İçeriğe atla

Nanshe

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Ayakta duran tanrıça, muhtemelen Nanshe. Ona iki kaz eşlik ediyor ve elinde bir vazo tutuyor. Üçüncü Ur Hanedanı.

Sümer mitolojisinde Nanshe (Sümerce: 𒀭𒀏) Enki (bilgelik, sihir ve su tanrısı) ve Ninhursag'ın (toprak ve ana tanrıça) kızıydı. Bir tanrıça olarak işlevleri çeşitliydi. Sosyal adalet, kehanet, doğurganlık ve balıkçılık tanrıçasıydı. Babası gibi, o da suyla yoğun bir şekilde ilişkiliydi. Basra Körfezi ve içindeki tüm hayvanlar üzerinde hakimiyet kurdu. Onun kült merkezi, Lagaş şehrinde bulunan Sirara tapınağıydı. Eşi Nindara'ydı.[1]

Gudea tarafından yeniden inşa edilen Sirara'daki tanrıça Nanshe tapınağından buzağı veya boğa heykeli. British Museum, Londra
Nanshe ve kazları gösteren pişmiş toprak plak. Güney Irak'tan. Irak Müzesi

Nanshe'nin Doğuşu

[değiştir | kaynağı değiştir]

Nanshe'nin doğumu Sümer efsanesi 'Enki ve Ninhursag'da anlatılır. Hikâyede Enki, karısının koruması altında birkaç yasak bitki tüketir. Misilleme olarak, Ninhursag onu lanetler. Enki kısa süre sonra hastalıklarla sakat kalır ve tanrılar çaresiz kalır. Güçlü gök tanrısı Enlil, Ninhursag'ın kutsal bir hayvanı olan bir tilkiyi onunla konuşmaya gönderdikten sonra Ninhursag'ın öfkesini hafifler. Daha sonra Enki'nin yanına döner ve laneti kaldırır. Enki'yi iyileştirmek için Ninhursag birkaç şifa tanrısı doğurur. Nanshe, babasının boynunu iyileştirmek için yaratılmıştı. Efsanenin sonunda tanrı Nindara ile nişanlanır.

Nanshe'nin babası Enki, daha sonra dünyayı düzenlemek ve her tanrıya bir işlev atamakla görevlendirildi. Nanshe'ye, Basra Körfezi üzerinde hakimiyet verildi. İkincil bir işlev olarak, balık sevkiyatlarının anakaraya ulaşmasını sağlamaktı. Yaban hayatı, özellikle kuşlar ve yarasalar ile güçlü bir bağlantısı vardı. Bir ilahide, diğer türlerin yanı sıra kuzgunlar ve pelikanlarla da sohbet eder.

Sosyal Adalet Tanrıçası

[değiştir | kaynağı değiştir]

Gudea döneminde, Nanshe'yi panteonda yüksek bir konumda gösterilen birçok ilahi ortaya çıktı ve zamanla sosyal adaletin yaygın olarak tapılan tanrıçası oldu.[2] Yetimleri besledi, dullara yardım etti, borçlulara tavsiyelerde bulundu ve savaşın parçaladığı bölgelerden mülteciler aldı.[3] Nanshe'nin komutası altında olan birkaç tanrı daha vardı. Hendursag ve Haia onun yardımcılarıydı. Bazen Nanshe'nin kız kardeşi olarak gösterilen Nisaba, onun baş katibiydi.

Yeni yılın ilk gününde tapınağında bir festival düzenlenirdi. Dünyanın her yerinden insanlar onun bilgeliğini ve yardımını aramak için gelirdi. Ziyaretçiler çileler nehrinde arınır ve layıksa, tanrıça ile konuşabilirdi. Nanshe, ölümlüler arasındaki anlaşmazlıkları çözdü ve mahkeme davalarını ele aldı.

Bu dönemde panteonda daha yüksek bir sıralamaya sahip olan Nanshe, bazen geleneksel adalet tanrısı Utu ile aynı görevleri paylaştı. Diğer önde gelen tanrılarla birlikte kutsal tahtlara oturdu ve bir koruma tanrıçası olarak görüldü. Bir noktada, güçlü savaş tanrısı Ninurta bile ona başvurmuştur.

Kehanet tanrıçası

[değiştir | kaynağı değiştir]

Nanshe, rüya yorumu (Oneiromancy) yoluyla kehanet mesajları verme ve geleceği belirleme yeteneğine sahipti. Rahiplerine, ölüm ve dirilişi temsil eden bir ritüel gerçekleştirdikten sonra bu yetenekler de verildi. Ritüele rağmen Nanshe, bilinen hiçbir ilahi veya efsanede yaşam-ölüm-yeniden doğuş tanrısı olarak tasvir edilmez.

Nanshe, her ikisi de Hristiyan folklorunda da görülen iki ana sembole sahiptir. Balık, bir su ve balıkçılık tanrıçası olarak orijinal rolünü temsil eder. Folklorda yavrusunu beslemek için kendi göğsünü yırttığı söylenen pelikan, onun koruyucu ve bakıcı rolünü temsil eder.

  1. ^ Encyclopedia of gods : over 2,500 deities of the world. Internet Archive. New York : Facts on File. 1993. ss. 183. 
  2. ^ Religion, Literature, and Scholarship: The Sumerian Composition of Nanése and the Birds, with a Catalogue of Sumerian Bird Names. Brill Publishers. 2004. s. 13. ISBN 9004139508. 4 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2019. 
  3. ^ Heimple, W. "The Nanse Hymn" Journal of Cuneiform Studies, Vol. 33, No. 2 (Apr., 1981), pp. 65-139

Konuyla ilgili yayınlar

[değiştir | kaynağı değiştir]