Bước tới nội dung

GNU

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
GNU
Debian GNU/Hurd với Xfce4 và trình duyệt Midori
Nhà phát triểnCộng đồng
Được viết bằngnhiều (đáng chú ý là C và Assembly)
Họ hệ điều hànhTương tự Unix
Tình trạng
hoạt động		đang phát triển
Kiểu mã nguồnPhần mềm tự do
Đối tượng
tiếp thị		Máy tính cá nhân, thiết bị di động, thiết bị nhúng, server, mainframe, supercomputer
Nền tảngIA-32 (chỉ với nhân Hurd) và Alpha, ARC, ARM, AVR32, Blackfin, C6x, ETRAX CRIS, FR-V, H8/300, Hexagon, Itanium, M32R, m68k, META, MicroBlaze, MIPS, MN103, OpenRISC, PA-RISC, PowerPC, s390, S+core, SuperH, SPARC, TILE64, Unicore32, x86, Xtensa (chỉ với nhân Linux-libre)
Loại nhânMicrokernel (GNU Hurd) hay Monolithic kernel (GNU Linux-libre, phân nhánh của Linux)
Không gian
người dùng		GNU
Giấy phépGNU GPL, GNU LGPL, GNU AGPL, GNU FDL, GNU FSDG[1][2]
Website
chính thức		https://www.gnu.org/home.en.html

GNU /ɡnuː/ ⓘ[3][4] là một hệ điều hành và bộ sưu tập phần mềm máy tính phong phú.[5][6][7][8][9][10] GNU bao gồm toàn bộ phần mềm tự do,[11][12][13] hầu hết được cấp phép theo General Public License (GPL) của GNU Project.

GNU là một kiểu viết tắt đệ quy của "GNU's Not Unix!",[11][14] nó được chọn bởi thiết kế của GNU là tương tự Unix, nhưng khác với Unix vì nó là phần mềm miễn phí và không có mã Unix.[11][15][16] Dự án GNU bao gồm nhân hệ điều hành, GNU Hurd, vốn là trọng tâm ban đầu của Free Software Foundation (FSF).[11][17][18][19] Tuy nhiên với trạng thái của hạt nhân Hurd là chưa sẵn sàng ra mắt,[20] các hạt nhân phi GNU, phổ biến nhất là nhân Linux, cũng có thể được sử dụng với phần mềm GNU.[21][22] Sự kết hợp giữa GNU và Linux đã trở nên phổ biến đến mức bộ đôi này thường được gọi tắt là "Linux", hoặc ít thường xuyên hơn, GNU/Linux. (xem Tranh cãi về đặt tên GNU/Linux)

Richard Stallman, người sáng lập dự án GNU

Richard Stallman, người sáng lập dự án, xem GNU như một "phương tiện kỹ thuật để kết thúc xã hội".[23] Liên quan đến Lawrence Lessig trong phần giới thiệu về ấn bản thứ hai của cuốn sách Free Software, Free Society của mình Stallman đã viết về "các khía cạnh xã hội của phần mềm và cách Phần mềm tự do có thể tạo ra công bằng và xã hội".[24]

Lịch sử

[sửa | sửa mã nguồn]

Việc phát triển hệ điều hành GNU được Richard Stallman khởi xướng khi ông làm việc tại Phòng thí nghiệm trí tuệ nhân tạo MIT. Nó được gọi là Dự án GNU, và được công bố công khai vào ngày 27 tháng 9 năm 1983, trên các nhóm tin net.unix-wizards và net.usoft bởi Stallman.[25] Việc phát triển phần mềm bắt đầu vào ngày 5 tháng 1 năm 1984, khi Stallman nghỉ việc tại Phòng thí nghiệm để họ không thể đòi quyền sở hữu hoặc can thiệp vào việc phân phối các thành phần GNU dưới dạng phần mềm tự do.[26] Richard Stallman đã chọn tên bằng cách sử dụng nhiều cách chơi chữ khác nhau, bao gồm cả bài hát The Gnu.[4](9 tháng 3 năm 2006.en.html#the-name-gnu 00:45:30)

Mục tiêu là ra mắt một hệ điều hành phần mềm hoàn toàn tự do. Stallman muốn người dùng máy tính được tự do nghiên cứu mã nguồn của phần mềm họ sử dụng, chia sẻ phần mềm với người khác, sửa đổi hành vi của phần mềm và xuất bản các phiên bản phần mềm được sửa đổi của riêng họ. Triết lý này sau đó đã được xuất bản thành Tuyên ngôn GNU vào tháng 3 năm 1985.[27]

Kinh nghiệm của Richard Stallman với Incompatible Timesharing System (ITS),[26] một hệ điều hành ban đầu được viết bằng hợp ngữ đã trở nên lỗi thời do PDP-10 bị ngừng phát triển, kiến ​​trúc máy tính mà ITS đã viết, dẫn đến một quyết định rằng hệ thống di động là cần thiết.[4](9 tháng 3 năm 2006.en.html#choosing-the-unix-design 00:40:52)[28] Do đó ông đã quyết định rằng sự phát triển sẽ được bắt đầu bằng C và Lisp làm ngôn ngữ lập trình hệ thống,[29] và GNU sẽ tương thích với Unix.[30] Vào thời điểm đó, Unix đã là một hệ điều hành độc quyền phổ biến. Thiết kế của Unix là mô-đun, do đó, nó có thể được thực hiện lại từng phần.[28]

Phần lớn các phần mềm cần thiết phải được viết từ đầu, nhưng các thành phần phần mềm miễn phí của bên thứ ba tương thích hiện có cũng được sử dụng như hệ thống sắp chữ TeX, X Window System, và microkernel Mach tạo thành nền tảng của lõi GNU Mach của GNU Hurd (hạt nhân chính thức của GNU).[31] Ngoại trừ các thành phần bên thứ ba nói trên, hầu hết GNU đã được các tình nguyện viên viết; một số trong thời gian rảnh rỗi, một số được trả bởi các công ty,[32] tổ chức giáo dục và các tổ chức phi lợi nhuận khác. Tháng 10 năm 1985, Stallman đã thành lập Free Software Foundation (FSF). Vào cuối những năm 1980 và 1990, FSF đã thuê các nhà phát triển phần mềm viết phần mềm cần thiết cho GNU.[33][34]

Khi GNU trở nên nổi bật, các doanh nghiệp quan tâm bắt đầu đóng góp vào việc phát triển hoặc bán phần mềm và hỗ trợ kỹ thuật của GNU. Nổi bật và thành công nhất trong số này là Cygnus Solutions,[32] bây giờ là một phần của Red Hat.[35]

Thành phần

[sửa | sửa mã nguồn]
Bài chi tiết: Danh sách các gói tin GNU

Các thành phần cơ bản của hệ thống bao gồm GNU Compiler Collection (GCC), GNU C library (glibc), và GNU Core Utilities (coreutils),[11] cũng bao gồm GNU Debugger (GDB), GNU Binary Utilities (binutils),[36] GNU Bash shell.[31][37][38] Các nhà phát triển GNU đã đóng góp cho các ports Linux của các ứng dụng và tiện ích GNU, hiện cũng được sử dụng rộng rãi trên các hệ điều hành khác như các biến thể BSD, Solaris và macOS.[39]

Nhiều chương trình GNU đã được port đến các hệ điều hành khác, bao gồm cả các nền tảng độc quyền như Microsoft Windows[40] và macOS.[41] Các chương trình GNU đã được chứng minh là đáng tin cậy hơn so với các đối chiếu Unix độc quyền của chúng.[42][43]

Tính đến tháng 11 năm 2015, có tổng số 466 gói GNU (bao gồm ngừng hoạt động, loại trừ 383) được lưu trữ trên trang web phát triển GNU chính thức.[44]

Biến thể GNU

[sửa | sửa mã nguồn]
Bài chi tiết: Biến thể GNU
gNewSense, một ví dụ về phân phối được FSF phê duyệt
Parabola GNU/Linux-libre, một ví dụ về phân phối được phê duyệt của FSF sử dụng mô hình phát hành cuộn

Hạt nhân chính thức của GNU Project là GNU Hurd microkernel; tuy nhiên, vào năm 2012, Linux kernel trở thành một phần chính thức của GNU Project với Linux-libre, một biến thể của Linux với tất cả các thành phần độc quyền được loại bỏ.[45]

Với bản phát hành Debian GNU/Hurd 2015 ngày 30/4/2015,[46][47] GNU OS hiện cung cấp các thành phần để hợp lại thành một hệ điều hành mà người dùng có thể cài đặt và sử dụng trên máy tính.[48][49][50] Việc này bao gồm hạt nhân GNU Hurd, hiện đang ở trạng thái tiền phát hành. Trang trạng thái Hurd nói rằng "nó có thể chưa sẵn sàng để đưa vào sử dụng, vì vẫn còn một số lỗi và thiếu tính năng. Tuy nhiên, đây phải là cơ sở tốt để phát triển thêm và sử dụng ứng dụng không quan trọng."[48]

Do Hurd chưa sẵn sàng để đưa vào sử dụng, trong thực tế, các hệ điều hành này là các bản phân phối Linux. Chúng chứa nhân Linux, các thành phần GNU và phần mềm từ nhiều dự án phần mềm tự do khác. Nhìn vào tất cả các mã chương trình có trong bản phân phối Ubuntu Linux vào năm 2011, GNU bao gồm 8% (13% trong GNOME) và Linux kernel 6% (tăng lên 9% khi bao gồm các phụ thuộc trực tiếp của nó).[51]

Các hạt nhân khác như FreeBSD cũng hoạt động cùng với phần mềm GNU để tạo thành một hệ điều hành hoạt động.[52] FSF cho trì rằng một hệ điều hành được xây dựng bằng nhân Linux và các công cụ và tiện ích GNU, nên được coi là một biến thể của GNU và thúc đẩy thuật ngữ GNU/Linux cho các hệ thống đó (dẫn đến tranh cãi về đặt tên GNU/Linux).[53][54][55] GNU Project đã phê duyệt các bản phân phối Linux, như gNewSense, Trisquel và Parabola GNU/Linux-libre.[56] Các biến thể GNU khác không sử dụng Hurd làm hạt nhân bao gồm Debian GNU/kFreeBSD và Debian GNU/NetBSD, mang lại kết quả ban đầu cho GNU trên kernel BSD.

Bản quyền, giấy phép GNU và quản lý

[sửa | sửa mã nguồn]

GNU Project khuyến nghị rằng những người đóng góp gán bản quyền cho các gói GNU cho Quỹ phần mềm tự do,[57][58] mặc dù Quỹ phần mềm tự do cho rằng có thể chấp nhận phát hành các thay đổi nhỏ cho một dự án hiện theo Phạm vi công cộng.[59] Tuy nhiên, điều này là không bắt buộc; các nhà bảo trì gói có thể giữ bản quyền đối với các gói GNU mà họ duy trì, mặc dù chỉ có chủ bản quyền mới có thể thực thi giấy phép được sử dụng (như GNU GPL), nên người giữ bản quyền trong trường hợp này thi hành nó thay vì Free Software Foundation.[60]

Để phát triển phần mềm cần thiết, Stallman đã viết một giấy phép gọi là GNU General Public License (ban đầu gọi là Emacs General Public License), với mục tiêu đảm bảo người dùng tự do chia sẻ và tự do thay đổi phần mềm.[61] Stallman đã viết giấy phép này sau kinh nghiệm của mình với James Gosling và một chương trình có tên UniPress, về một cuộc tranh cãi xung quanh việc sử dụng mã phần mềm trong chương trình GNU Emacs.[62][63] Trong hầu hết những năm 1980, mỗi gói GNU có giấy phép riêng: Emacs General Public License, GCC General Public License, v.v. Năm 1989, FSF đã xuất bản một giấy phép duy nhất mà có thể sử dụng cho tất cả phần mềm của mình có thể được sử dụng bởi các dự án không phải GNU: GNU General Public License (GPL).[62][64]

Giấy phép này hiện được sử dụng bởi hầu hết các phần mềm GNU, cũng như một số lượng lớn các chương trình phần mềm tự do không phải là một phần của GNU Project; nó cũng là giấy phép phần mềm tự do được sử dụng phổ biến nhất.[65] Nó cho phép tất cả những người nhận chương trình có quyền chạy, sao chép, sửa đổi và phân phối chương trình đó, đồng thời cấm họ áp đặt các hạn chế hơn nữa đối với bất kỳ bản sao nào họ phân phối. Ý tưởng này thường được gọi là copyleft.[66]

Năm 1991, giấy phép GNU Lesser General Public License (LGPL), sau đó được gọi là Library General Public License, được viết cho GNU C Library để cho phép nó được liên kết với phần mềm độc quyền.[67] Năm 1991 phiên bản 2 của GNU GPL cũng được phát hành. GNU Free Documentation License (FDL), cho tài liệu, ra mắt vào năm 2000.[68] GPL và LGPL đã được sửa đổi thành phiên bản 3 năm 2007, thêm các điều khoản để bảo vệ người dùng chống lại các hạn chế phần cứng ngăn người dùng chạy phần mềm đã sửa đổi trên thiết bị của họ.[69]

Bên cạnh các gói riêng của GNU, giấy phép của Dự án GNU được sử dụng bởi nhiều dự án không liên quan, chẳng hạn như Linux kernel, thường được sử dụng với phần mềm GNU. Một số ít các phần mềm được sử dụng bởi hầu hết các bản phân phối Linux, chẳng hạn như X Window System, được cấp phép theo giấy phép phần mềm tự do.

[sửa | sửa mã nguồn]
Logo kỷ niệm 30 năm GNU

Logo của GNU là một chiếc đầu gnu. nan đầu được vẽ bởi Etienne Suvasa, một phiên bản táo bạo và đơn giản hơn được thiết kế bởi Aurelio Heckert hiện được ưa thích.[70][71] Nó xuất hiện trong phần mềm GNU và trong tài liệu in và điện tử của GNU Project, và cũng được sử dụng trong các tài liệu của Tổ chức phần mềm tự do.

Hình ảnh hiển thị ở đây là một phiên bản sửa đổi của logo chính thức. Nó được tạo bởi Quỹ phần mềm miễn phí vào tháng 9 năm 2013 để kỷ niệm 30 năm GNU Project.[72]


Xem thêm

[sửa | sửa mã nguồn]

Chú thích

[sửa | sửa mã nguồn]
  1. ^ “GNU Licenses”.
  2. ^ “GNU FSDG”.
  3. ^ “What is GNU?”. The GNU Operating System. Free Software Foundation. ngày 4 tháng 9 năm 2009. Truy cập ngày 9 tháng 10 năm 2009. The name ‘GNU’ is a recursive acronym for ‘GNU's Not Unix‘; it is pronounced g-noo, as one syllable with no vowel sound between the g and the n.
  4. ^ a b c Stallman, Richard (ngày 9 tháng 3 năm 2006). The Free Software Movement and the Future of Freedom. Zagreb, Croatia: FSF Europe. Truy cập ngày 20 tháng 2 năm 2007. 9 tháng 3 năm 2006.en.html Tóm lược dễ hiểu Kiểm tra giá trị |lay-url= (trợ giúp).
  5. ^ Yi Peng; Fu Li; Ali Mili (tháng 1 năm 2007). “Modeling the evolution of operating systems: An empirical study” (PDF). Journal of Systems and Software. 80 (1): 1–15. doi:10.1016/j.jss.2006.03.049. Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 9 tháng 5 năm 2009. Truy cập ngày 11 tháng 1 năm 2016. ...we have selected a set of fifteen operating systems: Unix, Solaris/Sun OS, BSD, Windows, MS-DOS, MAC OS, Linux, Net Ware, HP UX, GNU Hurd, IBM Aix, Compaq/ DEC VMS, OS/2.
  6. ^ Snom Technology. “Source Code & GPL Open Source”. www.snom.com (bằng tiếng Anh). Bản gốc lưu trữ ngày 9 tháng 4 năm 2018. Truy cập ngày 8 tháng 4 năm 2018. Variants of the GNU operating system, which use the kernel Linux, are now widely used; though these systems are often referred to as "Linux", they are more accurately called "GNU/Linux systems".
  7. ^ M. R. M. Torres; Federico Barrero; M. Perales; S. L. Toral (tháng 6 năm 2011). Analysis of the Core Team Role in Open Source Communities (PDF). Complex, Intelligent and Software Intensive Systems (CISIS), 2011 International Conference on. IEEE Computer Society. tr. 109–114. doi:10.1109/CISIS.2011.25. ISBN 978-1-61284-709-2. Truy cập ngày 11 tháng 1 năm 2016. Debian port to Hurd...: The GNU Hurd is a totally new operating system being put together by the GNU group.
  8. ^ “GNU Operating System - CCM FAQ”. CCM (bằng tiếng Anh). Bản gốc lưu trữ ngày 15 tháng 12 năm 2019. Truy cập ngày 8 tháng 4 năm 2018. GNU is an operating system that offers a set of free open source programs.
  9. ^ Neal H. Walfield; Marcus Brinkmann (4 tháng 7 năm 2007). “A critique of the GNU hurd multi-server operating system” (PDF). ACM SIGOPS Operating Systems Review. 41 (4): 30–39. doi:10.1145/1278901.1278907. Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 5 tháng 11 năm 2015. Truy cập ngày 11 tháng 1 năm 2016.
  10. ^ “All About Linux 2008: Aren't UNIX and Linux the same thing? Yes and no. – TechCrunch”. techcrunch.com (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 2 tháng 4 năm 2018.
  11. ^ a b c d e St. Amant, Kirk; Still, Brian (2007). Handbook of Research on Open Source Software: Technological, Economic, and Social Perspectives. ISBN 978-1-59140999-1.
  12. ^ “GNU Manifesto”. GNU project. FSF. Truy cập ngày 27 tháng 7 năm 2011.
  13. ^ Raymond, Eric (1 tháng 2 năm 2001). The Cathedral & the Bazaar: Musings on Linux and Open Source by an Accidental Revolutionary. tr. 10–12. ISBN 978-0-59600108-7.
  14. ^ “GNU's Not Unix”. The free dictionary. Truy cập ngày 22 tháng 9 năm 2012.
  15. ^ “The GNU Operating system”. GNU project. FSF. Truy cập ngày 18 tháng 8 năm 2008.
  16. ^ Marshall, Rosalie (17 tháng 11 năm 2008). “Q&A: Richard Stallman, founder of the GNU Project and the Free Software Foundation”. AU: PC & Tech Authority. Truy cập ngày 22 tháng 9 năm 2012.
  17. ^ Vaughan-Nichols, Steven J. "Opinion: The top 10 operating system stinkers Lưu trữ 2014-07-23 tại Wayback Machine", Computerworld, ngày 9 tháng 4 năm 2009: "... after more than 25 years in development, GNU remains incomplete: its kernel, Hurd, has never really made it out of the starting blocks.... Almost no one has actually been able to use the OS; it's really more a set of ideas than an operating system."
  18. ^ Hillesley, Richard (ngày 30 tháng 6 năm 2010), “GNU HURD: Altered visions and lost promise”, The H , tr. 3, Nearly twenty years later the HURD has still to reach maturity, and has never achieved production quality.... Some of us are still wishing and hoping for the real deal, a GNU operating system with a GNU kernel.
  19. ^ Lessig, Lawrence. The Future of Ideas: The Fate of the Commons in a Connected World, p. 54. Random House, 2001. ISBN 978-0-375-50578-2. About Stallman: "He had mixed all of the ingredients needed for an operating system to function, but he was missing the core."
  20. ^ Status, Free Software Foundation, 3 tháng 5 năm 2015, truy cập ngày 24 tháng 4 năm 2017
  21. ^ “1.2 What is Linux?”, Debian open book, O'Reilly, 5 tháng 10 năm 1991, truy cập ngày 22 tháng 9 năm 2012
  22. ^ “What is GNU/Linux?”, Ubuntu Installation Guide, Ubuntu (ấn bản thứ 12.4), Canonical, Bản gốc lưu trữ ngày 21 tháng 6 năm 2015, truy cập ngày 22 tháng 6 năm 2015
  23. ^ Stallman, Richard (1986), “KTH”, Philosophy (speech), GNU, Stockholm, Sweden: FSF.
  24. ^ Stallman, Richard M.; Gay, Joshua (tháng 12 năm 2009). Free Software, Free Society: Selected Essays Of Richard M. Stallman. www.openisbn.com. ISBN 9781441436856. Truy cập ngày 24 tháng 3 năm 2016.
  25. ^ Stallman, Richard (27 tháng 9 năm 1983). “new UNIX implementation”. Truy cập ngày 18 tháng 8 năm 2008. Đã bỏ qua tham số không rõ |newsgroup= (trợ giúp); Đã bỏ qua tham số không rõ |message-id= (trợ giúp)
  26. ^ a b Holmevik, Jan Rune; Bogost, Ian; Ulmer, Gregory (tháng 3 năm 2012). Inter/vention: Free Play in the Age of Electracy. MIT Press. tr. 69–71. ISBN 978-0-262-01705-3.
  27. ^ Stallman, Richard (tháng 3 năm 1985). “Dr. Dobb's Journal”. 10 (3): 30. Truy cập ngày 18 tháng 10 năm 2011. Chú thích journal cần |journal= (trợ giúp)
  28. ^ a b DiBona, Chris; Stone, Mark; Cooper, Danese (tháng 10 năm 2005). Open Sources 2.0: The Continuing Evolution. tr. 38–40. ISBN 9780596008024.
  29. ^ “Timeline of GNU/Linux and Unix”. Both C and Lisp will be available as system programming languages.
  30. ^ Seebach, Peter (tháng 11 năm 2008). Beginning Portable Shell Scripting: From Novice to Professional (Expert's Voice in Open Source). tr. 177–178. ISBN 9781430210436.
  31. ^ a b Kerrisk, Michael (tháng 10 năm 2010). The Linux Programming Interface: A Linux and UNIX System Programming Handbook. tr. 5–6. ISBN 9781593272203.
  32. ^ a b Open Sources: Voices from the Open Source Revolution. O'Reilly & Associates, Inc. tháng 1 năm 1999. ISBN 978-1-56592-582-3.
  33. ^ Buxmann, Peter; Diefenbach, Heiner; Hess, Thomas (ngày 30 tháng 9 năm 2012). The Software Industry. tr. 187–196. ISBN 9783642315091.
  34. ^ Practical UNIX and Internet Security, 3rd Edition. O'Reilly & Associates, Inc. tháng 2 năm 2003. tr. 18. ISBN 9781449310127.
  35. ^ Stephen Shankland (ngày 15 tháng 11 năm 1999). “Red Hat buys software firm, shuffles CEO”. CNET. CBS Interactive. Truy cập ngày 5 tháng 3 năm 2016.
  36. ^ “GCC & GNU Toolchains - AMD”. Developer.amd.com. Bản gốc lưu trữ ngày 16 tháng 3 năm 2015. Truy cập ngày 2 tháng 9 năm 2015.
  37. ^ Matthew, Neil; Stones, Richard (ngày 22 tháng 4 năm 2011). “The GNU Project and the Free Software Foundation”. Beginning Linux Programming. ISBN 9781118058619.
  38. ^ Sowe, Sulayman K; Stamelos, Ioannis G; Samoladas, Ioannis M (tháng 5 năm 2007). Emerging Free and Open Source Software Practices. tr. 262–264. ISBN 9781599042107.
  39. ^ “Linux: History and Introduction”. Buzzle.com. ngày 25 tháng 8 năm 1991. Truy cập ngày 22 tháng 9 năm 2012.
  40. ^ McCune, Mike (tháng 12 năm 2000). Integrating Linux and Windows. tr. 30. ISBN 9780130306708.
  41. ^ Sobell, Mark G; Seebach, Peter (2005). A Practical Guide To Unix For Mac Os X Users. tr. 4. ISBN 9780131863330.
  42. ^ Fuzz Revisited: A Re-examination of the Reliability of UNIX Utilities and Services - October 1995 - Computer Sciences Department,University of Wisconsin
  43. ^ An Inquiry into the Stability and Reliability of UNIX Utilities
  44. ^ “Software - GNU Project - Free Software Foundation”. Free Software Foundation, Inc. ngày 13 tháng 1 năm 2016. Truy cập ngày 13 tháng 1 năm 2016.
  45. ^ “GNU Linux-libre”. ngày 17 tháng 12 năm 2012. Truy cập ngày 9 tháng 2 năm 2013.
  46. ^ “Debian GNU/Hurd 2015 Released - Phoronix”. www.phoronix.com. Truy cập ngày 24 tháng 3 năm 2016.
  47. ^ “Debian GNU/Hurd 2015 released!”. lists.debian.org. Truy cập ngày 24 tháng 3 năm 2016.
  48. ^ a b “status”. www.gnu.org. Truy cập ngày 24 tháng 3 năm 2016.
  49. ^ “Debian -- Debian GNU/Hurd”. www.debian.org. Truy cập ngày 24 tháng 3 năm 2016.
  50. ^ “Debian -- Debian GNU/Hurd — Configuration”. www.debian.org. Truy cập ngày 24 tháng 3 năm 2016.
  51. ^ “How much GNU is there in GNU/Linux? - Split Perspective by Pedro Côrte-Real”. pedrocr.pt.
  52. ^ Kavanagh, Paul (ngày 26 tháng 7 năm 2004). Open Source Software: Implementation and Management. tr. 129. ISBN 978-1-55558320-0.
  53. ^ Welsh, Matt (ngày 8 tháng 9 năm 1994). “Linux is a GNU system and the DWARF support”. Truy cập ngày 3 tháng 2 năm 2008. RMS's idea (which I have heard first-hand) is that Linux systems should be considered GNU systems with Linux as the kernel. Đã bỏ qua tham số không rõ |newsgroup= (trợ giúp)
  54. ^ Proffitt, Brian (ngày 12 tháng 7 năm 2012). “Debian GNU/Linux seeks alignment with Free Software Foundation”. ITworld. Bản gốc lưu trữ ngày 17 tháng 9 năm 2012. Truy cập ngày 22 tháng 9 năm 2012.
  55. ^ “1.1. Linux or GNU/Linux, that is the question”. SAG. TLDP. Truy cập ngày 22 tháng 9 năm 2012.
  56. ^ “List of Free GNU/Linux Distributions”, GNU Project, Free Software Foundation (FSF).
  57. ^ “Copyright Papers”. Information For Maintainers of GNU Software. FSF. ngày 30 tháng 6 năm 2011. Truy cập ngày 27 tháng 7 năm 2011.
  58. ^ “Why the FSF gets copyright assignments from contributors”. GNU. FSF. ngày 15 tháng 7 năm 2011. Truy cập ngày 27 tháng 7 năm 2011.
  59. ^ “How to choose a license for your own work”. GNU. Free Software Foundation. Bản gốc lưu trữ ngày 9 tháng 8 năm 2019. Truy cập ngày 12 tháng 7 năm 2012.
  60. ^ Raymond, Eric S (ngày 9 tháng 11 năm 2002). “Licensing HOWTO”. CatB. Truy cập ngày 22 tháng 9 năm 2012.
  61. ^ “GPL 1.0”, Old licenses, GNU, FSF.
  62. ^ a b Kelty, Christopher M (tháng 6 năm 2008). “Writing Copyright Licenses”. Two Bits: The Cultural Significance of Free Software. ISBN 978-0-82234264-9.
  63. ^ The History of the GNU General Public License, Free Software.
  64. ^ “GNU's flashes”, GNU's Bulletin, GNU Project, Free Software Foundation (FSF), 1 (5), 11 tháng 6 năm 1998.
  65. ^ “Open Source License Data”. Open Source Resource Center. Black Duck Software. Bản gốc lưu trữ ngày 8 tháng 10 năm 2012. Truy cập ngày 24 tháng 9 năm 2012.
  66. ^ Chopra, Samir; Dexter, Scott (tháng 8 năm 2007). Decoding Liberation: The Promise of Free and Open Source Software. tr. 46–52. ISBN 978-0-41597893-4.
  67. ^ The origins of Linux and the LGPL, Free BSD.
  68. ^ Goldman, Ron; Gabriel, Richard P (tháng 4 năm 2005). Innovation Happens Elsewhere: Open Source as Business Strategy. tr. 133–34. ISBN 978-1-55860889-4.
  69. ^ Smith, Roderick W (2012). “Free Software and the GPL”. Linux Essentials. ISBN 978-1-11819739-4.
  70. ^ “A GNU Head”. Free Software Foundation (FSF). ngày 13 tháng 7 năm 2011. Truy cập ngày 27 tháng 7 năm 2011.
  71. ^ “A Bold GNU Head”. Free Software Foundation. ngày 13 tháng 7 năm 2011. Truy cập ngày 27 tháng 7 năm 2011.
  72. ^ “GNU 30th Anniversary”. Free Software Foundation. ngày 8 tháng 10 năm 2013. Truy cập ngày 15 tháng 12 năm 2014.

Liên kết ngoài

[sửa | sửa mã nguồn]
Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện truyền tải về GNU.
Các tổ chức công nghệ thông tin quốc tế (sửa)

Các tổ chức quy định chuẩn: ANSI | W3C | ISO |

Các tổ chức phần mềm tự do và nguồn mở: GNU |

Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=GNU&oldid=71404303”