Havens van Zeeland

Satellietfoto van het Westerscheldegebied. De Kanaalzone van Terneuzen is slechts deels zichtbaar

Het Sloegebied nabij Vlissingen

Dow Chemical nabij Terneuzen

Sluizencomplex nabij Terneuzen

De haven van Zeeland (beter bekend als Zeeland Seaports) was een samenwerking tussen de haven van Terneuzen en de haven van Vlissingen. Sinds 1998 hebben beide havens een akkoord gesloten om te functioneren onder één havenschap en in 2011 is het havenbedrijf verzelfstandigd naar een overheids-NV. Op 1 januari 2018 fuseerde deze met de Haven van Gent en de combinatie gaat sindsdien verder als North Sea Port.

De haven is centraal gelegen tussen Antwerpen en Rotterdam met een open verbinding naar de Noordzee. De havens van Vlissingen; Vlissingen (stad) en Vlissingen-Oost, zijn gelegen aan de noordkant van de Westerschelde. De haven van Terneuzen is gelegen aan de zuidkant van de Westerschelde. Beide havens worden beheerd door Zeeland Seaports.

Haven van Terneuzen

De haven van Terneuzen is grotendeels ontstaan door de ontwikkeling van de haven van Gent. De haven van Gent had in de achttiende eeuw een verbinding met zee via het kanaal Gent-Brugge, maar de behoefte nam toe en er werd gezocht naar een noordelijke verbinding via Sas van Gent. Er werd een kanaal gegraven en al gauw was er verbreding en verdieping nodig. De toenemende scheepvaart en de steeds groter wordende schepen zorgden voor een uitdieping tot acht meter. De ontwikkeling van de haven van Terneuzen kwam in een stroomversnelling na de aanleg van twee spoorwegen naar de haven op het einde van de negentiende eeuw. De spoorlijnen Gent-Terneuzen en Mechelen-Terneuzen maakten van de haven als terminus een aantrekkelijk plekje voor op- en overslagbedrijven.

De uiteindelijke groei van de haven is begonnen na de Tweede Wereldoorlog. Terneuzen werd bestempeld als groeigemeente en het kanaal Gent-Terneuzen werd verbreed en uitgediept. Er werden nieuwe havens gegraven langs het kanaal, waarlangs zich vele bedrijven vestigden. Het grootste bedrijf dat zich hier heeft gevestigd is wel Dow Chemical. Een latere ontwikkeling is de Axelse Vlakte.

Haven van Vlissingen

Reeds in de dertiende eeuw stond Vlissingen op de kaart als succesvolle handelsstad. Na de bloei in de zestiende eeuw, kende de haven van Vlissingen een dieptepunt. Aan het eind van de negentiende eeuw kwam er toch verbetering in de situatie door de aanleg van het Kanaal door Walcheren en de introductie van de spoorlijn Roosendaal - Vlissingen. De haven bestond toen uit twee binnenhavens en één buitenhaven. Van de gehoopte lijndienst naar de USA kwam echter niets terecht, en het havencomplex werd vooral benut door de in 1875 opgerichte Stoomvaart Maatschappij Zeeland die een veerdienst op Engeland uitvoerde.

Na de Eerste Wereldoorlog werd de buitenhaven uitgebreid door de groeiende bedrijvigheid. Na de Tweede Wereldoorlog kende de haven opnieuw een dieptepunt. Hier kwam opnieuw verbetering in rond 1964 toen de eerste haven in Vlissingen-Oost zich opende. De zogenaamde Sloehaven was een winstgevende zaak en vele bedrijven vestigden zich reeds rond de haven.

De ingang van de Sloehaven ligt op dezelfde plaats als die van de Middelburgse haven in de 16e, 17e en 18e eeuw. Van de totaal 4700 VOC-reizen vanuit Nederlandse havens vertrokken 1147 schepen vanaf de rede bij Zeeburg (Middelburg aan Zee), tegenover het in 1547 gebouwde verdedigingswerk, dat later ook Fort Rammekens wordt genoemd. Hier bij de ingang van de Middelburgse haven (het Vlacke) vertrokken de Zeeuwse schepen van VOC, WIC en MCC naar alle werelddelen.

Ook de kerncentrale van Borssele bevindt zich in dit gebied. Er bestaan reeds lange tijd plannen tot uitbreiding langs de Westerschelde met een containerterminal.

Cijfers

De volgende kerncijfers van Zeeland Seaports zijn ontleend aan de kerncijfers en het jaarverslag 2015:

• De haven heeft een totale oppervlakte van 4400 hectare
• De totale kadelengte is 10.500 meter
• De maximale diepgang in de haven van Vlissingen is 16,5 meter en in de haven van Terneuzen 12,5 meter
• Er waren ruim 200 bedrijven gevestigd
• De behandelde lading bedroeg 33 miljoen ton
• Toegevoegde waarde: 2,9 miljard euro
• In de Hamburg-Le Havre range worden twaalf belangrijke Noord-Europese havens met elkaar vergeleken. Daarin staat de Haven van Zeeland op de negende plaats, met een marktaandeel van 2,7%, achter Zeebrugge en voor Gent. Ten opzichte van voorgaande jaren is het aandeel iets afgenomen.

In de tabel hieronder staan de overslagcijfers van de haven van Zeeland vanaf 2007.

× 1000 ton

			2007	2008	2010	2011	2012	2013	2014	2015	2016	2017
Aanvoer			24.987	24.831	24.867	26.382	23.915	23.566	24.289	22.924	22.549	22.601
Afvoer			8.059	8.447	8.101	9.138	10.078	9.461	10.811	10.145	10.685	11.551
TOTAAL			33.046	32.278	32.968	35.520	33.993	33.028	35.099	33.069	33.234	34.153
→ waarvan
	containers		250	171	224	190	202	188	211	374	523	911
	roll-on-roll-off		2.945	2.261	1.624	1.589	1.516	1.365	1.422	647	1.336	1.319
	conventioneel stukgoed		6.755	7.612	7.352	7.793	8.330	7.943	7.735	9.710	7.911	7.633
	droog massagoed		11.353	12.203	11.854	13.170	11.931	10.652	11.193	10.099	9.975	10.303
	nat massagoed		11.744	11.031	11.913	12.778	12.014	12.880	14.538	12.240	13.488	13.987

Fusie met Haven van Gent

In augustus 2017 hebben de havenbedrijven Zeeland Seaports en Gent een fusievoorstel gedaan richting de aandeelhouders. Gent wordt met ruim 48% de grootste aandeelhouder en de provincie Zeeland krijgt 25% van de aandelen, beide behouden hun vetorecht. Andere aandeelhouders worden de gemeenten Terneuzen, Borsele, Vlissingen, alle drie met een belang van 8,33%, de provincie Oost-Vlaanderen met 1,44% en de Belgische gemeenten Evergem en Zelzate met 0,03% en 0,005%. In december 2017 werden de noodzakelijke handtekeningen geplaatst en de twee havenbedrijven zijn in 2018 verder gegaan onder de naam North Sea Port.

Externe link

• Website North Sea Ports

Bronnen, noten en/of referenties