Glutamina
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ogólne informacje | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| Wzór sumaryczny |
C5H10N2O3 | ||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Masa molowa |
146,14 g/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||||
| Wygląd |
bezbarwne igły[1] | ||||||||||||||||||||||||||||||||
| Identyfikacja | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| Numer CAS | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| PubChem | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| DrugBank | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
| Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa) | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| Klasyfikacja medyczna | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| ATC | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
Glutamina (łac. Levoglutamidum; skróty: Gln lub Q; skróty "Glx" lub "Z" oznaczają "kwas glutaminowy lub glutamina") – organiczny związek chemiczny z grupy α-aminokwasów[1], amid kwasu glutaminowego. Występuje w postaci dwóch enancjomerów. Naturalny enancjomer L (kwas (2S)-2,5-diamino-5-oksopentanowy) jest jednym z 20 podstawowych aminokwasów kodowanych przez geny, wchodzącym w skład wielu białek roślinnych i zwierzęcych.
Glutamina jest genetycznie kodowana przez kodony RNA CAA lub CAG. Jak wiele innych aminokwasów glutamina jest niezbędna organizmom żywym jako składnik białek. Glutamina odgrywa też kluczową rolę w metabolizmie azotu. Toksyczny amoniak powstający w przemianach aminokwasów w różnych tkankach jest asymilowany przez jego reakcję z kwasem glutaminowym, prowadzącym do powstania glutaminy. Enzym, który kontroluje tę reakcję jest nazywany syntetazą glutaminową. Glutamina stanowi rodzaj magazynu amoniaku, który jest "odzyskiwany" poprzez przekształcenie tego aminokwasu z powrotem do kwasu. Proces ten jest częścią biochemicznych cykli syntetycznych wielu związków azotowych, odbywających się w organizmach żywych. M.in. glutamina uczestniczy w syntezie puryn, pirymidyn oraz wielu aminokwasów[potrzebny przypis]. Inne jej funkcje to udział w proliferacji i rozwoju komórek, równowaga kwasowo-zasadowa, transport amoniaku między tkankami, budowa szkieletu węglowego podczas glukoneogenezy, działanie antyoksydacyjne[6].
Ze względu na to, że glutamina jest syntezowana w organizmach żywych z kwasu glutaminowego nie jest ona aminokwasem egzogennym i nie musi być obecna w pożywieniu.
Sugerowano też, że osoby z chorobami układu immunologicznego (np. AIDS), mają zwiększone zapotrzebowanie na glutaminę i dlatego spadek stężenia tego aminokwasu w organizmie może być pierwszym symptomem tego rodzaju chorób[potrzebny przypis]. L-glutamina stanowi ponad 60% wszystkich aminokwasów budujących mięśnie człowieka. Jednym z największych jego rezerwuarów są mięśnie szkieletowe[7].
W niekorzystnych warunkach dla organizmu (stres, choroba, wysiłek fizyczny) gwałtownie wzrasta zapotrzebowanie na L-glutaminę, co zmniejsza jej zapas. Organizm produkuje pewne ilości tego aminokwasu, lecz w warunkach dużego deficytu zaczyna pozyskiwać L-glutaminę m.in. z mięśni szkieletowych w wyniku reakcji katabolicznych[6].
Suplement diety
[edytuj | edytuj kod]Wysokie stężenie glutaminy wspomaga proces regeneracji zasobów glikogenu. Stymuluje ona enzymy odpowiedzialne za proces glukoneogenezy[7][6].
Wykorzystanie w rolnictwie
[edytuj | edytuj kod]Warunki stresowe dla roślin (susza, urazy, zasolenie gleby) powodują syntezę takich enzymów roślinnych, jak dysmutaza ponadtlenkowa, oksydaza L-askorbinianowa i polimeraza DNA Delta[8]. Ograniczenie tego procesu, zapoczątkowanego warunkami silnego zasolenia gleby, można osiągnąć poprzez podawanie roślinom egzogennej glutaminy. Spadek poziomu ekspresji genów odpowiedzialnych za syntezę dysmutazy ponadtlenkowej jest wprost proporcjonalny do wzrostu stężenia podawanej glutaminy.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Podręczny słownik chemiczny, Romuald Hassa (red.), Janusz Mrzigod (red.), Janusz Nowakowski (red.), Katowice: Videograf II, 2004, s. 151, ISBN 83-7183-240-0.
- ↑ a b c d Glutamina. [martwy link] The Chemical Database. Wydział Chemii Uniwersytetu w Akronie. [dostęp 2012-09-07]. (ang.).[niewiarygodne źródło?]
- ↑ a b Glutamine, [w:] ChemIDplus [online], United States National Library of Medicine [dostęp 2012-09-07] (ang.).
- ↑ L-Glutamine, [w:] DrugBank [online], University of Alberta, DB00130 (ang.).
- ↑ L-Glutamine (nr 49419) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski.
- ↑ a b c Vinicius Fernandes Cruzat, Éder Ricardo Petry, Julio Tirapegui, Glutamina: aspectos bioquímicos, metabólicos, moleculares e suplementação, „Revista Brasileira de Medicina do Esporte”, 15 (5), 2009, s. 392–397, DOI: 10.1590/S1517-86922009000600015.
- ↑ a b Trec Nutrition Sp., Glutamina – aminokwas nr 1 [online], www.trecnutrition.com [dostęp 2016-04-22] [zarchiwizowane z adresu 2016-04-23].
- ↑ Kamile Ulukapi, Ayse Gul Nasircilar. The role of exogenous glutamine on germination, plant development and transcriptional expression of some stress-related genes in onion under salt stress. „Folia Horticulturae”. 36 (1), s. 18-34, 02 2024. Kraków: Polskie Towarzystwo Nauk Ogrodniczych. DOI: 10.2478/fhort-2024-0002. ISSN 2083-5965. [dostęp 2024-06-28]. (ang.).
