Polsbroek

**Polsbroek**
Plaats in Nederland
	(Details) (Details)
	;
Situering
Provincie	Utrecht
Gemeente	Lopik
Coördinaten	51° 59′ NB, 4° 51′ OL
Algemeen
Oppervlakte	24,8 km²
- land	24,57 km²
- water	0,23 km²
Inwoners ; (2023-01-01)	6.805 ; (274 inw./km²)
Woningvoorraad	2.938 woningen
Overig
Postcode	3415
Netnummer	0182
Woonplaatscode	1250
Detailkaart
	Locatie in de gemeente
Foto's
	Leeuw met het gemeentewapen op de waterpomp
Portaal	Nederland

Polsbroek is een dorp en voormalige gemeente in de gemeente Lopik, in de Nederlandse provincie Utrecht. Het dorp ligt in de Lopikerwaard.

Demografie

Polsbroek heeft 1.335 inwoners (2023) en ligt aan de Benschopse Wetering. Het dorp bestaat uit Noord-Polsbroek en Zuid-Polsbroek, die op 8 september 1857 werden samengevoegd tot de gemeente Polsbroek. Vanaf 1 januari 1989 behoort Polsbroek met acht andere kernen (Benschop, Cabauw, Jaarsveld, Lopik, Lopikerkapel, Polsbroekerdam, Uitweg, Willige Langerak) tot de gemeente Lopik. De gemeente had bij haar opheffing per 1 januari 1989 een oppervlakte van 1.127 hectare met 382 huizen en 1.180 inwoners.

Kern

De dorpskern bestaat uit het dorpshuis, het voormalige gemeentehuis en de kerk. Op het dorpshuis is het voormalige gemeentewapen van Polsbroek nog te zien. De weg en het pleintje zijn bedekt met witte kiezelstenen.

Bouwwerken

In Polsbroek staat een Nederlands Hervormde kerk waarvan het oudste gedeelte is gebouwd in de eerste helft van de veertiende eeuw. Op de plaats van deze kerk heeft vermoedelijk al vanaf het begin van de 13e eeuw een kerk gestaan.^[2] Het onderste gedeelte van de kerktoren is opgetrokken uit kloostermoppen, een groot formaat middeleeuwse baksteen; het bovenste deel met een kleiner formaat baksteen.

In het rampjaar 1672 werd deze kerk grotendeels verwoest door buitenlandse troepen. In 1676 werd de kerk herbouwd. Pieter de Graeff, vrijheer van Zuid-Polsbroek, schonk een nieuw gebrandschilderd raam. Ook Pieters jongere broer Jacob de Graeff^[3] en stadhouder Willem III, baron van IJsselstein, Benschop en Noord-Polsbroek hebben nieuwe ramen geschonken.^[2]

In 1830 is de gehele zaalkerk op de toren na opnieuw gebouwd. Gerrit de Graeff, vrijheer van Zuid-Polsbroek, legde de eerste steen. Hij schonk ook de nieuwe preekstoel. Voor de bouw werd 2000 gulden ontvangen uit het Fonds voor Noodlijdende kerken.^[2] De toren is een beschermd rijksmonument. Naast deze kerk bevindt zich een begraafplaats. De toegangspoort bestaat uit twee zuilen waartussen een hek is gehangen. Op de zuilen staat de tekst Memento mori.

Verenigingen

Polsbroek heeft een voetbalvereniging SPV 81, een gymvereniging SPV sport, een dorpsvereniging, een IJsclub, KNV EHBO afd, en een Oranjevereniging.

Geschiedenis

Al in de eerste helft van de 12e eeuw werd Polsbroek als Pulzabruch genoemd.^[4] In 1812 werd Polsbroek de hoofdplaats van de gemeente Polsbroek, die behalve de voormalige heerlijkheden Noord- en Zuid-Polsbroek bestond uit de plaatsen Cabauw, Hoenkoop, Vliet, Vlist en Zevender. In 1814 kwamen deze plaatsen, met uitzondering van Noord-Polsbroek en Hoenkoop, in de provincie Holland te liggen. Noord-Polsbroek en Hoenkoop bleven bij de provincie Utrecht, waardoor de gemeente Polsbroek in twee provincies tegelijk lag. In 1817 werden Cabauw, Vliet, Vlist, Zevender en Zuid-Polsbroek weer aparte gemeentes. In 1818 werd de resterende gemeente Polsbroek opgeheven en gesplitst in de gemeentes Noord-Polsbroek en Hoenkoop. Op 8 september 1857 werden Noord-Polsbroek en het inmiddels weer Utrechtse Zuid-Polsbroek samengevoegd tot een nieuwe gemeente Polsbroek. Polsbroek ging op 1 januari 1989 op in de gemeente Lopik.

Geboren

Paul Theodor van Brussel (1754-1795), schilder
Mineke Schipper (1938) hoogleraar en schrijver
Roos Kwakkenbos (1990) voetbalspeler en coach

Trivia

Polsbroekers hebben de bijnaam "kroosvissers".
De stier Herman heeft van 1996 tot juli 2002 op een boerderij in Polsbroek gestaan.
Polsbroek is ook een oude wijk, nu straat in de oude binnenstad van Zutphen.

Afbeeldingen

Waterpomp
Voormalige gemeentehuis nu Dorpshuis
De hervormde kerk van Polsbroek
Begraafplaats met oorlogsmonument
Kerk

Zie ook

Zie de categorie Polsbroek van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Bronnen, noten en/of referenties

↑ ^a ^b ^c ^d ^e Tabel: Bevolking; maandcijfers per gemeente en overige regionale indelingen, 1 januari 2023, Centraal Bureau voor de Statistiek, Voorburg/Heerlen
↑ ^a ^b ^c Polsbroek: de hervormde kerk
↑ Nederlands Hervormde Kerk Polsbroek-Vlist
↑ C. Pijnacker Hordijk, Opgaven omtrent inkomsten, goederen, hoorigen, dienstmannen en rechten der abdij Egmond (1130-1161), in: Bijdragen en Mededeelingen van het Historisch Genootschap 21 (1900), p. 161-185; zee op p. 170

[CBS_Kerncijfers_wijken_en_buurten_2023-1] Tabel: Bevolking; maandcijfers per gemeente en overige regionale indelingen, 1 januari 2023, Centraal Bureau voor de Statistiek, Voorburg/Heerlen

[hervormdekerk-2] Polsbroek: de hervormde kerk

[NederlandsHervormdeKerkPolsbroekVlist-3] Nederlands Hervormde Kerk Polsbroek-Vlist

[4] C. Pijnacker Hordijk, Opgaven omtrent inkomsten, goederen, hoorigen, dienstmannen en rechten der abdij Egmond (1130-1161), in: Bijdragen en Mededeelingen van het Historisch Genootschap 21 (1900), p. 161-185; zee op p. 170

[1]

[2]

[3]

[4]