Wisent
| Wisent | |
|---|---|
| |
| 'n Europese bison in die Wisentgehege Springe (Duitsland) | |
| Wetenskaplike klassifikasie | |
| Koninkryk: | |
| Filum: | |
| Klas: | |
| Orde: | |
| Familie: | |
| Genus: | |
| Spesie: | B. bonasus |
| subspesies | |
| |
| Historiese verspreiding van die Europese bison (donkergroen), maksimum omvang van die spesie (liggroen), en in die 21ste en 21ste eeu (rooi) | |
| |
| Hedendaagse verspreiding van die Europese bison | |
Die wisent (Bison bonasus) is die Europese buffel wat verwant is aan die bison (Bison bison) uit Amerika. Albei is groot, swaar geboude diere, maar die wisent het langer pote as die bison en leef nie in grasveld nie, maar in die woude. Rondom die eeuwisseling het die wisent byna heeltemal uitgesterf. Uit 'n paar wisente in dieretuine is daar egter met welslae nakomelinge geteel en is daar nou weer meer as 'n duisend wisente. Daar is feitlik geen plek meer vir wisente in die vrye natuur nie en die meeste lewe in wildtuine en dieretuine.
Verwantskap
[wysig | wysig bron]
Die wisent (Bison bonasus) word ook die Europese bison of oeros genoem, omdat hy nou verwant is aan die egte bison (Bison bison) uit Amerika. Sowel die Europese as die Amerikaanse spesie is groot, swaar geboude diere (familie Bovidae) met 'n digte, donkerbruin vag en baie kort horings wat na vore gebuig is.
Die Europese spesie is egter beter gebou, met 'n sterker agterkant en langer pote. Waarskynlik stam die twee bisons af van die uitgestorwe Bison sivalensis, wat tydens die Plioseen (ca. 2 tot 8 miljoen jaar gelede) op die Indiese subkontinent en Java geleef het. Later het die steppewisent (Bison priscus) in groot dele van Europa voorgekom. Primitiewe jagtersvolke het hulle graag gejag, soos blyk uit die baie afbeeldings in die grotte van Dordogne en die Pireneë.
Namate die klimaat sagter geword het, waardeur grasveld deur woude verplaas is, het die steppewisent hom al hoe meer by die lewe in die bos aangepas en het hy mettertyd ontwikkel tot die wisent soos die mens hom vandag ken.
Lewenswyse
[wysig | wysig bron]Die huidige wisente is tipiese bewoners van gemengde woude met 'n digte ondergroei. Die blare, takkies, kruie en soms gras is die belangrikste voedsel, wat in die winter met naaldhout en boombas aangevul word. Die kudde bestaan uit tussen 6 en 30 diere. In die kudde is daar 'n hoofbul wat tydens die bronstyd (Augustus en September) die jonger bulle tydelik verdryf. Ná 'n koei se dratyd van nege maande, dus in Mei en Junie, word een kalf gebore.
Wisente is baie aggressiewer as die Amerikaanse bisons wat op die vlakte lewe, en het beter kanse om te ontsnap as die bosdier, wat sy vyand eers op die laaste oomblik opmerk en gereed moet wees om hom dadelik te verdedig. Diere wat nie tot die kudde behoort nie, word verdryf. Die lede van 'n kudde is egter baie verdraagsaam teenoor mekaar.
Wisente bad hulle graag in die sand. Vanweë hulle hoë skouers kan hulle nie op hul rûe rol nie, en daarom rol hulle beurtelings op die regter- en linkersy.
Hulle hou nie van water nie, hoewel hulle in vlak moerasse loop. Die wisent het in omstreeks 1921 feitlik uitgesterf in die natuur, maar in 'n internasionale poging is van die 27 bulle en 29 koeie wat nog in dieretuine aangetref is, bymekaar gebring en 'n teelkudde tot stand gebring. In 1931 is wisente weer na 'n wildtuin by Białowieża op die grens van Pole en Wit-Rusland geneem, waar hulle goed aangeteel het. Vandag is die wisent nog skaars, maar word nie meer bedreig nie.
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ (en) Olech, W.; IUCN SSC Bison Specialist Group (2008). "Bison bonasus". The IUCN Red List of Threatened Species. 2008: e.T2814A9484719. doi:10.2305/IUCN.UK.2008.RLTS.T2814A9484719.en. Besoek op 11 Januarie 2018.[dooie skakel]
Bronnelys
[wysig | wysig bron]- Wêreldspektrum, 1982, ISBN 0-908409-70-2, volume 29, bl. 133, 134
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Wisent.
Wikispecies het meer inligting verwant aan Wisent
