Portus Romae

Torlonia rölyefi, Via Ostiense Müzesi, Porta San Paolo, Roma

Portus (Latince "liman") tam adı Portus Ostiensis Augusti, sonraları Portus Romae, Roma'nın antik limanlarından biridir. Limanın kalıntıları Roma'nın 25 km güneybatısında Fiumincino - Leonardo da Vinci Havalimanı ile Tiber Nehri'nin kuzey ağzı arasında bulunmaktadır.

Claudius dönemi

Claudius dönemi liman modeli, Via Ostiense Müzesi, Porta San Paolo, Roma

Tiber Nehri ile birebir ilişkide olan Ostia limanı, bu nehrin getirdiği alüvyonlar ile sık sık dolmaktaydı. Claudius MS 42 yılında, Ostia limanının 4 kilometre kuzeyinde, Tiber Nehri'nin yan kollarından birisinde 69 hektar büyüklüğünde yeni bir liman havzası inşası emrini vermiştir. Bu liman havzası, deniz içine doğru uzanan iki farklı mendirek ile sınırlandırılmaktaydı. Liman girişinde yapay olarak inşa edilmiş bir ada üzerinde bir deniz feneri bulunmaktaydı. Bu yapay adanın inşası için, taş yüklü büyük bir geminin batırıldığı bilinmektedir. Büyük mendireklerin aynı zamanda demir atma noktaları olarak da kullanılmışlardır. Öte yandan güney mendireğinin, limanı güneybatı yönünden gelen rüzgarın etkisini azaltma fonksiyonu da vardı ancak mendireğin, bu fonksiyonunu her zaman başarıyla üstlenemediği bilinmektedir. Tacitus'un aktardığına göre MS 62 yılında tahıl taşıyan bazı gemiler bir fırtına sonucu liman içerisinde batmıştır. Sonraları Mısır'dan gelen tahıl gemilerinin kolayca Roma'ya transfer edilebilmeleri için liman havzasının güneydoğusuna bir kanal kurulmuş ve liman bu sayede Tiber Nehri ile bağlanmıştır.

Trajan dönemi

Eski liman havzası

Trajan MS 103 yılında limanı doğu yönüne doğru genişletmiştir. Bu genişletme çalışması burada kalıntıları bugün hala görülebilen 33 hektarlık altıgen bir havzanın oluşturulmasını da kapsamaktaydı. Bu havza günümüzde yaklaşık 3 kilometre kıyıdan uzaklaşmıştır. 700 metrelik yarıçapı ile bu havza içerisinde çok büyük gemilerin de kendisine yer bulabildiği tahmin edilmektedir. Dahası, Trajan'ın inşa ettirdiği bu havza da bazı kanallar ile hem Tiber Nehri ile hem de Claudius dönemi limanı ile bir bağ içerisindeydi.

Portus Romae'nin hızlı bir biçimde eski liman Ostia'nın bütün fonksiyonlarını üstlendiği bilinmektedir. Bunun dışında Portus limanındaki yerleşim büyümeye devam etmiştir. MS 300 civarında 30.000 ila 40.000 arası bir nüfusa sahip olan limana, sonraları bir piskopos dahi atanmıştır. 314 yılında Konstantin tarafından colonia ilan edilen Portus, ilk olarak 6. yüzyılda Batı Roma İmparatorluğu'nun yıkılması ile birlikte önemini kaybetmiştir.