Angiotensyna

Modele angiotensyny I (po lewej) i II (po prawej)

Szlak przemian angiotensynogenu. Na zielonym tle przedstawiono związki wykazujące aktywność biologiczną, na szarym – bez takiej aktywności.

Angiotensyna – hormon peptydowy wchodzący w skład układu hormonalnego RAA, którego zadaniem jest kontrola stężenia jonów sodowych i potasowych w organizmie. Angiotensyny stymulują wydzielanie mineralokortykosteroidu aldosteronu.

Angiotensynogen (α2-globulina)

Angiotensynogen (inaczej α2-globulina) jest jednym z białek osocza krwi odpowiedzialnym za transport kwasów tłuszczowych i hormonów steroidowych, jak i również prohormonem angiotensyny I. Składa się z 453 reszt aminokwasowych i jest wydzielany głównie przez wątrobę.

Angiotensyna I (AI)

H₂N-Asp-Arg-Val-Tyr-Ile-His-Pro-Phe-His-Leu-COOH

Renina (inaczej angiotensynogenaza) katalizuje przemianę białkowego angiotensynogenu w dekapeptyd angiotensynę I (AI) zachodzącą w wątrobie. Sama angiotensyna I nie wykazuje aktywności biologicznej i jest bezpośrednim prekursorem angiotensyny II i angiotensyny 1-9 oraz pośrednim innych angiotensyn takich jak angiotensyny 1-7.

Angiotensyna II (AII, AT)

H₂N-Asp-Arg-Val-Tyr-Ile-His-Pro-Phe-COOH

W naczyniach krwionośnych płuc, pod wpływem enzymu ACE1/CD 143 (konwertaza angiotensyny, kininaza II) i poprzez usunięcie histydyny i leucyny, znajdujących się na końcu łańcucha peptydowego angiotensyny I powstaje oktapeptyd angiotensyna II (AII lub AT). Angiotensyna II wykazuje najsilniejsze działanie kurczące błonę mięśniową naczyń krwionośnych.

Angiotensyna II jest jednym z najbardziej efektywnych regulatorów ciśnienia krwi; wywołuje silny skurcz mięśniówki drobnych naczyń krwionośnych i znacząco podnosi ciśnienie tętnicze krwi, tym samym zwiększając częstotliwość pracy serca. Angiotensyna II reguluje również homeostazę wodno-elektrolitową organizmu, pobudzenie współczulnego układu nerwowego oraz biosyntezę i wydzielanie niektórych hormonów kory nadnerczy (tak zwane kortykosteroidy).

Inne enzymy katalizujące przemianę angiotensyny I w angiotensynę II to chymazy (wytwarzane m.in. w sercu) i katopepsyny^[1].

Angiotensyna III (AIII)

H₂N-Arg-Val-Tyr-Ile-His-Pro-Phe-COOH

Pod wpływem aminopeptydaz angiotensyna II może przekształcić się w heptapeptyd angiotensynę III (AIII). Przemiana ta, pod względem chemicznym, polega na usunięciu z łańcucha peptydowego angiotensyny II kwasu asparaginowego, aminokwasu o charakterze kwaśnym. Angiotensyna III wykazuje aktywność naczyniową o 60% mniejszą od angiotensyny II, jednak jej wydajność w produkcji aldosteronu jest największa.

Angiotensyna IV (AIV)

H₂N-Val-Tyr-Ile-His-Pro-Phe-COOH

Heksapeptyd angiotensyna IV (AIV) wykazuje najmniejszą aktywność biologiczną.

Angiotensyna 1-7

Istnieje także szlak, który powoduje przekształcenie angiotensyny II w później poznaną angiotensynę 1-7. W przekształceniu tym uczestniczy egzopeptydaza ACE2, który oddziałując na angiotensynę II powoduje powstanie angiotensyny 1-7. Angiotensyna 1-7 ma działanie odwrotne do angiotensyny II - działa wazodylatacyjnie, zmniejsza wydzielanie hormonu antydiuretycznego i w konsekwencji obniża ciśnienie krwi. Ponadto ma mieć działanie antyproliferacyjne, przeciwzakrzepowe i hamujące procesy włóknienia. Podczas inhibicji konwertazy angiotensyny I, może nastąpić krótkotrwały wzrost angiotensyny 1-7, na skutek zablokowania degradacji tego czynnika^[2]^[3]. Przy długotrwałym stosowaniu dochodzi jednak do obniżenia stężenia osoczowego angiotensyny 1-7^[4]. Wzrost angiotensyny 1-7 obserwuje się podczas terapii sartanami^[5].

Stąd też nowsze podejście do układu renina-angiotensyna-aldosteron zmierza w stronę dwóch przeciwstawiających się osi, opartych na podnoszącej ciśnienie angiotensynie II oraz obniżającej ciśnienie angiotensynie 1-7. Według tej koncepcji miałaby się wykształcać równowaga między oboma szlakami. Temat jest nadal (2016) przedmiotem badań^[2]^[3].

Przypisy

↑ Wojciech Sawicki: Histologia. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2009. ISBN 978-83-200-4103-3.
↑ ^a ^b Robson A.S.R.A.S. Santos Robson A.S.R.A.S. i inni, Angiotensin-converting enzyme 2, angiotensin-(1–7) and Mas: new players of the renin–angiotensin system, „Journal of Endocrinology”, 216 (2), 2013, R1–R17, DOI: 10.1530/joe-12-0341, PMID: 23092879 (ang.).
↑ ^a ^b MonikaM. Chaszczewska-Markowska MonikaM., MariaM. Sagan MariaM., KatarzynaK. Bogunia-Kubik KatarzynaK., Układ renina-angiotensyna-aldosteron (RAA) – fizjologia i molekularne mechanizmy funkcjonowania, „Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej (online)”, 70, 2016, s. 917–927, DOI: 10.5604/17322693.1218180, PMID: 27668644 .
↑ Lawrence S.L.S. Zisman Lawrence S.L.S. i inni, Angiotensin-(1-7) formation in the intact human heart. In vivo dependence on angiotensin II as substrate, „Circulation”, 108 (14), 2003, s. 1679–1681, DOI: 10.1161/01.CIR.0000094733.61689.D4, PMID: 14504185 (ang.).
↑ Robson AugustoR.A. Santos Robson AugustoR.A., Angiotensin-(1-7), „Hypertension”, 63 (6), 2014, s. 1138–1147, DOI: 10.1161/HYPERTENSIONAHA.113.01274, PMID: 24664288 (ang.).

Bibliografia

Gumprecht Janusz: Znaczenie polimorfizmu genów kodujących składowe układu renina-angiotensyna oraz białka SA w rozwoju przewlekłej niewydolności nerek: Katowice : ŚAM, 1998
Kobusiak-Prokopowicz Małgorzata: Ocena czynności układu autonomicznego i układu renina-angiotensyna-aldosteron w łagodnym nadciśnieniu tętniczym pierwotnym: Wrocław, 1995
Leki hamujące układ renina-angiotensyna-aldosteron (pod red. Grzegorza Opolskiego i Krzysztofa J. Filipiaka): Wrocław: Urban & Partner, 2000
Różański Jacek: Związek polimorfizmu genów układu renina-angiotensyna-aldosteron z przebiegiem klinicznym autosomalnie dominującej wielotorbielowatości nerek: Szczecin: PAM, 2007
Seweryn Ewa: Badania właściwości dehydrogenazy aldehydu 3-fosfoglicerynowego i jej powiązań z układem renina - angiotensyna: Wrocław, 1992
Skoczyńska Anna: Metabolizm lipidów, układ renina-angiotensyna i reaktywność naczyń u szczurów poddanych ekspozycji złożonej na ołów i kadm: Wrocław: AM, 1998
Tanecki Wojciech: Badania nad udziałem układu renina-angiotensyna-aldosteron oraz rolą bradykininy w patogenezie przerostu mięśnia lewej komory serca u chorych na nadciśnienie tętnicze pierwotne: Wrocław, 2005
Tylicki Leszek: Optymalizacja leczenia nefroprotekcyjnego przy pomocy farmakologicznej blokady układu renina-angiotensyna-aldosteron: Gdańsk: AM, 2006
Wiczkowski Andrzej: Wpływ hiperwolemii na wydzielanie przedsionkowego peptydu natriuretycznego, wazopresyny, czynność układu renina-angiotensyna-aldosteron oraz stężenie parathormonu i kalcytoniny u chorych na przewlekłe choroby wątroby wywołane wirusem zapalenia wątroby typu B: Katowice: ŚAM, 1994

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

[1] Wojciech Sawicki: Histologia. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2009. ISBN 978-83-200-4103-3.

[Robson-2] Robson A.S.R.A.S. Santos Robson A.S.R.A.S. i inni, Angiotensin-converting enzyme 2, angiotensin-(1–7) and Mas: new players of the renin–angiotensin system, „Journal of Endocrinology”, 216 (2), 2013, R1–R17, DOI: 10.1530/joe-12-0341, PMID: 23092879 (ang.).

[MCM-3] MonikaM. Chaszczewska-Markowska MonikaM., MariaM. Sagan MariaM., KatarzynaK. Bogunia-Kubik KatarzynaK., Układ renina-angiotensyna-aldosteron (RAA) – fizjologia i molekularne mechanizmy funkcjonowania, „Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej (online)”, 70, 2016, s. 917–927, DOI: 10.5604/17322693.1218180, PMID: 27668644 .

[4] Lawrence S.L.S. Zisman Lawrence S.L.S. i inni, Angiotensin-(1-7) formation in the intact human heart. In vivo dependence on angiotensin II as substrate, „Circulation”, 108 (14), 2003, s. 1679–1681, DOI: 10.1161/01.CIR.0000094733.61689.D4, PMID: 14504185 (ang.).

[5] Robson AugustoR.A. Santos Robson AugustoR.A., Angiotensin-(1-7), „Hypertension”, 63 (6), 2014, s. 1138–1147, DOI: 10.1161/HYPERTENSIONAHA.113.01274, PMID: 24664288 (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]