Obulutegi
| Obulutegia | |
|---|---|
 | |
| Xehetasunak | |
| Honen parte | Emakumearen ugaltze-aparatua |
| Kokapena | pelbiseko barrunbea |
Hona drenatzen du | ovarian vein (en)  Paraaortic lymph node (en) |
| Identifikadoreak | |
| Latinez | ovarium |
| MeSH | A05.360.576.497 eta A06.300.312.497 A05.360.319.114.630, A05.360.576.497 eta A06.300.312.497 |
| TA | A09.1.01.001 |
| FMA | 7209 |
| Terminologia anatomikoa | |
Obulutegia sexu hormona eta obuluak sintetizatu eta jariatzen dituen organo femeninoa da. Obulutegiak emakumeetan gizonezkoetan barrabilen baliokideak dira, biak gonadak baitira.
Obulutegiak bi izaten dira, almendra itxurakoak eta 6-7 gramo ingurukoak ugalkortasun garaian dauden emakumeetan. Umetokiaren alde banatan kokatuta daude fallopioren tronpei lotuta. Normalean obulutegiak txandakatu egiten dira hilero obulua askatzerako orduan.
Obulutegian egiten da obogenesia, eta ornodunen kasuan guruin endokrino ugariren isuria ere. Ugaztunetan izan ezik, beste animalia mota guztien obulutegiek obulu asko ekoizten dituzte aldiko, era horretan motaren iraupena segurtatzeko.
Emakumearen obulutegia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Emakumearen obulutegia, zurixka, zapala eta luzarana da, eta 3 cm inguruko luzera du. Histologiaren ikuspegitik, ernaltze epitelioaz, albugineaz eta folikuluez osatua dago. Folikulu gehienek ernaltze zelula bat dute erdigunean, obozitoa, eta zelula zapalez osatutako geruza bat kanpoaldean. Emakumearen jarduera endokrinoaren eraginez, obozitoa garatzen eta hazten da, nukleoa ere hazi egiten zaio obozitoari, inguruko egiturak aldatzen dira eta azkenik «Graafen folikulu heldu» deitzen den aldira iristen da folikulua. Orduan obuluak 10 mm-ren inguruko diametroa du, eta folikulua hazia dago eta isurkariz beteta. Erabateko heldutasunera iritsi ondoren, folikulua apurtu egiten da, eta tronpak hartzen du askatutako obulua. Ibilbide horretan espermatozoideak ez badu ernaltzen, obuluak bizitasuna galtzen du.
Emakumearen sexu-bizitza aktiboak dirauen artean folikulu bakarra iristen da, normalean, heldutasunera ziklo bakoitzean. Ernalketa gertatzen baldin bada, folikulua gorputz hori bihurtzen da, eta bere isurketa endokrinoa ezinbestekoa da karena eratu aurretik haurdunaldiari eutsi nahi bazaio. Obulutegiak bi hormona mota isurtzen ditu batik bat: estrogenoak eta progestagenoak. Estrogenoak zikloaren lehenengo erdian isurtzen dira, obulazioa gertatu arte alegia, eta progestagenoak, zikloaren bigarren erdian; azken hauek umetokiaren paretak haurdunaldirako prestatzen dituzte. Sail horietako bakoitzeko hormonarik garrantzitsuenak folikulina eta progesterona edo luteina dira.
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/26 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.
