Circaetus
| Circaetus | |||
| Vieillot, 1816[1] | |||
 Gadożer białobrzuchy (C. pectoralis) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj |
Circaetus | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Falco gallicus J.F. Gmelin, 1789 | |||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Gatunki | |||
| |||
Circaetus – rodzaj ptaków z podrodziny jastrzębi (Accipitrinae) w obrębie rodziny jastrzębiowatych (Accipitridae).
Rozmieszczenie geograficzne
[edytuj | edytuj kod]Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Eurazji i Afryce[8][9].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała 50–78 cm, rozpiętość skrzydeł 94–188 cm; masa ciała 908–2500 g (samice są nieco większe i cięższe od samców)[8][9].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Rodzaj zdefiniował w 1816 roku francuski ornitolog Louis Pierre Vieillot w publikacji własnego autorstwa poświęconej naukom ornitologicznym[1]. Gatunkiem typowym jest (oznaczenie monotypowe) gadożer zwyczajny (C. gallicus).
Etymologia
[edytuj | edytuj kod]- Circaetus (Circaetos, Circaetes, Circaeetus): gr. κιρκος kirkos ‘jakiś rodzaj jastrzębia’, tu powiązany z błotniakiem; αετος aetos‘orzeł’[10].
- Senex: łac. senex, senis ‘starsza osoba’ (tj. ‘marudny, białowłosy’)[11].
- Dryotriorchis: gr. δρυς drus, δρυος druos ‘drzewo’; τριορχης triorkhēs ‘jastrząb, myszołów’, od τρεις treis, τρια tria ‘trzy’; ορχις orkhis ‘jądro’[12]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Astur spectabilis Schlegel, 1863.
- Melanaetus: gr. μελαναετος melanaetos ‘czarny orzeł’ (możliwe że stworzenie mityczne), od μελας melas, μελανος melanos ‘czarny’; αετος aetos ‘orzeł’[13]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Circaetus cinereus Vieillot, 1818.
- Smithaetus: Sir Andrew Smith (1797–1872), szkocki zoolog, etnolog, podróżnik po Afryce Południowej; gr. αετος aetos ‘orzeł’[14]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Circaetus pectoralis A. Smith, 1829.
Podział systematyczny
[edytuj | edytuj kod]Do rodzaju należą następujące gatunki[15]:
- Circaetus cinerascens J.W. von Müller, 1851 – gadożer białopręgi
- Circaetus fasciolatus Kaup, 1847 – gadożer krótkoskrzydły
- Circaetus spectabilis (Schlegel, 1863) – gadożer kongijski
- Circaetus beaudouini J. Verreaux & Des Murs, 1862 – gadożer prążkowany
- Circaetus pectoralis A. Smith, 1829 – gadożer białobrzuchy
- Circaetus cinereus Vieillot, 1818 – gadożer brunatny
- Circaetus gallicus (J.F. Gmelin, 1788) – gadożer zwyczajny
Opisano również dwa gatunki kopalne, znane ze skamieniałości odkrytych w Bułgarii:
- Circaetus rhodopensis Boew, 2012 (miocen)[16]
- Circaetus haemusensis Boew, 2015 (plejstocen)[17]
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b L.J.P. Vieillot: Analyse d’une nouvelle ornithologie élémentaire. Paris: Deteville, libraire, rue Hautefeuille, 1817, s. 23. (fr.).
- ↑ N.A. Vigors. Sketches in Ornithology; or, Observations on the leading Affinities of some of the more extensive groups of Birds. „The Zoological journal”. 1 (3), s. 322, 336, 1824. (ang.).
- ↑ Ch.-L. Bonaparte. The genera North American birds, and a synopsis of the species found in the United States. „Annals of the Lyceum of Natural History of New York”. 2, s. 24, 1824. (ang.).
- ↑ G.R. Gray: Birds: Family—Falconidæ. W: Ch. Darwin: The zoology of the voyage of H.M.S. Beagle, under the command of captain Fitzroy, R.N., during the years 1832 to 1836. Cz. 3: Birds. London: Smith, Elder & Co., 1838, s. 13. (ang.).
- ↑ T.T. Kaup: Monograph of the Falconidæ, systematically arranged. W: W. Jardine: Contributions to ornithology for 1849. Edinburgh: W.H. Lizars, 1849, s. 109. (ang.).
- ↑ G.E. Shelley. Note on Dryotriorchis, a new Genus of Harrier Eagles from West Africa. „Ibis”. Third series. 4 (13), s. 90, 1874. (ang.).
- ↑ a b A. Roberts. Review of the nomenclature of South African birds. „Annals of the Transvaal Museum”. 8 (4), s. 209, 1922. (ang.).
- ↑ a b D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette, Hawks, Eagles, and Kites (Accipitridae), version 1.0, [w:] S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (redaktorzy), Birds of the World, Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY 2020, DOI: 10.2173/bow.accipi1.01 [dostęp 2024-07-22] (ang.), Circaetus.
- ↑ a b D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette, Hawks, Eagles, and Kites (Accipitridae), version 1.0, [w:] S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (redaktorzy), Birds of the World, Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY 2020, DOI: 10.2173/bow.accipi1.01 [dostęp 2024-07-22] (ang.), Dryotriorchis .
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Circaetus [dostęp 2024-07-22].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Senex [dostęp 2024-07-22].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Dryotriorchis [dostęp 2024-07-22].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Melanaetus [dostęp 2024-07-22].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Smithaetus [dostęp 2024-07-22].
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Circaetini Sundevall, 1836 (wersja: 2024-07-07). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2024-07-22].
- ↑ Z. Boew. Circaetus rhodopensis sp. n. (Aves: Accipitriformes) from the Late Miocene of Hadzhidimovo (SW Bulgaria). „Acta Zoologica Bulgarica”. 64 (1), s. 5–12, 2012. (ang.).
- ↑ Z. Boew. An Early Pleistocene Snake Eagle, Circaetus haemusensis sp. n. (Aves, Accipitriformes) from Varshets, Northwestern Bulgaria. „Acta Zoologica Bulgarica”. 67 (1), s. 127–138, 2015. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).