Isaäc Roet
| Isaäc Roet | ||
|---|---|---|
| Algemene informatie | ||
| Geboren | 11 november 1891 Amsterdam | |
| Overleden | 11 februari 1944 Auschwitz | |
| Doodsoorzaak | Gaskamer | |
| Beroep(en) | Accountant, adviseur, uitvinder | |
Isaäc Roet (Amsterdam, 11 november 1891 - Auschwitz, 11 februari 1944)[1] was een Amsterdams-Joodse accountant, adviseur en uitvinder.
Biografie
[bewerken | brontekst bewerken]Op 11 november 1891 werd Roet geboren in Amsterdam, als de zoon van Joseph Roet (1860 - 1912) en Rosina Elzas (1859 - 1900). In eerste instantie werkte Roet als diamantwerker. Later werkte hij als accountant, adviseur van de voorloper van IBM en uitvinder. Als uitvinder had hij drie patenten op zijn naam staan: een mechanisme voor het maken van Spaanse sigaretten (1926), een kantoormachine (1934) en een antiseptische zakdoekvouwmachine (1934).[2]
Op 3 juni 1927 liet Roet in zijn testament vastleggen, dat een vijfde deel van zijn vermogen gebruikt moest worden voor een prijsvraag "ter bevordering van de wereldvrede en voor meer efficiënte distributie". Destijds leed hij aan tuberculose, wat waarschijnlijk een motivatie was voor het opstellen van een testament.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd hij lange tijd behoed voor deportatie, vanwege zijn adviseurschap voor de voorloper van IBM (Watson Bedrijfsmachine Maatschappij). De bezetter was namelijk in de veronderstelling dat zijn kennis van belang was voor het Rijksministerie van Bewapening en Munitie. Roet was ook lid van de Joodse Raad, en had verzocht om op de Barneveldlijst geplaatst te worden, maar dat werd afgewezen.
In 1943 probeerde Roet zijn ontwerp voor een kantoormachine te gebruiken om zijn deportatie te voorkomen. Zelfs de Duitse bedrijfsleider benadrukte zijn belang voor het Ministerie van Bewapening en Munitie. Zijn ontwerp zou betrekking hebben gehad op elektronische gegevensverwerking.[3] Echter werd Roet begin 1944 toch aangehouden, en via Westerbork naar Auschwitz gedeporteerd. Op 11 februari 1944 kwam hij om het leven in een van de gaskamers van Auschwitz.
Nalatenschap
[bewerken | brontekst bewerken]Na de oorlog trad het testament van Roet in werking, en ontving de gemeente van Amsterdam een bedrag van 10.000 gulden, onder de voorwaarde dat het bedrag bestemd werd voor de prijs. De Isaäc Roet Prijs is een van de deelprijzen van het Amsterdamse Universiteitsfonds van de Universiteit van Amsterdam. Het duurde 45 jaar voordat de prijs voor het eerst werd uitgereikt, wat toegerekend wordt aan bureaucratie. In 1989 werd de prijs voor het eerst uitgereikt, in het Vredespaleis in Den Haag.
In 2001 heeft Peter Klein een boek uitgebracht over de geschiedenis van zijn familie en de familie Roet gedurende de twintigste eeuw. Het boek is getiteld Kaddisj voor Isaäc Roet.[4] Kaddisj is een van de belangrijkste gebeden van het jodendom.
Externe links
[bewerken | brontekst bewerken]- Isaac Roet Prize, overzicht van de winnaars van de Isaäc Roet Prijs
- De schim van Isaäc Roet staat instemmend te knikken, beschrijving van de bureaucratie omtrent de Isaäc Roet Prijs
- Isaäc Roet Jzn.. Joods Amsterdam (27 september 2019). Gearchiveerd op 1 december 2020. Geraadpleegd op 7 december 2020.
- ↑ Isaac Roet. Oorlogsgravenstichting. Geraadpleegd op 7 december 2020.
- ↑ P.W. Klein, Een joods octrooihouder. Historisch Nieuwsblad (1999). Gearchiveerd op 6 mei 2021. Geraadpleegd op 7 december 2020.
- ↑ P.W. Klein, De jood moet nog maar even blijven. Historisch Nieuwsblad (2000). Gearchiveerd op 29 maart 2023. Geraadpleegd op 7 december 2020.
- ↑ Kaddisj voor Isaäc Roet (1891-1944): twee familiegeschiedenissen uit de twintigste eeuw. RVO. Geraadpleegd op 7 december 2020.