Сумы

Горад Сумы укр.: Суми Герб Сцяг Краіна Украіна Вобласць Сумская вобласць Каардынаты 50°54′24″ пн. ш. 34°47′57″ у. д. Мэр Аляксандр Лысенка Заснаваны 1652 Плошча 145 км² Вышыня цэнтра 166 м Водныя аб’екты Псёл Насельніцтва ▼265 758 чал. (1 красавіка 2019) Часавы пояс UTC+2, летам UTC+3 Тэлефонны код 0542 Паштовыя індэксы 40000–40035 КААТУУ 5910100000 Афіцыйны сайт smr.gov.ua/uk/ Сумы на карце Украіны ±

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Су́мы (укр.: Су́ми) — абласны цэнтр Сумскай вобласці Украіны. Буйны горад на паўночным усходзе Украіны. Прамысловы цэнтр, чыгунка. Насельніцтва каля 300000 чалавек.

Гісторыя

Заснаваны ў 1655 годзе. У 1656—1658 гадах пабудавана крэпасць для абароны Слабадской Украіны і Паўднёвай Расіі ад набегаў крымскіх і нагайскіх татараў. У 1658—1765 гг. цэнтр Сумскага слабадскога палка. У Паўночную вайну ў Сумах у 1708—1709 гадах знаходзілася Стаўка галоўнакамандавання рускай арміі на чале з Пятром I. 3 1765 года цэнтр Сумскай правінцыі, з 1780 года — павятовы горад Харкаўскага намесніцтва, з 1796 — Слабодска-Украінскай, з 1835 — Харкаўскай губерні. У 1877 годзе злучаны чыгункай з Любацінам і Варажбой. 3 1939 года — абласны цэнтр.

Культура

Тэатры. Музеі: краязнаўчы, мастацкі, дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва, дом-музей А. Чэхава.

Адукацыя и навука

• Сумскі дзяржаўны ўніверсітэт
• Сумскі дзяржаўны педагагічны ўніверсітэт імя А. С. Макаранкі
• Сумскі нацыянальны аграрны ўніверсітэт

Славутасці

Архітэктурныя помнікі XVIII—XIX ст.: царква Уваскрэсення (1703), Спаса-Праабражэнскі сабор (1776), Ільінская царква (1836).

Гарады-пабрацімы

•  Xinxiang^[d], Кітай (25 кастрычніка 2018)
•  Zhuji^[d], Кітай (лістапад 2018)
•  Банска-Бістрыца, Славакія (верасень 2016)^[…]
•  Враца, Балгарыя (25 ліпеня 1966)^[…]
•  Гожаў Велькапольскі, Польшча (2006)^[…]
•  Гуян, Кітай (26 кастрычніка 2021)
•  Замасць, Польшча
•  Кутаісі, Грузія (верасень 2018)^[…]
•  Люблін, Польшча (21 чэрвеня 2002)^[…]
•  Мажэйкей, Літва (1 кастрычніка 2020)
•  Нітра, Славакія
•  Острава, Чэхія
•  Сакрамента, ЗША (15 жніўня 2023)
•  Харбін, Кітай (7 студзеня 2020)
•  Хяменліна, Фінляндыя (31 студзеня 2024)
•  Цэле, Германія (17 студзеня 1990)^[…]

Вядомыя асобы

Асноўны артыкул: Вядомыя асобы Сумаў

• Васіль Іванавіч Алешка (1889 — да 1942) — украінскі паэт, празаік, драматург.
• Аляксандр Мікалаевіч Аўксенцьеў (1902—1970) — геолаг, кандыдат геолага-мінералагічных навук, Заслужаны геолаг-разведчык БССР.
• Іосіф Пятровіч Лакштанаў (1911—1986) — беларускі акцёр, рэжысёр.
• Кірыл Раманавіч Насаеў (1960—2018) — беларускі кампазітар, дырыжор, хормайстар.
• Уладзімір Сяргеевіч Семяніхін (1918—1990) — вучоны ў галіне аўтаматыкі і тэлемеханікі, акадэмік Акадэміі навук СССР.

Літаратура

• Су́мы // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 268. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
• Су́мы // Географический энциклопедический словарь: Географические названия (руск.) / Гл. ред. А. Ф. Трёшников; Ред. кол.: Э. Б. Алаев, П. М. Алампиев (зам. гл. ред.) и др. — 2-е изд., исправл. и дополн. — М.: Советская энциклопедия, 1989. — С. 458. — 592 с. — 210 000 экз. — ISBN 5-85270-057-6.
• Су́мы // Географические названия мира: Топонимический словарь: Ок. 5000 единиц (руск.) / Е. М. Поспелов; Отв. ред. P. A. Агеева. — 2-е изд., стереотип.. — М.: Русские сло­вари: ООО «Издательство Астрель»: ООО «Издательство ACT», 2002. — С. 400—401. — 512 с. — ISBN 5-17-001389-2 (ООО «Издательство ACT»), ISBN 5-271-00446-5 (ООО «Издательство Астрель»), ISBN 5-93259-014-9 (Издательство «Русские словари»).