Raiders of the Lost Ark
Raiders of the Lost Ark ye una película estauxunidense dirixida por Steven Spielberg y producida por George Lucas, estrenada en 1981. Ye la primer película de la saga Indiana Jones y la segunda en término cronolóxicos de la serie. Llogró cinco premios Óscar, d'un total de nueve nominaciones (qu'incluyíen la categoría de «meyor película»). En 2008 la revista Empire allugar nel segundu puestu de la so llista de les 500 meyores películes de tolos tiempos.[8]
El guión foi escritu por Lawrence Kasdan, en llevándose a cabu un discutiniu de cuatro díes na cual Spielberg, Lucas y él definieron los principales elementos narrativos de la trama. El repartu tuvo integráu por Harrison Ford, Karen Allen, Paul Freeman, John Rhys-Davies y Denholm Elliott; el rodaxe foi realizáu en Inglaterra, La Rochelle, Tunicia, Ḥawai y California.
La concepción de la película anicióse cuando Lucas decidió crear una versión moderna de los seriales de los años 1930 y 1940. La trama describe la fazaña del arqueólogu Indiana al evitar que los nazis vuélvanse «invencibles»; pa torgar, tien d'atopar la llexendaria Arca de l'Alianza que les tropes, empuestes pola so enemigu René Belloq, tán buscando sigilosamente.
Al so estrenu'l 12 de xunu de 1981, Raiders of the Lost Ark asitióse como la película con mayores ganancies del añu, según ye considerada una de les películes coles mayores recaldaciones de tolos tiempos.[9] L'ésitu consiguíu pola cinta, tanto a nivel críticu como popular, derivó na producción y llanzamientu de tres películes más avera del aventureru: Indiana Jones and the Temple of Doom, Indiana Jones and the Last Crusade y Indiana Jones and the Kingdom of the Crystal Skull, que constitúin una de les series d'aventures más reconocíes na historia del cine recién.[10][11][12][13]
Producción
[editar | editar la fonte]Creación del personaxe
[editar | editar la fonte]En 1973 George Lucas escribió Les aventures d'Indiana Smith, el conceutu inicial d'una serie de películes que taría inspirada nos seriales de 1930 y 1940.[14] Poco dempués de crear el bocetu, axuntar col guionista y direutor Philip Kaufman, quien dempués de delles selmanes de discutiniu introdució'l Arca de l'Alianza como principal elementu narrativu de la primer aventura.[15] Curiosamente, Kaufman pensó nesi oxetu en recordando una conversación que tuvo con un dentista mientres el so infancia.[16] Sicasí, el proyeutu decayó nel intre en que'l direutor Clint Eastwood contrató a Kaufman pa dirixir The Outlaw Josey Wales,[15] polo que Lucas optó por abandonar la idea d'Indiana Smith y l'Arca de l'Alianza. Nel so llugar, un segundu conceutu, Star Wars, empezaría a ser llargamente desenvueltu pa convertise en A New Hope.[17]
En mayu de 1977, Lucas viaxó a Maui pa "escapar" del ampliu ésitu comercial que tuvo Star Wars: A New Hope. El so amigu Steven Spielberg tamién s'atopaba ende, pasando les vacaciones tres el llanzamientu de la so película Close Encounters of the Third Kind. Mientres construyía un castiellu de sable en Mauna Kea, Spielberg espresó-y el so interés en dirixir una película de James Bond.[18] Al escuchalo, Lucas comentó-y qu'él concibiera un personaxe "entá meyor que James Bond", asina que decidió compartir con él la so idea alrodiu de la primer aventura d'Indiana Smith. Spielberg quedó esteláu col conceutu, al cual catalogó "como una película de Bond ensin les sos artiluxos",[19] anque-y comentó a Lucas que l'apellíu "Smith" nun yera'l más apropiáu pal personaxe. "OK. ¿Y qué pienses de 'Jones'?", contestó-y darréu este. Foi según el nome del aventureru camudó definitivamente a Indiana Jones. Al respeutive de "Indiana", llamatu del personaxe, surdió del nome del Malamute d'Alaska de Lucas.[17]
Redaición del guión
[editar | editar la fonte]En 1978 Lucas empezó'l desenvolvimientu de Raiders of the Lost Ark (Raiders of the Lost Ark), títulu de la primer aventura de Jones, coles mesmes que la siguiente aventura de Star Wars (The Empire Strikes Back), siendo sofitáu pol guionista Lawrence Kasdan y el productor Frank Marshall. Mientres una rutina diaria de nueve hores —dende'l 23 al 27 de xineru d'esi mesmu añu— Lucas, Kasdan y Spielberg aldericaron alrodiu de la trama y les propuestes visuales de Raiders. Nel alderique, Spielberg propunxo la persecución de Jones por una enorme roca,[17] inspirándose na historieta The Seven Cities of Cibola, de Carl Barks,[20][21][22] ente que Lucas suxirió la introducción d'un submarín, un monu faciendo'l saludu nazi y l'enfrentamientu ente Marion ya Indiana en Nepal.[19]
Pa redactar el primer borrador, Kasdan usó una trescripción de cien páxina de les sos conversaciones.[23] El guión foi concluyíu dempués de seis meses.[17] Dalgunes de les aportaciones señalaes pol guionista fueron esaniciaes, tales como la persecución nel interior d'una mina,[24] un escape en Shanghai n'usando un gong como escudu,[24] y el saltu d'un avión per mediu d'una balsa —anque toes seríen utilizaes pa la siguiente película de la serie—.[17]
Mientres el procesu de redaición del escritu, que s'estendió a cinco borrador antes del definitivu, esistíen desalcuerdos con al respeutive de la personalidá del personaxe. Lucas ver como un playboy de la política, ente que Spielberg y Kasdan enfocar na dualidad de profesor y aventureru como elementos que-y apurríen complexidá a la hestoria. Amás, Spielberg deseyaba da-y al personaxe dalgunos detalles "escuros", al describilo primeramente como un alcohólicu similar al personaxe Fred C. Dobbs en The Treasure of the Sierra Madre—. La so descripción foi refugada en posteriores revisiones del escritu de Kasdan.[19] Otra de les sos concepciones foi la d'un brazu robóticu que tendría l'antagonista Toht, puntu de vista que Lucas refugaría al percibilo como elementu de la ciencia ficción. El dibuxante d'historietes Jim Steranko foi contratáu pa crear ilustraciones mientres el procesu de pre-producción, les mesmes qu'inspiraríen a Spielberg pa determinar la vistimienta y personalidá de Indiana Jones.[25]
Rodaxe
[editar | editar la fonte]
Nun principiu, Raiders of the Lost Ark foi refugada por diverses distribuidor, pos los sos executivos consideraben que l'argumentu yera demasiáu "estravagante" y la película bien costosa pa producila. Col tiempu, Paramount Pictures decidiría financiar la película, en llegando a un alcuerdu con Lucas pa producir cuatro películes más alrodiu d'Indiana Jones. N'abril de 1980, el guión final de Kasdan foi usáu pa empezar la producción nos estudios Elstree, d'Inglaterra. Lucas encargar de caltener baxos los costos riquíos mientres el procesu. Pa llogralo, Spielberg y él determinaron que Raiders tenía de siguir l'estilu artísticu de los seriales sabatinos, carauterizaos por escenes rápides y simples».[26][27] «Nunca fiximos más de trenta tomes mientres el rodaxe; de normal yeren cuatro. Asina que foi una película silenciosa, na que filmamos solo lo que precisábamos, non bagazos,» comentó al respeutu Spielberg. «Si tuviera más tiempu y dineru, convertiríase nuna película pretenciosa». Como datu interesáu, Lucas encargar de dirixir n'ocasiones la segunda unidá de la producción.[28]
El rodaxe empezó'l 23 de xunu de 1980 en La Rochelle, Francia. La primer escena en ser grabada foi la del submarín nazi,[26] que fuera arrendáu a la producción de Das Boot. Cabo mentar que l'O-Boot arrendáu fuera realmente utilizáu mientres la Segunda Guerra Mundial.[27] Les siguientes escenes, rellacionaes col Pozu de les Almes» y el chigre de Marion Ravenwood,[29] fueron filmaes nos estudios Elstree.[26] Pa recrear el Pozu de les Almes», l'equipu de producción riquió 10 000 culiebres, de les cualos solo yeren venenoses les cobres —mientres la grabación, un integrante del equipu foi mordíu por una pitón—.[27] L'alcuentru cercanu ente Indiana y la cobra foi asemeyáu dempués de poner una placa de vidriu ente l'actor y el reptil.[27][30] A diferencia del so personaxe, Harrison Ford nun lu tarrez a les culiebres, polo que Spielberg nun tuvo qu'esmolecese al respeutu. Sicasí, dempués de mirar toles que fueron asitiaes pa la escena, munches d'elles arrodiándolo, Ford espresó que casi lo faíen devolver».[27] Otra de tomar que fueron grabaes nel llugar foi la de les tarántulas, al entamu de la película. L'actor Alfred Molina tuvo que ponese delles sobre'l so cuerpu, pero al entamu nun se movíen. P'afalales, l'equipu introdució un exemplar fema. Tocantes a la enorme roca qu'escuerre a Jones nel templu, foi construyida con fibra de vidriu y midía cuatro metros de diámetru. Spielberg taba tan impresionáu cola obra de Reynolds, el diseñador de producción, que-y pidió amontar la quince metros más.[31]
Toles escenes n'Exiptu en realidá se filmaron en Tunicia, cuidao qu'en nengún momentu ve monumentu dalgunu reconocible y yá conocíen el país. Ello ye que la mayor parte de los sets de grabación fueren usaos en Star Wars: A New Hope (específicamente, nes escenes de Tatooine).[27] En realidá, el cañón qu'apaez na película ye'l mesmu nel que R2-D2 foi atacáu por jawas.[27] Por cuenta de les altes temperatures y al riesgu de contraición d'enfermedaes, el rodaxe nel llugar resultó una esperiencia severa». Dellos actores y personal téunico carecieron,[27] anque Spielberg foi unu de los pocos que nun lo fixo, pos consumía comida enlatada tol tiempu.[27] Por causa de esti tipu d'anécdotes, Spielberg volvió programar el plan de filmación en Túnez, que la so duración yera d'un mes y mediu a namái cuatro selmanes y media. Cola cuenta de cumplir la nueva asignación, dalgunos de los siguientes segmentos fueron improvisaos. Ente ellos tán cuando Marion ponse un vistíu ya intenta fuxir del campamentu nazi y la engarradiella na base aérea. En rellación con esta postrera, Ford esgañóse'l lligamentu cruzáu anterior de la pierna esquierda, dempués de ser pilláu pola rueda d'un aeroplanu. Entá col accidente, nun aceptó ser vistu por un médicu y optó por asitiar se un pocu de xelu sobre la rodía.[27]
Les escenes del enfrentamientu ente Jones y los siguidores de Hitler fueron grabaes en Kairouan. Nesos momentos Ford carecía disentería, polo cual nel segmentu en que s'enfrenta col llátigu a un rival que portaba espada, decidió sacar un revólver pa dispara-y. Intres antes, díxo-y al direutor: «¿Por qué non a cencielles -y disparo?», a lo que Spielberg aportó.[32] La segunda unidá de direición encargar de realizar toes tomar basaes nos storyboards, ente que Spielberg encargar de filmar aquelles nes que se precisaren acercamientos a la cara de Ford.[27] Tomar del vuelu de Indy nun avión Douglas DC-3 fueron tomaes de la película Lost Horizon, al igual qu'una escena nuna cai que orixinalmente fuera considerada pa Hindenburg.[28]
Les escaleres de Washington, D.C. fueron filmaes nel conceyu de San Francisco.[33] La Universidá del Pacíficu, en California, foi utilizada pa los esteriores de la universidá na que Jones trabaya. El so salón de clases y el cuartu onde parola colos representantes del gobiernu d'Estaos Xuníos fueron tomaos d'una escuela pa muyeres n'Inglaterra, ente que los esteriores del so llar fueron grabaos en San Rafael, California.[29] Delles otres de les secuencies iniciales fueron tomaes en Kauai, Ḥawai, onde Spielberg remató'l rodaxe, que duró un total de 73 díes.[19][26][34]
Escenes esaniciaes
[editar | editar la fonte]Al rematar el procesu de rodaxe, Michael Kahn foi l'encargáu d'editar el material grabáu por Spielberg, que'l so conteníu duraba casi 180 minutos, cola premisa d'amenorgalo a menos de dos hores (120 minutos).[35] Acompañáu de Lucas, una de les primeres aiciones que fizo Kahn foi esaniciar siete minutos de la primer metá de Raiders (na so versión orixinal) con tal de faela más «sólida y risondera».[35] Al rematar el procesu d'edición el direutor unviólu a Lucas el montaxe final pa la so revisión. Un día dempués, este llamó a Spielberg y díxo-y: «Yá te habíalo dichu antes, realmente yes un bon direutor».[35]
De siguío, les escenes inédites que fueron grabaes pa la película y les razones poles que Kahn, Lucas y Spielberg decidieron esaniciales:[36][37]
- Nel chigre Raven, Marion Ravenwood cúntalu a Indy sobre les causes de la muerte del so padre, concluyendo en que los últimos dos años fueron realmente difíciles pa ella. A otru día, xustu antes d'apurri-y el medallón, Marion cueye de la chaqueta a Indy pa besalo. Los segmentos fueron retayaos pa evitar que la escena fuera demasiáu estensa.
- En principiu, l'enfrentamientu ente l'espadachín d'El Cairu y Indy tenía de ser estensu pos arreyaba que'l protagonista usara'l so llátigu pa defensa propia. Sicasí, Ford decidió a cencielles dispara-y, pos sufría de problemes intestinales y fatiga, y per otra parte la escena nun fuera completada mientres la sesión de storyboard.
- Los riesgos fatales de tocar l'Arca o ver direutamente'l so interior al abrir yeren dos aspeutos que Indy conocía perbién pos n'El Cairo echarlo nuna de les escenes. Cuando tán nel "Pozu de les Almes", Sallah evita tocala pos sabe que podría morrer si facer. Sicasí, esto nun ye reveláu en tola película sinón hasta les escenes finales en que les tropes abren l'Arca y muerren trágicamente; Indy recuerda que nun tien de mirar el conteníu sobrenatural de l'Arca y opta por cerrar los güeyos.
- Cuando Sallah ye prindáu poles tropes nazis y abandona a Indiana nel "Pozu", los nazis llevar al so campamentu y ordenar que-yos sirva agua d'un pozu. El segmentu foi esaniciáu por cuenta de qu'había enforma fumu na escena y este escurecía a los actores.
- Los nazis deciden executar a Sallah y encamiénten-y la xera a un mozu soldáu de les sos tropes. Emocionalmente riquía que'l soldáu decidir ente matar a Sallah o nun faelo, creando un momentu intensu na conciencia del espectador. Foi esaniciada por ser demasiáu estensa.
- Al escapar del "Pozu", Indy y Marion atopar con un guardia árabe na salida. Mientres un par de segundos, el guardia y l'aventureru confrontan miraes y depués Indy a cencielles noquiar pa dexalo inconsciente. A diferencia de les demás escenes recortaes, esta solo foi editada (n'unu de los ángulos de la película puede reparase al guardia esmorecíu na salida del "Pozu", ensin esplicación aparente).
- Pa engabitar al submarín nazi mientres la so inmersión, Indiana usa'l so llátigu pa suxetar al periscopiu del mesmu y asina llogra viaxar nes fondures. Por cuenta de problemes de loxística (cómo aguantó la respiración tou esi tiempu), la escena foi esaniciada.
Efeutos especiales y soníu
[editar | editar la fonte]Los efeutos especiales de la película fueron creaos por Industrial Light & Magic. La secuencia col mayor númberu d'efeutos ye na que l'Arca de l'Alianza ye abierta polos nazis, lo cual condució a la lliberación de la fuercia sobrenatural que moraba nel so interior. De manera subsecuente, la trama riquió delles simulaciones rellacionaes colos efeutos que tuvo la revelación del conteníu mentáu. Pal derretimiento de la cabeza de Toht, l'equipu recurrió a la esposición de gelatina y un modelu de yelsu, cola forma de la cabeza del actor Ronald Lacey, a una llámpara calorífica.
El segmentu foi grabáu, de la mesma, con una cámara sumergible. De la mesma manera, l'españíu de la cabeza de Dietrich foi creáu con un modelu buecu al cual espulsárase-y l'aire de la parte interna. Para tomar de los espíritus, estos fueron grabaos sol agua col fin de brinda-y un efeutu pantasmagórico a la escena.[38]
El supervisor de los efeutos de soníu, Ben Burtt, prefirió trabayar la mayor parte del tiempu nun estudiu especializáu (foley-studio), al considerar "la importancia que significaba filmar una película basada nos seriales de Republic Pictures". En primer instancia, escoyó un rifle pa reproducir el soníu del revólver de Indiana Jones. P'asemeyar distintos golpes, el so equipu utilizó chaquetes de cueru, manoples y un bate de béisbol; los ruios del deslizamiento de les culiebres, na escena del "Pozu de les Almes", fueron grabaos mientres los deos de delles persones movíense dientro d'una cazuela cubierta con quesu, según col contautu d'esponxes y cementu. El soníu que s'escucha cuando l'Arca ye abierta ye realmente l'eslizamientu de la tapa de la cisterna d'un sanitariu.
Finalmente, Burtt emplegó un sintetizador pa manipoliar les distintes grabaciones que llogró; nel procesu, encargaríase tamién d'entemecer el biosónar de dalgunos delfines y los berros de lleones marinos pa producir les voces de los espíritus.[39]
Banda sonora
[editar | editar la fonte]Nos años 1980 y 1990, John Williams vieno ocupar brutalmente el lideralgu que-y perteneciera a Henry Mancini poles sos composiciones. Arduamente, ganóse esa distinción con atanantes bandes sonores, como la de la triloxía orixinal de Star Wars y el ciclu de Indiana Jones, esti postreru consideráu un tributu de Spielberg a los seriales representativos de la so mocedá. En Raiders llogra sensibilizanos, convirtiendo a la so banda sonora nun clásicu musical del cine.
El compositor John Williams foi quien s'encargó de crear la banda sonora de la película, que'l so conteníu presentaba, per primer vegada, a la conocida Raiders' March (Marcha de los cazadores en castellán), que simbolizó a Indiana Jones nel ámbitu popular."[41] Orixinalmente, Williams escribiera dos versiones distintos pa la tema central de Raiders of the Lost Ark. De cuenta que a Spielberg prestáron-y dambes, tuvo que xuniles pa crear la versión definitiva.[42] Les composiciones fueron grabaes en febreru de 1981, interpretaes pola Orquesta Sinfónica de Londres y distribuyíes por Columbia Records. En principiu, taba compuesta d'once tarrezas, anque en 1995 foi rellanzada con trenta minutos adicionales de conteníu inédito, lo qu'anició la introducción d'once nuevos temes y la estensión de delles pistes orixinales. El rellanzamientu sería siguíu por una nuevu grabación de toles pistes, na coleición "The Indiana Jones Trilogy", el 21 de xineru de 2003. Sicasí, esta nun ye considerada oficial.[43]
La tema respigante y apocalíptico de l'Arca de l'Alianza y la melodía romántica de Marion y Indy formen parte tamién de la banda sonora de la película, lo que-y valdría a resultar nomada a "meyor banda sonora" nos premiu Óscar.[44]
Argumentu
[editar | editar la fonte]La trama desenvolver en 1936. Mientres l'Alemaña Nazi sigui espandiendo'l so reináu de terror, Adolf Hitler ta somorguiáu nuna busca p'atopar el Arca de l'Alianza, na que se topen guardaos los diez mandamientos, que los sos poderes sobrenaturales, d'alcuerdu a una lleenda, pueden esaniciar a exércitos na so totalidá.
El gobierno de los Estaos Xuníos quier atopar l'Arca primero que Hitler y pallo deciden unviar al Dr. Henry Jones (Indiana Jones), un profesor d'arqueoloxía, quien acaba de tornar d'una fallida espedición que tenía como oxetivu recuperar un ídolu sagráu de les xungles suramericanes.
Indiana viaxa a Patan (Nepal), onde se realcuentra con Marion Ravenwood, una formosa y atrevida muyer que tiempo antes fuera'l so amante. Reticente a sofitalo, nun principiu, ella decide xuníse-y y sigui-y la pista a los nazis. Dambos viaxen a El Cairo, Exiptu, onde Marion convertir na víctima aparente d'un atentáu perpetáu orixinalmente en contra d'Indiana, nel cual créese que fina.
Mientres la so persecución polos siguidores de Hitler, Jones enterar de que'l so enemigu René Belloq, un saquiador de tumbes francés, foi contratáu polos nazis pa emponer a estos na busca de l'Arca. Peligrosamente, Indy llogra infiltrarse nes escavaciones llevaes a cabu poles tropes nazis y afaya "el Pozu de les Almes", llugar nel que se caltuvo históricamente despinta l'Arca.
En enterándose de que Marion nun morrió, dambos vuelven faer equipu pa xunise a Sallah y recuperar l'oxetu de cultu. Consiguen l'arca, pero son sorprendíos n'alta mar, onde Belloq y les tropes nazis consiguen atrapalos. Dempués lleven a cabu un ritual pa revelar el conteníu sobrenatural del oxetu. Indy y Marion son obligaos a formar parte de la ceremonia. En revelándose el conteníu sobrenatural, Indy convence a Marion de cerrar los güeyos y evitar abrir mientres los sucesos. Nel procesu, tolos nazis que se topaben nel sitiu, xunto a Belloq, muerren absorbíos pola fuercia sobrenatural. A la fin, l'Arca ye llevada a Estaos Xuníos, onde ye guardada nun almacén secretu.
Repartu
[editar | editar la fonte]
- Harrison Ford como Indiana Jones. Profesor d'arqueoloxía que frecuentemente tien aventures nes cualos tien d'atopar estrañes antigüedaes. Al entamu de la trama, espresa'l so escepticismu a lo sobrenatural, pero n'afayando l'Arca de l'Alianza camuda de paecer. Spielberg foi quien suxirió a Harrison, sicasí Lucas negar nel supuestu de que nun quería qu'él se convirtiera nel so "Bobby De Niro", ye dicir "l'actor col que trabayu en toles mios películes" (en referencia al direutor Martin Scorsese, quien trabayaba regularmente con Robert De Niro).[17] Col fin d'escoyer al actor más apropiáu, que d'alcuerdu a Lucas "tendría de ser daquién pocu conocíu entá", se fizo una audición a Tim Matheson, Peter Coyote, John Shea y Tom Selleck. Como resultancia del procesu, Selleck foi quien llogró la considerancia pa interpretar a Indiana Jones, sicasí él nun s'atopaba disponible debíu al contratu que tenía na serie de televisión Magnum, P.I.[17] En xunu de 1980, tres selmanes antes d'empezar el rodaxe,[45] Spielberg intentó nuevamente convencer a Lucas d'escoyer a Ford, solo dempués de que los productores Frank Marshall y Kathleen Kennedy repararen la so actuación como Han Solo en The Empire Strikes Back.[26]
- Karen Allen como Marion Ravenwood. Interés románticu d'Indiana y fía de Abner Ravenwood (mentor de Indy), que tien un chigre en Nepal, llamáu "Raven". Allen foi escoyida tres audicionar con Tim Matheson y John Shea —Spielberg considerar dende la so interpretación en National Lampoon's Animal House—. Previu a la so eleición, Sean Young fizo una audición tamién,[17] y Debra Winger refugó'l papel.[46]
- Paul Freeman como Rene Belloq. Arqueólogu enemigu d'Indiana que ye contratáu polos nazis p'atopar l'Arca de l'Alianza, cola cual busquen faese "invencibles". En realidá, Belloq desea aprovechar la oportunidá de llograr los poderes llexendarios del oxetu, más qu'ayudar a Hitler y les sos tropes.
- Ronald Lacey como'l Mayor Toht. Miembru de la policía secreta Nazi que tien como misión secuestrar a Marion pa roba-y un amuleto, que tien la capacidá de descifrar la llocalización exacta de l'Arca. El direutor escoyó a Lacey por cuenta de que recordólu a Peter Lorre.[17] Previu a la so eleición, Klaus Kinski foi consideráu, pero esti lo refugó al determinar que "el guión yera aburrible".[47]
- John Rhys-Davies como Sallah. Consideráu como "el meyor espertu n'escavaciones d'El Cairu", foi contratáu polos nazis p'ayudar a escavar en Tanis. Omitiendo'l so conveniu coles tropes enemigues, Sallah ye amigu de Indiana Jones y decide ayudar a infiltrarse nes escavaciones. Orixinalmente, Spielberg quería a Danny DeVito pa interpretar al personaxe pero esti nun pudo por conflictos d'axenda, asina que Spielberg escoyó a Rhys-Davies dempués de reparalo na miniserie Shōgun.[17]
- Denholm Elliott como'l Dr. Marcus Brody. Propietariu d'un muséu que merca caúna de les antigüedaes qu'atopa Indy nes sos aventures pa esponeles nel edificiu. Cuando'l gobiernu de los Estaos Xuníos contautar pa recuperar l'Arca, Brody dirixir con Indiana Jones. Spielberg escoyó a Elliott, pos se consideraba un gran fan d'él.[17]
- Wolf Kahler como'l Coronel Dietrich. Principal villanu de la película. Ye un despiadáu oficial nazi qu'encabeza la misión de l'Arca de l'Alianza.
- Alfred Molina como Satipo. Unu de los guíes de Indiana Jones nes xungles de Suramérica, al entamu de Raiders. Pola so ambición y traición, muerre nuna de les trampes del templu, dempués d'intentar roba-y a Indy l'ídolu doráu que buscaben.
Ente otres apaiciones secundaries destaca la del actor Vic Tablian, quien interpreta a Fuécara y "Monkey man", home ensin escupulicios con un coraxosu monu como aliáu. Amás, nun cameo, Frank Marshall decidió apaecer como un pilotu (na secuencia d'engarradiella sobre'l aeroplanu), pos los dobles taben enfermos nesi intre. Por cuenta de les altes temperatures que prevalecíen mientres el rodaxe de la escena, Marshall bromió diciendo que "taben a más de 140 graos".[17][48] Per otru llau, Pat Roach apaez interpretando a unu de los acompañantes de Toht al llegar al chigre de Marion. Como datu trivial, Roach tuvo la oportunidá d'asemeyar ser asesináu en más d'una ocasión, un singular detalle na cinematografía.[49] Finalmente, y al igual que Marshall, el supervisor d'efeutos especiales, Dennis Muren, fixo un cameo na película (na escena del avión que tresllada a Indiana escontra Nepal).[38]
Receición
[editar | editar la fonte]Recaldación
[editar | editar la fonte]Raiders of the Lost Ark foi estrenada'l 12 de xunu de 1981, empecipiando recaldaciones con 8 305 823 USD mientres la so primer fin de selmana de proyeición n'Estaos Xuníos.[50] Llogró un total de 384 140 454 USD a nivel mundial (242 374 454 USD n'Estaos Xuníos y 141 766 000 USD de recaldación internacional),[9] convirtiéndose na película con mayores ganancies d'esi añu.[9] A partir d'entós, ye considerada como una de los venti películes con mayores recaldaciones de tolos tiempos (cifres afeches por inflación).[51] Amás, ye catalogada como la quinta película d'aventures con meyores resultaos en taquilla,[52] al igual qu'una de los cinco películes más esitoses nel xéneru busca d'ayalgues (del términu n'inglés, Treasure Hunt).[53]
Tocantes a la so recaldación internacional, Raiders of the Lost Ark llogró 5 220 398 EUR n'España (con fecha de estrenu al 5 d'ochobre de 1981),[54][55] amás d'atender almisiones por 6 397 117 EUR en Francia y 1 201 930 EUR en Suecia.[9]
Cuntó con dos rellanzamientos n'Estaos Xuníos; el primeru foi estrenáu'l 16 de xunetu de 1982, llogrando ganancies totales de 21 437 879 USD (mientres la so presentación en 1 330 sales de cine),[56] ente que'l postreru foi'l 25 de marzu de 1983, con recaldaciones de 11 374 454 USD (siendo proyeutáu en 628 sales).[57] Previu al estrenu de Indiana Jones and the Kingdom of the Crystal Skull, l'estrenu orixinal de Raiders of the Lost Ark yera'l que rexistraba mayores beneficios na serie.
| Feches internacionales d'estrenu | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
Crítica
[editar | editar la fonte]Hispanoamérica y España
[editar | editar la fonte]D'alcuerdu al sitiu ecriticas.com, Raiders of the Lost Ark ye «una de les más grandes aventures de tolos tiempos»,[58] y anque pa alohacriticon.com «la película tien un ritmu azogosu [pos] ta proyeutada pa conmocionar al espectador por aciu la creación de situaciones d'aición», finalmente conclúi que «en cuenta de esplegar tanto artificiu nesa aición si concedieren más valor al desenvolvimientu de los sos personaxes el productu sería muncho meyor».[59] Al igual que ecriticas.com, el sitiu web diariodeavisos.com determinó que «tolos elementos del cine d'aventures rexúntense alredor de la figura del yá míticu arqueólogu nesta película».[60]
N'Hispanoamérica, el críticu Eduardo Marín destaca que «unu de los sos principales méritos [anicia] nel so certeru sentíu del humor y el manexu permanente de la parodia como elementu argumental»,[61] y la revista Criteriu deduz que «Indiana Jones ye'l héroe de la cándida modernidá vista dende la posmodernidad y, gracies a eso, salvar con elegancia y altruísmu del cinismu actual del cine d'entretenimientu».[62] De manera similar, n'España José A. Peig empondera a Raiders of the Lost Ark —títulu rexonal de Raiders—, manifestando que «[esta] ye la espresión más contundente qu'enxamás tuvo'l cine nel so ámbitu más rentable: l'espectáculu desprovistu de cualesquier otra intención que nun sía la de prestar al espectador con una socesión de pasaxes filmaos de tala forma que emocionen y causen el plasmu», calificándola de «escelente» nel so portal especializáu.[63] El sitiu monfleet.com mentó que «el cine nun volvió ser el mesmu tres Indiana Jones», considerando que la cinta «[-y] sigui paeciendo una obra maestra imperecedera del cine de tolos tiempos».[64]
La crítica de la Revista Mexicana de Comunicación refier a delles escenes que podríen rellacionase con estereotipos hispanos d'enclín negativu, al señalar que «en Raiders of the Lost Ark, Indiana Jones ye amenaciáu por tou tipu de delincuentes; abandonáu (un cargador indiu dexa a la espedición glayando histéricamente), traicionáu (unu de los guíes nativos que-y queden trata de dispara-y pel costazu, l'otru dexar pensando que ta muertu nun pasaxe soterrañu) y amenaciáu (una tribu d'indios llatinoamericanos escorrer y trata de matalo)». A última hora, analiza la temática de la película nun sentíu xeneral de «prexuiciu, discriminación y marginalidad».[65]
Estaos Xuníos
[editar | editar la fonte]La película recibió principalmente crítiques positives de parte de la prensa especializada. Vincent Canby, de The New York Times, declaró a Raiders of the Lost Ark como «una de les películes d'aventures estauxunidenses más disparatadamente risonderes, atélites y estilizadas de tolos tiempos»,[66] ente que pal críticu Roger Ebert, de Chicago Sun-Times, «son dos cuesas les que converten a Raiders of the Lost Ark en daqué más que solo un trunfu teunolóxicu: el so sentíu del humor y l'estilu únicu de los sos personaxes [...] Fainos rir por sorpresa, por aliviu o por incredulidá na téunica que nos presenta al desenvolver un incidente tres otru al traviés d'una serie interminable d'invenciones».[67][68]
De la mesma, la revista Rolling Stone dixo que se trataba de «una película d'aición sabadiega tan risondera ya interesante que puede ser esfrutada en cualquier día de la selmana».[69] De manera similar a les sos opiniones positives, Bruce Williamson, de la revista Playboy, consideró que «hai más emoción nos primeros diez minutos de Raiders qu'en cualesquier otra película que viera en tol añu. Pa cuando los eventos desafortunaos terminen, cualquier fanáticu va escaecer la so ansiedá de cansanciu».[70] En 2008 la revista Empire allugar nel segundu puestu de la so llista de les 500 meyores películes de tolos tiempos.[71]
En marcando una observación, cola cuenta de volver vela tres l'estrenu de les sos posibles continuaciones, en contrariu la revista Variety resaltó la violencia sangrienta» de delles de les sos escenes como daqué considerable pa la so clasificación definitiva nes sos proyeiciones internacionales.[72]
Nominaciones y premios
[editar | editar la fonte]Tres el so estrenu, foi nomada a nueve premios Óscar, de los cualos ganó cinco, amás d'una reconocencia especial a Ben Burtt y Richard L. Anderson pola edición de soníu. Dellos otros de los sos premios —24 en total— fueron un Grammy, un BAFTA y cinco Saturn. Nel procesu, Spielberg tuvo nomáu al Globu d'oru por meyor direición.[73]
De siguío, amuésense dalgunes de les nominaciones y premios más destacaos que recibió el repartu y equipu de producción de la película.
| Premiu !Categoría !Receptor(ye) | -align="center" | Premiu Óscar | Norman
Reynolds |
Ganador | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Meyores efeutos visuales | Richard Edlund Kit West Bruce Nicholson Joe Johnston |
Ganador | |||||||||||
| Meyor edición de sonido | Michael Kahn | Ganador | |||||||||||
| Bill
Varney |
Ganador | ||||||||||||
| Reconocencia especial | Ben Burtt Richard L. Anderson |
Ganador | |||||||||||
| Douglas
Slocombe |
Nomáu |-align="center" | Meyor direutor | Steven Spielberg | Nomáu |-align="center" | Meyor cantar orixinal | John Williams | Nomáu |-align="center" | Frank
Marshall |
Nomáu |-align="center" | Premios Saturn | Meyor actor | Harrison Ford | Ganador |
| Meyor actriz | Karen Allen | Ganador | |||||||||||
| Meyor direutor | Steven Spielberg | Ganador | |||||||||||
| Raiders
of the Lost Ark |
Ganador | ||||||||||||
| John
Williams |
Ganador | ||||||||||||
| BAFTA | Meyor diseñu de producción | Norman Reynolds | Ganador | ||||||||||
| Raiders
of the Lost Ark |
Nomáu |-align="center" | Boston Society of Film Critics | Meyor direutor | Steven Spielberg | Ganador | ||||||||
| Premiu César | Steven
Spielberg |
Nomáu |-align="center" | Premiu Hugo | Raiders
of the Lost Ark |
Ganador | ||||||||
| Globos d'oru | Meyor direutor | Steven Spielberg | Nomáu |-align="center" | Premios Grammy | John
Williams |
Ganador |
Mercadotecnia
[editar | editar la fonte]L'únicu videoxuegu basáu dafechu na película foi llanzáu al mercáu col títulu de Raiders of the Lost Ark en 1982 y foi distribuyíu por Atari pal sistema Atari 2600. En 1994, empezó a comercializase Indiana Jones' Greatest Adventures, desenvueltu por LucasArts pa la consola Super Nintendo. Esti videoxuegu contién escenes de xuegu basaes en delles escenes de Raiders of the Lost Ark.
Otros xuegos rellacionaos indireutamente con Raiders son Indiana Jones y la Máquina Infernal (Indy torna a Perú p'afayar otru ídolu doráu n'unu de los niveles, a partir de la narrativa descrita na película) y Lego Indiana Jones: The Original Adventures.
Mientres l'estrenu de la cinta, Kenner empezó a vender la so llinia de moñecos a escala d'Indiana y en 1982 incluyó una serie de nueve figures d'aición basaes nos personaxes de la película, xunto a trés sets de xuegu, un tablero y dellos otros xuguetes rellacionaos. En 1984, apaecieron versiones metalizadas de los protagonistes xunto con un xuegu de rol, ente qu'en 1995 MicroMachines estrenó una llinia de vehículos inspirada direutamente nos medios de tresporte de la película.[74] En 2008 pol motivu del estrenu de la película Indiana Jones and the Kingdom of the Crystal Skull Hasbro encargar de la producción de les figures d'aición de la cuatrilogia.[75]
VHS y DVD
[editar | editar la fonte]El llargumetraxe foi llanzáu a formatu de videu VHS colos métodos Pan and scan y Laserdisc. En 1999 foi rellanzáu tres una remasterización en THX, na que s'incluyó una edición en pantalla ancha, sol nuevu títulu Indiana Jones and the Raiders of the Lost Ark (col fin de rellacionalo cola precuela y la so continuación; la cuarta película entá nun empezaba a producise nesi entós).
En 2003 la película foi llanzada al mercáu en formatu DVD, nun paquete qu'inclúi la triloxía orixinal y que caltuvo de la mesma el nuevu nome respeuto al usáu mientres la proyeición orixinal en sales de cine. Como detalle trivial, la escena na que s'apreciaba'l reflexu del cristal, que dixebra a Indy d'una cobra nel "Pozu de les almes", foi esaniciada digitalmente.[76]
En 2008, debíu al estrenu de la cuarta entrega, rellanzóse una comercialización de la triloxía que la había precedíu. Tamién, n'ochobre de 2008, comercializóse un pack en DVD tituláu Trilogy Complete. Contenía la triloxía inicial, pero xunto cola cuarta película.
En 2012, tres el llanzamientu de la saga de Star Wars en Blu-ray l'añu anterior, George Lucas decidió llanzar la saga de Indiana Jones en Blu-ray poles mesmes feches que Star Wars (Setiembre). El llanzamientu resultó'l 18 de setiembre 2012 n'Estaos Xuníos tituláu "Indiana Jones: The Complete Adventures" un paquete de 5 discos qu'inclúi les 4 películes y un discu de 7 hores de material adicional. Raiders of the Lost Ark tuvo una restauración completa que la fai ver como una película recién fecha, ente que Indiana Jones y el templu de la perdición xunto con Indiana Jones and the Last Crusade fueron solu remasterizadas digitalmente, Indiana Jones and the Kingdom of the Crystal Skull, pela so parte, solo foi ameyorada en puntos menores, yá que solo foi hai 4 años que salió nel cine.
Legáu
[editar | editar la fonte]Debíu al ésitu consiguíu por Raiders, Lucas y los demás productores de la película alcordaron financiar una precuela (Indiana Jones and the Temple of Doom) y dos continuaciones (Indiana Jones and the Last Crusade y Indiana Jones and the Kingdom of the Crystal Skull) pal cine. Nos años 1990, foi estrenada una serie de televisión (The Young Indiana Jones Chronicles) basada nes primeres aventures d'Indiana Jones. Auníes a dambos ámbitos esisten numberoses llinies de publicaciones (noveles, historietes), según dalgunos videoxuegos inspiraos na mesma temática.
En 1998, el American Film Institute incluyir na so llista AFI's 100 años... 100 películes,[77] considerándola, nesi tiempu, como una de les diez meyores películes de suspense de la hestoria, ya Indiana Jones foi catalogáu como el segundu héroe más emotivu de tolos tiempos. Un añu dempués, en 1999, la Biblioteca del Congresu d'Estaos Xuníos escoyó caltenela na Filmoteca Nacional, clasificándola na categoría de "cultural, histórica o estéticamente significativa".
Al significar tamién la primer apaición de Indy na cultura popular, Entertainment Weekly resaltó la importancia d'esta na serie, nomando al personaxe como unu de los trés héroes d'aición favoritos del so editorial, amestando que "dalgunes de les escenes d'aición más grandioses del cine tópense xuníes como perlles en Raiders of the Lost Ark.[78] De manera peculiar, en 1982, trés neños nativos d'Ocean Springs, Mississippi —Chris Strompolos, Eric Zala y Jayson Lamb— empezaron a filmar el so adautación casera de la película, titulando'l so proyeutu como Raiders of the Lost Ark: The Adaptation. Mientres siete años enllargó'l so producción, rematándola como nueves —empecipiar a los 12 años d'edá—. Sicasí, la so película nun foi afayada hasta 2003 por Eli Roth,[79] quien decidió amosá-yla a Spielberg.[80] Impresionáu pola calidá de la mesma, este felicitó personalmente a los rapazos por "el so bon trabayu", añadiendo que-y gustaría ver los sos nomes nos creitos de dalguna película comercial.[81] Tiempu dempués, Scott Rudin y Paramount Pictures adquirieron los derechos sobre la vida del tríu de mozos, coles mires de producir una cinta basada nes sos aventures mientres la realización de la so adautación.[82]
En 1997, The New York Times volvió evaluar a Raiders.[83] La so nueva crítica señaló que "probablemente la clasificación familiar G, p'audiencies polo xeneral, taría en riesgu tres l'apaición de Raiders of the Lost Ark. Sía por accidente o estratexa, los sos realizadores apostaron na creación d'una película d'aición empobinada principalmente a adultos, pero tamién pa neños".[84] En 2005, los televidentes de la Canal 4 de Reinu Xuníu determinaron qu'esta ye una de les meyores venti películes familiares de la hestoria, considerando a Spielberg como unu de los meyores direutores de tolos tiempos.[85]
Ver tamién
[editar | editar la fonte]- Indiana Jones and the Temple of Doom (1984)
- Indiana Jones and the Last Crusade (1989)
- Indiana Jones and the Kingdom of the Crystal Skull (2008)
- Steven Spielberg
- George Lucas
- Harrison Ford
Referencies
[editar | editar la fonte]- ↑ Afirmao en: Google Freebase Data Dump. Editorial: Google.
- ↑ «Internet Movie Database» (inglés). Consultáu'l 14 abril 2017.
- ↑ Afirmao en: Svensk Filmdatabas. Llingua de la obra o nome: suecu. Editorial: Instituto del Cine Sueco.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Afirmao en: ČSFD. Llingua de la obra o nome: checu. Data d'espublización: 2001.
- ↑ 5,0 5,1 «Box Office Mueyo» (inglés). Consultáu'l 27 abril 2022.
- ↑ Afirmao en: Box Office Mueyo. Data de consulta: 7 marzu 2019. Llingua de la obra o nome: inglés.
- ↑ URL de la referencia: https://www.cnc.fr/professionnels/visas-et-classification/54574.
- ↑ mejoresdelmundo.com. «Les meyores peliculas del mundu, según Empire». Consultáu'l 23 de marzu de 2017.
- ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 Box Office Mojo. «1981 Domestic Grosses» (inglés). Consultáu'l 13 de xunetu de 2008.
- ↑ Elmundo.es. . Consultáu'l 10 d'avientu de 2008.
- ↑ Blogue Archaeolog. «Hero! Real archaeology and ”Indiana Jones and the Kingdom of the Crystal Skull”» (inglés). Archiváu dende l'orixinal, el 9 d'avientu de 2008. Consultáu'l 10 d'avientu de 2008.
- ↑ Unav.es. «Les claves del ésitu de Indiana Jones». Consultáu'l 10 d'avientu de 2008.
- ↑ eFluxMedia. «Indiana Jones: How to Create a Successful Movie» (inglés). Archiváu dende l'orixinal, el 3 d'avientu de 2008. Consultáu'l 10 d'avientu de 2008.
- ↑ Hearn, Marcus (2005). The Cinema of George Lucas (n'inglés). Nueva York: Harry N. Abrams Inc, Publishers, páx. 80. ISBN 0-8109-4968-7.
- ↑ 15,0 15,1 Hearn, p.112–115
- ↑ Revista Empire - Online (23 d'abril). «Know Your MacGuffins» (inglés). Consultáu'l 23 d'abril de 2008.
- ↑ 17,00 17,01 17,02 17,03 17,04 17,05 17,06 17,07 17,08 17,09 17,10 17,11 Indiana Jones: Making the Trilogy. Paramount Pictures. Escena en capítulu 1.
- ↑ Windolf, Jim (n'inglés). Q&A: Steven Spielberg. Vanity Fair. http://www.vanityfair.com/culture/features/2008/02/spielberg_qanda200802?currentPage=4. Consultáu'l 2 de febreru de 2007.
- ↑ 19,0 19,1 19,2 19,3 McBride, Joseph (1997). Steven Spielberg (n'inglés). Nueva York: Faber and Faber, páx. 309-322. ISBN 0-571-19177-0.
- ↑ Más tarde, Lucas reconocería que la idea del mecanismu del ídolu sagráu nes escenes iniciales de la película, al igual que les trampes del templu, tán basaes en delles historietes del personaxe de Disney Scrooge McDuck.
- ↑ Summer, Y. (1981). Walt Disney's Uncle $crooge McDuck: His Life and Times by Carl Barks (n'inglés). Celestial Arts.
- ↑ Andrae, T. (2006). Carl Barks and the Art of the Disney Comic Book (n'inglés). Univ. Press of Mississippi.
- ↑ Hearn, p.122–123
- ↑ 24,0 24,1 Medway Productions; Lawrence Kasdan. «Raiders of the Lost Ark - Screenplay (Revised Third Draft)» (inglés). Archiváu dende l'orixinal, el 6 d'avientu de 2008. Consultáu'l 6 de xineru de 2009.
- ↑ (n'inglés) Raiders of the Lost Ark: An Oral History. Revista Empire - Online. http://www.empireonline.com/indy/day3/. Consultáu'l 24 d'abril de 2008.
- ↑ 26,0 26,1 26,2 26,3 26,4 Hearn, p.127-134
- ↑ 27,00 27,01 27,02 27,03 27,04 27,05 27,06 27,07 27,08 27,09 27,10 Indiana Jones: Making the Trilogy. Paramount Pictures. Escena en capítulu 2.
- ↑ 28,0 28,1 Schickel, Richard (n'inglés). Slam! Bang! A Movie Movie. Time. Archivado del original el 2008-02-03. https://web.archive.org/web/20080203085641/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,949205-1,00.html. Consultáu'l 19 de xineru de 2008.
- ↑ 29,0 29,1 Marco Fromter. «Around the World with Indiana Jones» (inglés). Archiváu dende l'orixinal, el 29 de marzu de 2007. Consultáu'l 11 de marzu de 2007.
- ↑ Lo anterior pue ser reparáu parcialmente na película, xusto cuando la lluz reflexar n'unu de los ángulos de la cámara.
- ↑ Norman Reynolds (diseñador de producción). Making the Trilogy [DVD]. Escena en 17:40. «"Steven preguntó '¿Por qué nun faemos otra que sía 15 metros más grande?' De xacíu, y facer."»
- ↑ Sitio oficial de Indiana Jones. «The Urban Legends of Indiana Jones» (inglés). Archiváu dende l'orixinal, el 12 de xunu de 2007. Consultáu'l 11 de marzu de 2007.
- ↑ L'esterior de Washington, D.C. nun fuera incluyíu nes ediciones iniciales. Terminó siendo amestáu n'apaeciendo nos bocetos iniciales del guión de Kasdan como secuencia pa rematar la rellación sentimental ente Marion ya Indiana.
- ↑ Sitio oficial de Indiana Jones. «Twenty-Five Reasons to Watch Raiders Again» (inglés). Archiváu dende l'orixinal, el 10 de xunu de 2007. Consultáu'l 6 de xineru de 2009.
- ↑ 35,0 35,1 35,2 TheRaider.net. «The Making of -Chapter 6: Concluding the adventure» (inglés). Consultáu'l 6 de xineru de 2009.
- ↑ Cotta Vaz, Mark (1994). From Star Wars to Indiana Jones: The Best of the Lucasfilm Archives (n'inglés). Universidá de Virginia: Chronicle Books, páx. 208. ISBN 0-8118-0997-8.
- ↑ Lucasfilm Magacín: xunetu/agostu de 2001 - exemplar Non. 30
- ↑ 38,0 38,1 The Light and Magic of Indiana Jones. Paramount Pictures.
- ↑ The Sound of Indiana Jones. Paramount Pictures.
- ↑ Amazon.com. «Raiders of the Lost Ark (1981 Film) [SOUNDTRACK]» (inglés). Consultáu'l 6 de xineru de 2009.
- ↑ 41,0 41,1 De magar, la composición foi usada a en tola serie, según en cualesquier multimedia rellacionada col personaxe.
- ↑ John Williams. The Music of Indiana Jones. Paramount Pictures.
- ↑ Allmusic. «Indiana Jones Trilogy - John Williams» (inglés). Consultáu'l 6 de xineru de 2009.
- ↑ Perdió contra la composición de Vangelis pa Chariots of Fire.
- ↑ Sitio oficial de Indiana Jones. «Facts and trivia of the lost ark» (inglés). Archiváu dende l'orixinal, el 18 de mayu de 2007. Consultáu'l 11 de marzu de 2007.
- ↑ Kirschling, Gregory; Jeff Labrecque (n'inglés). Indiana Jones: 15 Fun Facts. Entertainment Weekly. Archivado del original el 2008-03-15. https://web.archive.org/web/20080315001327/http://www.ew.com/ew/article/0,,20183746,00.html. Consultáu'l 15 de marzu de 2008.
- ↑ Whipp, Glenn (n'inglés). Keeping up with Jones. Halifax Chronicle-Herald. http://thechronicleherald.ca/ArtsLife/1057438.html. Consultáu'l 22 de mayu de 2008.
- ↑ Nun s'especifica si correspuenden a graos Fahrenheit o centígrados.
- ↑ The Stunts of Indiana Jones. Paramount Pictures.
- ↑ (n'inglés) Box Office / business for Raiders of the Lost Ark. IMDb. https://www.imdb.com/title/tt0082971/business. Consultáu'l 30 d'avientu de 2008.
- ↑ (n'inglés) Box Office Mojo Alltime Adjusted. Vanity Fair. http://www.boxofficemojo.com/alltime/adjusted.htm. Consultáu'l 13 de xunetu de 2008.
- ↑ Box office mueyo. «ADVENTURE - PERIOD (1980 - Present)» (inglés). Consultáu'l 20 d'avientu de 2008.
- ↑ Box office mueyo. «Treasure Hunt Movies» (inglés). Consultáu'l 30 d'avientu de 2008.
- ↑ N'España, la película recibió'l títulu rexonal de Raiders of the Lost Ark.
- ↑ Cineol. «l'Arca Perdida Raiders of the Lost Ark». Consultáu'l 2009.
- ↑ Box office mueyo. «Raiders of the Lost Ark (Re-issue)(1982)» (inglés). Consultáu'l 6 de xineru de 2009.
- ↑ Box office mueyo. «Raiders of the Lost Ark (Re-issue)(1983)» (inglés). Consultáu'l 6 de xineru de 2009.
- ↑ cazadores-del-arca-perdida.html Raiders of the Lost Ark (1981) - Crítica. Ecriticas.com. http://www.ecriticas.com/X3X0X52X-indiana-jones-y-los cazadores-del-arca-perdida.html. Consultáu'l 2009.
- ↑ Raiders of the Lost Ark (1981) de Steven Spielberg. Alohacriticon.com. http://www.alohacriticon.com/elcriticon/article651.html. Consultáu'l 2009.
- ↑ Raiders of the Lost Ark. Diariodeavisos.com. Archivado del original el 2009-06-09. https://web.archive.org/web/20090609142426/http://www.diariodeavisos.com/diariodeavisos/section/3327/. Consultáu'l 2009.
- ↑ Eduardo Marín Conde. «El Regresu del Aventureru». Archiváu dende l'orixinal, el 29 de payares de 2015. Consultáu'l 16 de xineru de 2009.
- ↑ Pablo de Vita. «Indiana Jones and the Kingdom of the Crystal Skull». Consultáu'l 16 de xineru de 2009.
- ↑ José A. Peig. «Indiana Jones Raiders of the Lost Ark». Archiváu dende l'orixinal, el 7 de xineru de 2009. Consultáu'l 16 de xineru de 2009.
- ↑ Jeremy Fox. «'Raiders of the Lost Ark' de Steven Spielberg». Consultáu'l 16 de xineru de 2009.
- ↑ Rodríguez, José Antonio. Estereotipo cinematográficos - Los grupos hispanos nel cine estauxunidense. Revista Mexicana de Comunicación. Archivado del original el 2009-05-12. https://web.archive.org/web/20090512055637/http://www.mexicanadecomunicacion.com.mx/Tables/rmxc/rmc106_11.htm. Consultáu'l 2009.
- ↑ Canby, Vincent (n'inglés). Raiders of the Lost Ark. The New York Times. http://movies2.nytimes.com/mem/movies/review.html?res=9D00Y3DC103BF931A25755C0A967948260. Consultáu'l 21 de mayu de 2007.
- ↑ Ebert, Roger (n'inglés). Raiders of the Lost Ark. Chicago Sun-Times. http://rogerebert.suntimes.com/apps/pbcs.dll/article?AID=/19810101/REVIEWS/101010360/1023. Consultáu'l 21 de mayu de 2007.
- ↑ Ebert, Roger (n'inglés). Raiders of the Lost Ark. Chicago Sun-Times. Archivado del original el 2007-04-30. https://web.archive.org/web/20070430142457/http://rogerebert.suntimes.com/apps/pbcs.dll/article?AID=%2F20000430%2FREVIEWS08%2F4300301%2F1023. Consultáu'l 4 de xunu de 2007.
- ↑ Rolling Stone, June 25, 1981.
- ↑ Michael G. Ryan. "Raiders of the Lost Ark 20th Anniversary." Star Wars Insider. Julio/agostu de 2001.
- ↑ mejoresdelmundo.com. «Les meyores peliculas del mundu, según Empire». Consultáu'l 23 de marzu de 2017.
- ↑ Klain, Stephen (n'inglés). Raiders of the Lost Ark. Revista Variety. http://www.variety.com/index.asp?layout=Variety100&reviewid=VE1117794297&content=jump&jump=review&category=1935&cs=1. Consultáu'l 4 de xunu de 2007.
- ↑ 73,0 73,1 O'Neil, Tom (n'inglés). Will 'Indiana Jones,' Steven Spielberg and Harrison Ford come swashbuckling back into the awards fight?. Los Angeles Times. Archivado del original el 2008-05-09. https://web.archive.org/web/20080509050751/http://goldderby.latimes.com/awards_goldderby/2008/05/will-indiana-jo.html. Consultáu'l 8 de mayu de 2008.
- ↑ Cool Toy Review (21 de febreru). «The Adventures of Indiana Jones» (inglés). Consultáu'l 21 de mayu de 2008.
- ↑ Douglas, Edward (n'inglés). Hasbro Previews G.I. Joe, Hulk, Iron Man, Indy & Clone Wars. SuperHeroHype.com. http://www.vanityfair.com/culture/features/2008/02/spielberg_qanda200802?currentPage=4. Consultáu'l 17 de febreru de 2008.
- ↑ Miss Cellania (21 de mayu). «10 Awesome Indiana Jones Facts» (inglés). Archiváu dende l'orixinal, el 25 de mayu de 2008. Consultáu'l 21 de mayu de 2008.
- ↑ Nel so actualización de 2007, la llista clasifica a la película nel puestu 66; cuando ingresó a ella, Raiders topar nel puestu 60.
- ↑ (n'inglés) 25 Awesome Action Heroes. Entertainment Weekly. Archivado del original el 2007-11-30. https://web.archive.org/web/20071130024613/http://www.ew.com/ew/gallery/0,,20041669_20041686_20153598_22,00.html. Consultáu'l 11 d'avientu de 2007.
- ↑ (n'inglés) Raiders of the Lost Ark shot-for-shot teenage remake review!!!. Ain't It Cool News. http://www.aintitcool.com/display.cgi?id=15348. Consultáu'l 31 de mayu de 2005.
- ↑ The Indy Experience. «Quotes on The Adaptation» (inglés). Archiváu dende l'orixinal, el 11 de marzu de 2007. Consultáu'l 11 de marzu de 2007.
- ↑ Hepola, Sarah (n'inglés). lost ark Resurrected. Austin Chronicle. http://www.austinchronicle.com/issues/dispatch/2003-05-30/screens_feature4.html. Consultáu'l 11 de marzu de 2007.
- ↑ Knowles, Harry (n'inglés). Sometimes, The Good Guys Win!!! Raiders of the Lost Ark shot for shot filmmakers' life to be MOVIE!!!. Ain't It Cool News. http://www.aintitcool.com/display.cgi?id=17079. Consultáu'l 11 de marzu de 2007.
- ↑ Vincent Canby. «Raiders of the Lost Ark (1981)» (inglés). Consultáu'l 13 de xunetu de 2008.
- ↑ Bernard Weinraub. «Movies For Parents, And Their Children, Are Hardly "Polyanna"» (inglés). Consultáu'l 13 de xunetu de 2008.
- ↑ (n'inglés) ET Crowned 'Greatest Family Film'.. BBC News. http://news.bbc.co.uk/1/hi/entertainment/4553694.stm. Consultáu'l 13 de xunetu de 2008.
Bibliografía
[editar | editar la fonte]- Black, Campbell (setiembre de 1987). Raiders of the Lost Ark. Ballantine Books. ISBN 0345353757.
- Kasdan, Lawrence (1981). Raiders of the Lost Ark: The Illustrated Screenplay. Ballantine Books. ISBN 034530327X.
- Taylor, Derek (agostu de 1981). The Making of Raiders of the Lost Ark. Ballantine Books. ISBN 0345297253.
Enllaces esternos
[editar | editar la fonte]Wikiquote tien frases célebres suyes o que faen referencia a Raiders of the Lost Ark.
- IndianaJones.com Sitiu web oficial de Lucasfilm
- Ficha de Raiders of the Lost Ark na Internet Movie Database (n'inglés)
- Raiders of the Lost Ark n'AllMovie (n'inglés).
- Raiders of the Lost Ark en Metacritic (inglés).
- Raiders of the Lost Ark en Rotten Tomatoes (inglés).
- Raiders of the Lost Ark en Box Office Mojo (n'inglés).
Datos: Q174284
Multimedia: Raiders of the Lost Ark
- Películes de 1981
- Películes d'Estaos Xuníos
- Películes n'inglés
- Wikipedia:Artículos con plantíes de notes d'encabezamientu enllaciando a páxines que nun esisten
- Wikipedia:Revisar traducción
- Películes de Indiana Jones
- Películes ganadores del premiu Óscar a los meyores efeutos visuales
- Películes d'aición
- Películes d'aventures
- Películes de Paramount Pictures
- Películes candidates al premiu Óscar a la meyor película