Zabaltzeta

Zabaltzeta
Nafarroa Garaia, Euskal Herria
Herriko etxe tradizional bat
Kokapena
Herrialdea	Nafarroa Garaia
Eskualdea	Pirinioaurrea
Udalerria	Untzitibar
Administrazioa
Mota	kontzeju
Izen ofiziala	Zabalceta
Burua (2019-2023)	Miguel Pomes Jabat (kontzejuburua)
Posta kodea	31422
Herritarra	zabaltzetar
Geografia
Koordenatuak	42°43′56″N 1°30′32″W
Azalera	1,39 km²
Garaiera	541 metro
Distantzia	18,2 km (Iruñetik)
Demografia
Biztanleria	17 (2021)

Zabaltzeta Untzitibar ibarreko kontzeju bat da, Euskal Herriko Nafarroa Garaia lurraldean kokatuta, Pirinioaurrea eskualdean.

2021 urtean 17 biztanle zituen.

Bertako biztanleak zabaltzetarrak dira.

Izena

Zabaltzeta toponimoa hainbat modutan agertu da historian zehar:

• Zabalcetam (1084)
• Çabalçeta (1257)
• Çaualceta (1268)
• Çaualçeta (1366)
• Zabalza (1534)
• Cabalceta (1586)
• Çebalta (1587)
• Zabalceta (1767)
• Zabalzeta (1802)
• Zabaltzeta (1956)

Ezaugarriak

Armarria

Zabaltzetako armarria Untzitibarreko armarria da. Armarri honek honako blasoi hau du:

«

Hondo urdin batez eta aurrean sei puntako urrezko izar batez osatuta dago.

»

Geografia

Zabaltzeta Untzitibarran dago.

Inguru naturala eta kokapena

Untzitibar Zangozako merindadearen ekialdean kokatzen da. NA-234 errepideak ibar osoa zeharkatzen du. Iruñerriko gune metropolitarraren ekialdera dago. Udaletxea Untzitin dago. Erliebe ertaingo ibarra da. Itzaga mendiaren magalean dago, ibarbide emankor eta laua eratuz, eta, ondoren, mendilerro menditsu bat.

Klima

Untzitibarrek klima azpimediterraneoa dauka, eta urteko batez besteko tenperatura aldakorra da, 12 gradu herrigunean eta 10 herriko gunerik menditsuenetan. Prezipitazioak nahiko urriak dira udan baina ugariak gainontzeko urtaroetan, guztira 950mm inguru jausten dira urtero 110 egunetan.

Udalerriko landarediaren erdia baino gehiago ameztiek osatzen dute. Duela mende asko, Untzitibar gehiena estaltzen zuten arren, gizakiaren eraginez asko murriztu da. Birlandatutako zuhaitzak 229 hektarea osatzen dituzte. Horrez gain, Izaga haitzaren inguruetan pagadiren bat aurki daiteke.

Estazio meteorologikoak

Untzitibarran ez dago estazio meteorologikorik. Hala ere, Elo pareko udalerrian, estazio bat dagoen, itsasoaren mailatik 528 metrora, Nafarroako Gobernuak 1929n inauguratuta. Udalerriko adierazgarriena da, haran berean baitago, 4 kilometro eskasera.

Datu klimatikoak (Elo, 1984-2020)
Hila	Urt	Ots	Mar	Api	Mai	Eka	Uzt	Abu	Ira	Urr	Aza	Abe	Urtekoa
Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C)	19.0	22.5	25.0	27.5	35.0	40.0	40.0	41.0	37.5	30.5	23.0	19.5	41.0
Batez besteko tenperatura maximoa (°C)	8.7	10.5	13.8	15.9	20.1	24.8	28.1	28.5	24.2	18.9	12.5	9.4	17.9
Batez besteko tenperatura (ºC)	5.4	6.5	9.0	11.0	14.5	18.5	21.2	21.5	18.2	14.2	9.1	6.1	12.9
Batez besteko tenperatura minimoa (°C)	2.1	2.5	4.3	6.0	9.0	12.2	14.4	14.6	12.1	9.4	5.7	2.8	7.9
Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C)	-12.0	-8.5	-10.0	-1.5	0.0	3.0	7.0	5.0	3.0	-1.0	-5.5	-9.5	-12.0
Batez besteko prezipitazioa (mm)	80.4	69.2	74.0	84.5	69.1	53.1	40.1	33.9	52.9	80.9	101.4	77.9	817.4
Prezipitazio maximoa 24 ordutan (mm)	57.6	46.0	69.3	56.8	56.2	69.1	59.3	98.3	93.0	74.5	64.5	65.5	98.3
Prezipitazio egunak (≥ 1 mm)	12.7	10.9	10.5	12.4	10.8	6.9	5.3	5.1	7.2	10.0	12.8	11.5	115.8
Elur egunak (≥ 1 mm)	1.7	2.6	1.6	0.6	0.1	0.0	0.0	0.0	0.0	0.1	0.5	1.2	8.3
Iturria: Nafarroako klimatologia zerbitzua

---

Grafiko hau ezin da une honetan ikusi, software arazo bat dela eta. Lanean ari gara ahalik eta lasterren grafikoak berriro erakutsi ahal izateko.

Aukeratu beheko zatian urte-tarte bat, urte horiek goian xehetasun handiagoz ikusteko.

Ikusi edo aldatu datu gordinak.

Historia

Bertako bi bizilagunek XIII. mendeko Irantzuko monasterioari egindako erroldak zor zituzten. Bere eliza katedraleko kabildoari lotua izan bazen ere, XI. mendearen amaieran, Iruñeko Armingot apezpikuak 1271n transferitu zuen abadia horretara bere laugarren laurdenez.

1802an, Orreagako errege-etxearen jauregi edo etxalde bat zegoen. 1835-1845eko udal-erreformetara arte, Zabaltzeta ibarreko diputatuak eta herriko bizilagunen artean aukeratzen ziren errejidoreek gobernatzen zuten. Irin-errota batek funtzionatzen zuen eta Elotik posta astean hirutan iristen zen.

Demografia

2021 urteko erroldaren arabera 17 biztanle zituen Zabaltzetak.

2000	2001	2002	2003	2004	2005	2006	2007	2008	2009	2010	2011	2012	2013	2014	2015	2016	2017	2018	2019	2020
23	23	23	20	19	20	21	18	19	19	19	18	16	15	15	16	15	15	13	13	8

Grafiko hau ezin da une honetan ikusi, software arazo bat dela eta. Lanean ari gara ahalik eta lasterren grafikoak berriro erakutsi ahal izateko.

Politika

Zabaltzetako kontzejua kontzejuburuak osatzen dute. Egungo kontzejuburua Miguel Pomes Jabat da.

Kontzejua

Zabaltzetako kontzejua kontzejuburuak osatzen dute, demokratikoki hautatua. Kontzejuburua Miguel Pomes Jabat da.

Kontzejuburuak

2011tik, Zabaltzetak kontzejuburu bat izan du:

Kontzejuburu	Agintaldi hasiera	Agintaldi amaiera
Miguel Pomes Jabat	2011	2015
Miguel Pomes Jabat	2015	2019
Miguel Pomes Jabat	2019	jardunean

Kultura

Euskara

Ikus, gainera: «pirinioaurrera» eta «nafarrera»

Luis Luziano Bonapartek, 1869an, Untzitibar sailkatu zen, hegoaldeko goi-nafarrera euskalkian, Pirinioaurreko Itzagaondoa eta Ibargoiti ibarrekin hitz egiten zena.

Koldo Zuazok, 2010ean, Untzitibar atzerakada-eremuan sailkatu zen, non euskarak hain atzerakada handia izan duen, non bertako hiztunik apenas geratzen den.

Udalerri honetan hitz egiten den euskarak bere berezitasunak du. Horregatik sailkatzen da Pirinioaurrera azpieuskalkian. Euskara batuaren itzalean alfabetatutako hainbat euskaldun baden arren, Untzitibarreko mintzaira zaharrak ia ez du hiztunik.

Jaiak

• San Lorentzoko jaiak: abuztuaren bigarren asteburuan

Ondasun nabarmenak

• San Lorentzo eliza, Erdi Aroko kristiau eliza.

Ikus, gainera

• Untzitibar
• Pirinioaurrea
• Zangozako merindadea
• Nafarroa Garaia

Kanpo estekak

• Datuak: Q12269156
• Multimedia: Zabaltzeta / Q12269156