Hipersten
| Hipersten | |
|---|---|
 Hipersten |
|
| Općenito | |
| Kategorija | mineral; inosilikati, pirokseni, klinopirokseni |
| Kemijska formula | (Mg,Fe)Si2O6 |
| Identifikacija | |
| Boja | siva, smeđa, zelena |
| Kristalni habitus | rijetki monokristali su stupićasto prizmatični; češći su masivni zrnati do lamelarni agregati |
| Kristalni sustav | rompski; 2/m 2/m 2/m |
| Kalavost | savršena u dva smjera, pod gotovo 90° |
| Lom | neravan |
| Mohsova tvrdoća | 5-6 |
| Sjaj | staklast do biseran; primjerci izloženi trošenju mogu imati metalni sjaj |
| Indeks loma | 1.69 - 1.77 |
| Pleokroizam | jak |
| Ogreb | bijeli |
| Specifična težina | 3.4 - 3.9+ |
| Prepoznatljivost | dolazi uz minerale - olivin, biotit, kvarc, feldspati (npr. labradorit), granati (npr. almandin) |
| Prozirnost | poluprozirni, rijetko prozirni |
| Druga svojstva | tvori čvrstu otopinu s enstatitom i ferosilitom |
Hipersten je česti petrogeni inosilikatni mineral kojeg ubrajamo u grupu rompskih piroksena. To ime danas je službeno napušteno, a preferiraju se nazivi enstatit ili ferosilit. Hiperstena ima u magmatskim i nekim metamorfnim stijenama, kao i u kamenim i željezovitim meteoritima. Tvori seriju čvrstih otopina s mineralima enstatitom i ferosilitom, a predstavlja srednjeg člana između ta dva krajnja, a za oba stoji i kao sinonim. Kemijska formula hiperstena je (Mg,Fe)SiO3.
Izrazito razvijeni kristali su rijetki, a mineral se obično može naći u folijacijskim masama unutar magmatskih stijena norita i hiperstenskog andezita, u kojem je hipersten osnovni sastojak. Grubozrnate labradoritno-hiperstenske stijene (noriti) s otoka Paul na obali Labradora nazivamo paulitima ili labradorskom hornblendom.
Boja hiperstena često je siva, smeđa ili zelenkasta, a sjaj mu je staklast do biseran. Pokazuje jak pleokroizam. Tvrdoća mu je 5-6, a specifična gustoća 3.4 - 3.9. Na određenim površinama pokazuje dijamantni bakreno crveni metalni odsjaj, koji ima isti uzrok kao i brončani odsjaj kod broncita, no ovdje je on još više izražen. Kao i broncit, hipersten je ponekad brušen i poliran u drago kamenje.
Ime hiperstena vuče porijeklo iz grčkog jezika, a znači "pretvrd". To je asocijacija na njegovu tvrdoću, koja je veća nego kod amfibola hornblende, minerala s kojim se često zabunom zamjenjuje.