Aerodinamika
Aerodinamika (aero… va dinamika) – Gidroaerodinamikaninig havoning harakat qonunlarini va jismlar sirtida vujudga keladigan kuch qonuniyatlarini hamda jismlarning havoga nisbatan harakatini oʻrganadigan boʻlimi. Asosiy masalalaridan biri – uchish apparatlariga taʼsir etuvchi aerodinamik kuchlarni hisoblash usuli bilan ularning loyihasini ishlab chiqish. Aviatsiya rivojlanganligi tufayli Aerodinamika mustaqil fan sifatida 20-asr boshlarida vujudga keldi. Samolyot qanotining koʻtarish kuchini, samolyot va uning detallari aerodinamik qarshiliklarini, havo vintining tortish kuchini hisoblash usullari nazariyasini ishlab chiqish va yaratish talab qilinadi. Qanotning koʻtarish kuchini hisoblash-ga imkon beruvchi nazariyani XX asr boshlarida Rossiyada K. E. Siolkovskiy, N. YE. Jukovskiy va S. A. Chapligin, Germaniyada V. Kuttoy, Angliyada F. Lanchester ishlab chiqishgan. Uchish nazariyasini ishlab chiqish bilan bir vaqtda aerodinamik laboratoriyalar qurila boshlandi. Vujudga keladigan masalalarni echish usuliga koʻra Aerodinamika nazariy va tajriba Aerodinamikalariga boʻlinadi. Nazariy Aerodinamikada gidroaerodinamikaning asosiy qonunlari tenglamalar shaklida nazariy taxlil qilinadi. Tajriba Aerodinamikasida harakatning aylanish qonunidan keng foydalaniladi. Shunga muvofiq v tezlik bilan harakatlanayotgan jismga taʼsir etuvchi kuch qoʻzgʻalmas qilib mahkamlangan shu jismga taʼsir etuvchi va shu v tezlikda havo oqimini haydovchi kuchga teng boʻladi.
Aviatsiya va raketa texnikasining rivojlanishi munosabati bilan yangi fanlar – giper tovush tezliklari Axi, siyrak gaz Aerodinamikasi va kosmik Aerodinamika vujudga keldi. Aerodinamika natijalaridan qitʼalararo raketalar, yer sunʼiy yoʻldoshlari, kosmik kemalarni loyihalash va yaratishda, issiqlik texnikasi, kimyo sanoati va b.da foydalaniladi.
Sanoat Aerodinamikasida havo haydagichlar, shamol dvigatellari, oqimli apparatlar (ejektorlar), shamollatish texnikasi (xususan, havo kondisioneri)ni hisoblash bilan bogʻliq boʻlgan, shuningdek erdagi transportlar (avtomobillar, poezdlar) harakatida vujudga keladigan aerodinamik kuchlar bilan, bino va inshootlarga shamolning taʼsiri bilan bogʻliq masalalar koʻrib chiqiladi[1].
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ OʻzME. Birinchi jild. Toshkent 2000yil
Havolalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Sovremennie problemi aerofiziki
- „Aerodinamika“[sayt ishlamaydi] Leksiya Yuriya Rijova iz sikla ACADEMIA
 | Bu andozani aniqrogʻiga almashtirish kerak. |