Franconiasaurus
Franconiasaurus is een geslacht van de Plesiosauria dat tijdens de vroege Jura leefde in het gebied van het huidige Duitsland. De enige benoemde soort is Franconiasaurus brevispinus.
Vondst en naamgeving
[bewerken | brontekst bewerken]Tussen 2014 en 2018 groef Stefan Eggmaier een plesiosauriërskelet op in de groeve van Mistelgau bij de Beierse stad Bayreuth.
In 2024 werd de typesoort Franconiasaurus brevispinus benoemd en beschreven door Sven Sachs, Stefan Eggmaier en Daniel Madzia. De geslachtsnaam combineert een verwijzing naar het oude stamhertogdom Franken met het Grieks sauros, hier in de expliciete betekenis van "reptiel". De soortaanduiding is een combinatie van het Latijn brevis, "kort", en spinus', "doorn", een verwijzing naar de lage doornuitsteeksels in de achterste nek en rug. De Life Science Identifiers, nodig voor de geldigheid van de naam gepubliceerd in een elektronisch tijdschrift, zijn 7F2F0C92-A50E-4690-B529-8218AC2C8B01 voor het geslacht en AB189251-475E-4604-99C9-EF6A19F45565 voor de soort.
Het holotype, BT 011224.00, is gevonden in een laag van de Jurensismergelformatie die dateert uit het late Toarcien. Het bestaat uit een vrijwel volledig skelet met onderkaken. De romp ligt grotendeels in verband, maar de overige delen zijn verspreid geraakt over de steenplaat.
Een tweede specimen, BT 011241.00 door Eggmaier in 2005 op dezelfde locatie opgegraven, is aan de soort toegewezen. Het bestaat uit een gedeeltelijk en niet in verband liggend skelet zonder schedel van een groter individu.
Beschrijving
[bewerken | brontekst bewerken]Franconiasaurus is ruim drie meter lang.
De beschrijvers stelden enkele onderscheidende kenmerken vast. Het betreft een unieke combinatie van op zich niet unieke eigenschappen. Het surangulare van de onderkaak heeft een overdwars smalle bovenzijde en een bolle buitenzijde zonder trog. De halswervels zijn amficoel en breder dan hoog of lang. De gewrichtsuitsteeksels zijn smaller dan de wervellichamen met vlakke facetten en niet verbonden over het grootste deel van hun lengte. De doornuitsteeksels van de voorste halswervels krommen naar achteren en boven terwijl die van de achterste halswervels recht naar achteren en boven steken. De doornuitsteeksels van de achterste nek en rug zijn maar iets hoger dan lang, ongeveer 60%. De nekribben hebben gereduceerde voorste takken. De bovenste tak van het schouderblad is licht bol aan de binnenzijde, zonder een versteviging. De ravenbeksbeenderen hebben een lange symfyse, alleen aan de achterste binnenzijde zijn ze iets gescheiden. De spoorvormige tak van het ravenbeksbeen reikt niet tot het niveau van het schoudergewricht. De schacht van het zitbeen is recht, waarbij de bovenste en onderste uiteinden haaks op elkaar staan. Het opperarmbeen is ongeveer even lang als het dijbeen. De dijbeenderen en opperarmbeenderen zijn matig lang, 70% langer dan breed. Het spaakbeen en scheenbeen hebben een vierkant profiel met hol gekromde voorranden en achterranden.
Het holotype bewaart vierentwintig halswervels, twee borstwervels, tweeëntwintig ruggenwervels, drie sacrale wervels en zesentwintig staartwervels. Het totale aantal halswervels kan rond de dertig hebben gelegen. De nek is relatief lang.
Fylogenie
[bewerken | brontekst bewerken]Franconiasaurus is in de Plesiosauroidea geplaatst, in een matig basle positie als zustersoort van de Cryptoclidia. Daarop wijst een mengeling van basale en afgeleide kenmerken, in bouw een soort tussenpositie tussen de Microcleididae en Cryptoclididae innemend.
| Plesiosauroidea |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Literatuur
[bewerken | brontekst bewerken]- Sachs S., Eggmaier S. and Madzia D. 2024, "Exquisite skeletons of a new transitional plesiosaur fill gap in the evolutionary history of plesiosauroids". Frontiers in Earth Science 12: 1341470. DOI:10.3389/feart.2024.1341470.