Eryrys

Eryrys
Math	pentref
Daearyddiaeth
Sir	Sir Ddinbych
Gwlad	Cymru
Cyfesurynnau	53.11°N 3.19°W
Cod OS	SJ203578
Gwleidyddiaeth
AS/au Cymru	Ken Skates (Llafur)
AS/au y DU	Simon Baynes (Ceidwadwyr)
	Ffeiliau perthnasol ar Comin
	[golygwch ar Wicidata]

Pentref a phlwyf yn Sir Ddinbych yw Eryrys( ynganiad ). Saif bum milltir i'r de o dref yr Wyddgrug ac ychydig i'r gogledd-ddwyrain o bentref Llanarmon-yn-Iâl ar fryn carreg galch Bryn Alyn (Cyfeirinod grid OS: SJ203578). Mae'r pentref 350m uwch lefel y môr, ac yn un o'r cystadleuwyr am y teitl o fod yn bentref uchaf Cymru, sef 1,123 troedfedd.^[1] Y ddau arall yw: Bwlchgwyn, Wrecsam (335m) a Garn-yr-Erw, Torfaen (390m).^[2] Saif ar ffin Ardal o Harddwch Naturiol Eithriadol Bryniau Clwyd.^[3]

Cynrychiolir yr ardal hon yn Senedd Cymru gan Ken Skates (Llafur) ac yn Senedd y DU (San Steffan) gan Simon Baynes (Ceidwadwyr).^[4]^[5]

Eglwys Dewi Sant

Canwyd cloch yr eglwys y tro diwethaf yn y 1970au pan drodd yn ganolfan gymdeithasol i'r pentref. Mae'r adeilad yn Radd II a rhoddwyd hi ar y gofrestr ar 29 Mai 1998 (Rhif Cofrest Cadw: 19921).

Crëwyd plwyf Eryrys yn 1861; cyn hynny roedd yr ardal yn rhan o blwyf Llanarmon-yn-Iâl. Dechreuwyd adeiladu'r eglwys a gysegrwyd i Ddewi Sant yn 1862.

Tarddiad yr enw

Ceir damcaniaeth fod yr enw'n deillio o "Erw Yrys" a gysylltir gydag "Hen Gyrys o Iâl" awdur casgliad o ddiharebion.

Diwydiant

Ceir sawl chwarel calchfaen yn agos i'r pentref a sawl ogof bwysig o gyfnod y cynfyd. Mae'r rhan fwyaf o'r chwareli wedi hen gau, ond mae un neu ddwy wedi allgyfeirio i ddeilio gyda sment.^[6] Caewyd y rhan fwyaf o'r chwareli plwm yn y 19g. Tir pori ydy'r rhan fwyaf o'r tir o amgylch y pentref, defaid a gwartheg.

Cyfeiriadau

↑ "Gwefan Saesneg y BBC; adalwyd 19/07/2012". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2012-03-15. Cyrchwyd 2012-07-21.
↑ Ordnance Survey. "MapZone". Cyrchwyd 2007-03-04.
↑ Clwydian Range AONB; adalwyd 19 Medi 2014
↑ Gwefan y Cynulliad;^{[dolen farw]} adalwyd 24 Chwefror 2014
↑ Gwefan parliament.uk; adalwyd 24 Chwefror 2014
↑ Gwefan CPAT; adalwyd 19 Medi 2014

gw • sg • go

Trefi a phentrefi Sir Ddinbych

Dinas
Llanelwy
Trefi
Corwen · Dinbych · Llangollen · Prestatyn · Rhuddlan · Rhuthun · Y Rhyl
Pentrefi
Aberchwiler · Betws Gwerful Goch · Bodelwyddan · Bodfari · Bontuchel · Bryneglwys · Bryn Saith Marchog · Carrog · Cefn Meiriadog · Clocaenog · Cwm · Cyffylliog · Cynwyd · Derwen · Diserth · Y Ddwyryd · Efenechtyd · Eryrys · Four Crosses · Gallt Melyd · Gellifor · Glyndyfrdwy · Graeanrhyd · Graigfechan · Gwyddelwern · Henllan · Loggerheads · Llanarmon-yn-Iâl · Llanbedr Dyffryn Clwyd · Llandegla · Llandrillo · Llandyrnog · Llandysilio-yn-Iâl · Llanelidan · Llanfair Dyffryn Clwyd · Llanferres · Llanfwrog · Llangwyfan · Llangynhafal · Llanrhaeadr-yng-Nghinmeirch · Llanynys · Maeshafn · Melin y Wig · Nantglyn · Pandy'r Capel · Pentrecelyn · Pentre Dŵr · Prion · Rhewl (1) · Rhewl (2) · Rhuallt · Saron · Sodom · Tafarn-y-Gelyn · Trefnant · Tremeirchion

[1] "Gwefan Saesneg y BBC; adalwyd 19/07/2012". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2012-03-15. Cyrchwyd 2012-07-21.

[2] Ordnance Survey. "MapZone". Cyrchwyd 2007-03-04.

[3] Clwydian Range AONB; adalwyd 19 Medi 2014

[4] Gwefan y Cynulliad;^{[dolen farw]} adalwyd 24 Chwefror 2014

[5] Gwefan parliament.uk; adalwyd 24 Chwefror 2014

[6] Gwefan CPAT; adalwyd 19 Medi 2014

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]