Carbon monocsid

Carbon monocsid
Names
	Enw dethol IUPAC Carbon monocsid
	Enwau eraill Carbon monooxide; Carbonous oxide; Carbon(II) oxide; Carbonyl
Dynodwyr
CAS Number	630-08-0;
3D model (Jmol)	Delwedd ryngweithiol;
Cyfeirnodau Beilstein	3587264
ChEBI	CHEBI:17245;
ChemSpider	275;
ECHA InfoCard	100.010.118
Rhif EC	211-128-3
Cyfeirnodau Gmelin	421
KEGG	D09706;
MeSH	[www.nlm.nih.gov/cgi/show_data.php?acc={{{MeSH}}} {{{MeSH}}}]
PubChem
Rhif RTECS	FG3500000
UNII	7U1EE4V452;
Rhif yr UN	1016
	InChI InChI=1S/CO/c1-2 Key: UGFAIRIUMAVXCW-UHFFFAOYSA-N ; InChI=1/CO/c1-2 Key: UGFAIRIUMAVXCW-UHFFFAOYAT;
	SMILES [C-]#[O+] ;
Priodweddau
Fformiwla cemegol	CO
Màs molar	28.010 g/mol
Golwg	nwy di-liw
Arogl	diarogl
Dwysedd	789 kg/m3, hylif; 1.250 kg/m3 ar 0 °C, 1 atm; 1.145 kg/m3 ar 25 °C, 1 atm
Pwynt berwi	−205.02 °C (−337.04 °F; 68.13 K)
Pwynt berwi	−191.5 °C (−312.7 °F; 81.6 K)
Hydoddedd mewn water	27.6 mg/1 L (25 °C)
Hydoddedd	hydawdd mewn clorofform, Asid asetig, ethyl acetate, ethanol, amoniwm hydrocsid, bensen
kH	1.04 atm-m3/mol
Indecs plygiant (nD)	1.0003364
Moment deupol	0.122 D
Thermo-cemeg
Cynhwysedd gwres; sbesiffig C	29.1 J/K mol
Entropi So298	197.7 J·mol−1·K−1
Newid enthalpi ΔfHo298	−110.5 kJ·mol−1
Newid enthalpi; hylosgiad ΔcHo298	−283.4 kJ/mol
Peryglon
MSDS	ICSC 0023
Indecs EU	006-001-00-2
Dosbarthiad EU (67/548/EEC)	F T+
R-phrases	R61 R12 R26 R48/23
S-phrases	S53 S45
NFPA 704	4 4 2
Fflachbwynt	−191 °C (−311.8 °F; 82.1 K)
Cyfyngiad ffrwydro	12.5–74.2%
Cyfansoddion Perthnasol
Perthnasol carbon ocsidau	Carbon deuocsid; Carbon subocsid; Ocsocarbonau
	Oni nodir yn wahanol, nodir data ar gyfer defnyddiau yn eu cyflwr arferol (ar dymheredd o 25 °C (77 °F), 100 kPa)
	Infobox references

Carbon monocsid
Enghraifft o'r canlynol	math o endid cemegol
Math	oxocarbon, diatomic molecule
Màs	27.99491462 uned Dalton
Fformiwla gemegol	Co
Rhan o	carbon monoxide binding, carbon monoxide sensor activity, acetate biosynthetic process from carbon monoxide, cellular response to carbon monoxide, methane biosynthetic process from carbon monoxide, response to carbon monoxide, trans-synaptic signaling by carbon monoxide, trans-synaptic signaling by carbon monoxide, modulating synaptic transmission, heme oxygenase (decyclizing) activity, quercetin 2,3-dioxygenase activity, acireductone dioxygenase (Ni2+-requiring) activity, carbon-monoxide dehydrogenase (acceptor) activity, 3-hydroxy-4-oxoquinoline 2,4-dioxygenase activity, 3-hydroxy-2-methylquinolin-4-one 2,4-dioxygenase activity, metal carbonyl, CO-methylating acetyl-CoA synthase activity, carbon-monoxide oxygenase activity
	Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Mae Carbon monocsid (C O) yn nwy di-liw, diarogl ac yn ddi-flas ac ychydig yn llai dwys nag aer. Mae crynodiad uchel ohono'n wenwynig, er fod ychydig llai 'rioed ohono'n cael ei gynhyrch mewn crynodiad isel o fewn anifail. Yn yr amgylchedd, nid yw'n para'n hir ac mae'n rhan o'r broses o greu osôn ar lefel tir y ddaear.

Fe'i gwneir o un atom o garbon ac un atom o ocsigen wedi'u cysylltu gan fond triphlyg wedi'i lunio o ddau bond cofalent ac un bond daubegwn. Dyma'r ocsocarbon symlaf o ran ffurf.

Caiff ei greu drwy rannol ocsideiddio cyfansoddion sy'n cynnwys carbon; mae'n ffurfio pan na cheir digon o ocsigen i greu carbon deuocsid (CO₂) ee pan fo stof neu beiriant yn gweithio mewn lle cyfyng. Pan ceir ocsigen yn yr amgylchedd, mae carbon monocsid yn llosgi gyda fflam las, gan gynhyrchu carbon deuocsid.^[1] Yn y 1950au a chyn hynny, roedd llawer o bobl yn llosgi nwy glo ar gyfer coginio, goleuo a chynhesrwydd ac roedd cryn lawer o garbon monocsid ynddo.^[2]

Y ffynhonnell fwyaf o garbon monocsid ledled y byd ydy adweithiadau naturiol yn y troposffer, sy'n cynhyrchu tua 5 × 10¹² cilogram ohono'r flwyddyn.^[3] Ffynonellau eraill o'r nwy ydy llosgfynyddoedd, coedwigoedd a thanau.

Cyfeiriadau

↑ Thompson, Mike. Carbon Monoxide – Molecule of the Month, Winchester College, UK.
↑ Ayres, Robert U. and Ayres, Edward H. (2009). Crossing the Energy Divide: Moving from Fossil Fuel Dependence to a Clean-Energy Future. Wharton School Publishing. t. 36. ISBN 0-13-701544-5.CS1 maint: multiple names: authors list (link)
↑ Weinstock, B.; Niki, H. (1972). "Carbon Monoxide Balance in Nature". Science 176 (4032): 290–2. Bibcode 1972Sci...176..290W. doi:10.1126/science.176.4032.290. PMID 5019781.

[1] Thompson, Mike. Carbon Monoxide – Molecule of the Month, Winchester College, UK.

[2] Ayres, Robert U. and Ayres, Edward H. (2009). Crossing the Energy Divide: Moving from Fossil Fuel Dependence to a Clean-Energy Future. Wharton School Publishing. t. 36. ISBN 0-13-701544-5.CS1 maint: multiple names: authors list (link)

[3] Weinstock, B.; Niki, H. (1972). "Carbon Monoxide Balance in Nature". Science 176 (4032): 290–2. Bibcode 1972Sci...176..290W. doi:10.1126/science.176.4032.290. PMID 5019781.

[1]

[2]

[3]