Prokoško jezero
| Prokoško jezero | |
|---|---|
 | |
| Lokacija | Vranica |
| Koordinate | 43°57′27″N 17°45′17″E / 43.9576°N 17.7547°E |
| Vrsta | prirodno |
| Države sliva |  Bosna i Hercegovina |
| Maks. dužina | 0,426 km |
| Maks. širina | 0,191 km |
| Prosječna dubina | 13 m |
| Nadmorska visina površine | 1670 m |
| Prokoško jezero | |
|---|---|
 Pogled sa Vranice | |
| Lokacija | Fojnica (99,2%), Gornji Vakuf-Uskoplje (0,8%.) |
| Najbliži grad | Fojnica |
| Površina | 2225 ha |
| Osnovano | 2005[1][2] |
Prokoško jezero se nalazi na planini Vranici, Bosna i Hercegovina i koluvijalnog je porijekla i leži na magmatskim stijenama-riolitima. Nalazi se na 1670 metara nadmorske visine. Od Fojnice je udaljeno 22 km. Asfaltni put vodi do sela Tocila, a zatim makadamski uz rječicu Jezernicu, Vlaški ravni i Hrid.
Vodom se puni iz podjezerskih i okolnih izvora na padinama Debelog brda, topljenjem snijega do kasno u proljeće i kišom u ostatku godine. Iznad samog jezera je najviši vrh Vranice - Nadkrstac, koji doseže 2112 m nadmorske visine. Jezerska kotlina je posljedica dominantnog ticaja tektonskih, fluvijalnih, kraških, gravitacionih i nivacionih procesa. Ima oblik kraške vrtače sa zakonomjernim stupnjevitim smanjenjem površina izmeđi izobata, slično kraškim vrtačama, od površine jezera do najveće dubine od 13 m.
U jezeru je još uvijek ostao endemični primjerak vodozemca - Raizerov triton (Triturus alpestris reiseri) koji u Bosni i Hercegovini obitava na većem broju lokaliteta. Osim tritona, u jezeru i oko njega moguće je pronaći i brojne druge biljne i životinjske vrste. Jezero je poribljeno kalifornijskom pastrmkom, što se pokazalo greškom, jer je ta vrsta ribe poznati predator i uništava tritona.
Oko jezera su brojne pastirske kolibe, pravljene od drveta, grupisane u katune (pastirska naselja). Mnogi mještani koliba koje okružuju jezero dolaze u proljetnim i ljetnim mjesecima ovdje čuvati stoku, brati plodove poput borovnica ili malina i raditi sir. Poneki i izdaju svoje kolibe turistima.[3]
Zaštićeno područje - Spomenik prirode
[uredi | uredi izvor]Zajedno sa okolinom, jezero je 1984 proglašeno regionalnim parkom prirode, te postalo zona stroge zaštite. U 2005. godini područje je uključeno u III kategoriju zaštićenih područja (spomenik prirode), prema kriterijima IUCN–a, kao i po kategorizaciji zaštićenih područja utvrđenih Zakonom o zaštiti prirode Federacije Bosne i Hercegovine.[4] Zbog mnogobrojnih vikendica izgrađenih od 1960. narušen je pejzaž jezera. Vještačkim zahvatom na koritu otoke jezera, izdignut je nivo jezera, što može izazvati negativne posljedice za njegov daljnji razvoj.[5]
Također pogledajte
[uredi | uredi izvor]Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ "Zaštićena područja u BiH". WDPA- www.protectedplanet.net. Pristupljeno 9. 2. 2021.
- ^ "Odluka o proglašenju Prokoškog jezera spomenikom prirode" (PDF). Službene novine Srednjebosanskog kantona, broj 12, 29.12.2005. Arhivirano s originala (PDF), 22. 10. 2021. Pristupljeno 9. 10. 2021.
- ^ Vranica - DINARSKO GORJE
- ^ Zaštićena područja FBiH - Spomenik prirode Prokoško jezero - e-prirodafbih.ba[mrtav link]
- ^ Muriz Spahić, Emir Temimović, Haris Jahić - SPOMENIK PRIRODE PROKOŠKO JEZERO
Vanjski linkovi
[uredi | uredi izvor]