Түбән Варта

Түбән Варта
	Түбән Варта
	рус. Нижневартовск
	Байрак[d]
Нигезләнү датасы	1909
Дәүләт	Россия
Нәрсәнең башкаласы	Түбән Варта районы
Административ-территориаль берәмлек	Хант-Манси — Югра автономияле округы
Сәгать поясы	UTC+05:00
Хөкүмәт башлыгы	Тихонов, Василий Владимирович[d]
Халык саны	283 256 (2021)
Диңгез дәрәҗәсе өстендә биеклек	45 метр
Кардәш шәһәр	Омск
Мәйдан	271,319 км²
Почта индексы	628600–628615
Рәсми веб-сайт	n-vartovsk.ru
Җирле телефон коды	3466
	Түбән Варта Викиҗыентыкта

Түбән Варта (рус. Нижневартовск) — Россиядә шәһәр, Хант-Манси — Югра автономияле округының халык саны буенча округының икенче шәһәр.

Халык саны — 251 860 кеше.^[3]

География

Шәһәр Көнбатыш Себердә, Об елгасы өстендә, Ханты-Мансийскидан 625 километр көнчыгыштарак урнаша. Нижневартовск I һәм Нижневартовск II тимер юл станцияләре урнашкан.

Тарих

Түбән Варта 1909 елда Нижневартовская пристане буларак нигезләнә.

1964 елда шәһәр тибындагы бистә статусын ала.

1966 елда Түбән Варта тирәсендә Самотлор газ чыганагы табыла һәм шул ук елда Түбән Варта комсомол төзелеше булып игълан ителә.

1971 елда Түбән Вартада аэропорт ачыла.

1972 елда Түбән Варта шәһәр статусын ала.

Халык

1959^[4]	1970^[5]	1979^[6]	1989^[7]	2002^[8]	2010^[3]
~2 300	15 663	108 740	241 457	239 044	251 860

Дин

Православие
Ислам

1нче мәхәллә мәчете
2нче мәхәллә мәчете (Җәмигъ мәчете)
3нче мәхәллә мәчете (төзелә)

Икътисад

Нефть-газ комплекы ширкәтләре: «Самотлорнефтегаз», «Нижневартовское нефтегазодобывающее предприятие», «ТНК-Нижневартовск» һ. б.

Югары уку йортлары

Түбән Варта дәүләт һуманитар университеты;
Төмән дәүләт университетының филиалы;
Омск дәүләт техника университетының филиалы;
Төмән дәүләт нефть һәм газ университетының филиалы;
Тум дәүләт радиоэлектроника һәм идарә системалар университетының филиалы;
Төньяк Урал дәүләт университетының филиалы;

һ. б. югары уку йортлары.

Һәйкәлләр

Муса Җәлил һәйкәле

Галерея

Танылган шәхесләр

Альберт Батыргазиев (1998), боксчы–профессионал, Россия милли җыелма командасы әгъзасы, халыкара класслы спорт мастеры. РФ чемпионы (2017, 2018, 2019, 2020). Азия чемпионы.

Искәрмәләр

Тышкы сылтамалар

http://www.mojgorod.ru/hmao/nvartovsk/index.html

[_7b3496f5f3a187b3-1] Итоги Всероссийской переписи населения 2020 года (по состоянию на 1 октября 2021 года)
https://wikidata.org/wiki/Track:Q126684906

[_f8e0720b821ac790-2] ttps://admomsk.ru/web/en/city/international/russian#nizhnevartovsk

[gks.ru-3] 3,0 ^3,1 архив күчермәсе, archived from the original on 2011-06-27, retrieved 2012-11-29

[4] ttp://www.mojgorod.ru/hmao/nvartovsk/index.html

[5] ttp://demoscope.ru/weekly/ssp/rus70_reg3.php

[6] 1979 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны

[7] 1989 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны

[8] 2002 елгы Бөтенроссия җанисәбе. РФ, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны

[B1-9] 1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 ^1,10 ^1,11 ^1,12 ^1,13 ^1,14 ^1,15 ^1,16 ^1,17 ^1,18 ^1,19 ^1,20 бу торак пунктта яшәүче татарлар саны ясалма рәвештә киметелгән булырга мөмкин

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[1]

к б ү Хант-Манси — Югра автономияле бүлгесе
	Шәһәрләр: Ханты-Мансийск \| Белоярский \| Когалым \| Лангепас \| Ләнтор \| Мегион \| Нефтеюганск \| Түбән Варта \| Нягань \| Покачи \| Пыть-Ях \| Радужный \| Советский \| Соргыт \| Урай \| Югорск
	Шәһәр бүлгеләре: Когалым \| Лангепас \| Мегион \| Нефтеюганск \| Түбән Варта \| Нягань \| Покачи \| Пыть-Ях \| Радужный \| Соргыт \| Урай \| Югорск
	Районнар: Белоярский районы \| Берёзово районы \| Кондинское районы \| Нефтеюганск районы \| Октябрьское районы \| Советский районы \| Соргыт районы \| Түбән Варта районы \| Ханты-Мансийск районы

к б ү Татарлар саны буенча Русия торак пунктлары
> 100 мең кеше	Казан • Уфа^[1] • Яр Чаллы • Мәскәү • Түбән Кама
> 50 мең кеше	Әлмәт • Стәрлетамак^[1] • Сембер • Ижау • Чиләбе
> 25 мең кеше	Екатиринбур • Октябрьски^[1] • Ырынбур • Нефтекама^[1] • Самар • Яшел Үзән • Пирем • Азнакай • Салават^[1] • Туймазы^[1] • Петербург • Төмән • Әстерхан • Алабуга • Бөгелмә • Тольятти • Лениногорски
> 10 мең кеше	Түбән Варта • Зәй • Чистай • Магнитогорски • Омск • Дүртөйле^[1] • Норлат • Арча • Соргыт • Тубыл • Баулы Саранск • Мәләкәс • Буа • Сарытау • Бәләбәй^[1] • Кукмара • Нижгар • Нефтеюганск • Чишмә^[1] • Пенза • Җәлил • Менделеевск • Әгерҗе • Зылатаус • Мамадыш
> 5 мең кеше	Йошкар-Ола • Волгоград • Новосибирск • Ишембай^[1] • Красноярск • Мәләвез^[1] • Актаныш • Урта Әләзән • Орски • Сызран • Сарапул • Минзәлә • Күзнәй • Яңавыл^[1] • Тум • Первоуральск • Күмертау^[1] • Учалы^[1] • Агыйдел • Байлар Сабасы • Чакмагыш^[1] • Ноябрьск • Прокопьевск • Түбән Мактама • Волжск • Балтач • Копейск • Бөре^[1] • Можга • Сарман • Мөслим • Бүздәк • Кама Аланы • Кемерово • Раевский^[1] • Түбән Тагил • Нократ Аланы • Урыссу • Дзержинск • Толбазы^[1] • Бакалы^[1] • Чаткы • Белорет • Актүбә • Биектау • Өркет • Троицк • Иске Кулаткы • Шыгырдан • Когалым • Приютово^[1] • Балык Бистәсе • Шәмәрдән • Яңа Уренгой • Ростов-на-Дону • Благовещен^[1] • Васильево • Югары Пышма • Богырыслан
Моны да карагыз: Татарлар саны буенча Балтыйк буе илләре, Украина, Казакъстан торак пунктлары ↑ ^1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 ^1,10 ^1,11 ^1,12 ^1,13 ^1,14 ^1,15 ^1,16 ^1,17 ^1,18 ^1,19 ^1,20 бу торак пунктта яшәүче татарлар саны ясалма рәвештә киметелгән булырга мөмкин

к б ү Башкортлар саны буенча Русия торак пунктлары
>100 мең кеше	Уфа
>50 мең кеше	Стәрлетамак
>25 мең кеше	Сибай • Салават • Нефтекама • Чиләбе
>10 мең кеше	Баймак • Учалы • Ишембай • Мәләвез • Күмертау • Белорет • Яңавыл• Октябрьски • Магнитогорски • Екатеринбург
>5 мең кеше	Аскар • Акъяр • Дәүләкән • Иске Балтач • Борай • Югары Яркәй• Бәләбәй • Бөре • Туймазы • •Ырынбур Түбән Варта • Соргыт • Пермь • Зылатаус • Мәскәү
Эчендә торак пункты урыны башкортлар күләме буенча бирелде. Мәсәлән: Баймакта башкортлар 71,6% (беренче), Учалыда – 53% (икенче), Ишембайда -29,7%.