Detarioideae
 Tamaryndowiec indyjski | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina |
Detarioideae |
| Nazwa systematyczna | |
| Detarioideae Burmeist. Handbuch der Naturgeschichte 319. 1837[3][4] | |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
Detarium Juss.[4] | |
Detarioideae – podrodzina roślin (dawniej też w randze plemienia Detarieae[5][6] klasyfikowanego do podrodziny brezylkowych Caesalpinioideae[7][8]) z rodziny bobowatych (Fabaceae).
Należy tu ok. 70[2]–84[4] rodzajów z ok. 760[4]–990[2] gatunkami. Rośliny te występują na różnych kontynentach w strefie międzyzwrotnikowej, przy czym centrum ich zróżnicowania stanowi Afryka[2].
Szereg gatunków wydziela szybko schnącą żywicę zwaną kopal. Tamaryndowiec indyjski uprawiany jest jako drzewo owocowe.
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]
- Pokrój
- Drzewa i krzewy, rzadko półkrzewy (rodzaj Cryptosepalum)[4].
- Liście
- Liście parzysto pierzasto złożone, rzadko liście pojedyncze (liście złożone zredukowane do jednego listka), brak liści złożonych z dwóch listków. Listki naprzeciw- lub naprzemianległe. Często po spodniej stronie listków i osi liścia znajdują się pozakwiatowe miodniki. Przylistki wyrastają na łodydze między ogonkami liści, są wolne połączone włoskami lub zrośnięte u nasady lub w całości[4].
- Kwiaty
- Zebrane w grona lub wiechy. Wsparte są drobnymi lub większymi, czasem bardzo okazałymi przysadkami. Kwiaty zwykle tylko obupłciowe (czasem obecne są także kwiaty męskie), mniej lub bardziej grzbieciste. Kielich zwykle z 4 lub 5 działek[4]. Mają często zróżnicowane pod względem wielkości płatki korony i różną ich liczbę (od 0 do 5, rzadko do 7). Zmienna z powodu redukcji lub zwielokrotnienia jest liczba pręcików, przy czym najczęściej jest ich 10. Nitki pręcików są wolne lub częściowo zrośnięte. Zalążnia z jednego owocolistka z jednym lub wieloma zalążkami. Szyjka słupka wolna lub przylega do dna hypancjum[4][8].
- Owoce
- Zwykle drewniejące i pękające strąki, rzadziej niepękające, w typie skrzydlaków[4]. Nasiona wielu rodzajów mają jaskrawą osnówkę (przystosowanie do ornitochorii)[8].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]
- Pozycja systematyczna
Podrodzina zajmuje pozycję bazalną wspólnie z siostrzaną podrodziną Cercidoideae w obrębie rodziny bobowatych[4][2].
| bobowate |
| ||||||||||||||||||||||||||||||
- Podział podrodziny
W obrębie plemienia Detarieae wyróżniane były dwie grupy (czasem ujmowane w randze dwóch plemion[8]) – Detarieae sensu stricto i klad Amherstieae. Wyróżniane one były na podstawie różnic w sposobie wykształcania łusek okrywających pąki[8]. Na początku XXI wieku z grupy Detarieae s.s. wyłączony został klad z rodzajami Prioria i Oxystigma stawiany w politomii z dwiema głównymi grupami w obrębie tej grupy[5]. Angiosperm Phylogeny Website przedstawia podział na 6 plemion w obrębie podrodziny: Afzelieae, Amherstieae, Barnebydendreae, Detarieae, Saraceae i Schotieae w następującej relacji:
| Detarioideae |
| ||||||||||||||||||||||||||||||
Plemię Afzelieae Estrella, L. P. de Queiroz & Bruneau
- Afzelia Smith
- Brodriguesia R. S. Cowan
- Intsia Thouars
Plemię Amherstieae Bentham
- Amherstia Wallich
- Annea Mackinder & Wieringa
- Anthonotha P. Beauvois
- Aphanocalyx Oliver
- Berlinia J. D. Hooker
- Bikinia Wieringa
- Brachycylix (Harms) R. S. Cowan
- Brachystegia Bentham
- Brownea Jacquin
- Browneopsis Huber
- Crudia Schreber
- Cryptosepalum Bentham
- Cynometra L.
- Dicymbe Bentham
- Didelotia Baillon
- Ecuadendron D. A. Neill
- Elizabetha Bentham
- Englerodendron Harms
- Gabonius Wieringa & Mackinder
- Gilbertiodendron J. Léonard
- Heterostemon Desfontaines
- Humboldtia J. Vahl
- Hymenostegia (Bentham) Harms
- Icuria Wieringa
- Isoberlinia Craib & Holland
- Julbernardia Pellegrin
- Lebruniodendron J. Léonard
- Leonardoxa Aubréville
- Librevillea Hoyle
- Loesenera Harms
- Macrolobium Schreb.
- Michelsonia Hauman
- Mickelthwaitia G. P. Lewis & Scrire
- Microberlinia A. Chevalier
- Neochevalierodendron J. Léonard
- Normandiodendron J. Léonard
- Oddoniodendron de Wildeman
- Paloue Aublet
- Paloveopsis R. S. Cowan
- Paramacrolobium J. Léonard
- Plagiosiphon Harms
- Polystemonanthus Harms
- Scorodophloeus Harms
- Talbotiella Baker f.
- Tamarindus L. – tamaryndowiec
- Tetraberlinia (Harms) Hauman
- Zenkerella Taubert
Plemię Barnebydendreae Estrella, L. P. de Queiroz & Bruneau
- Barnebydendron Kirkbride
- Goniorrhachis Taubert
Plemię Detarieae de Candolle
- Augouardia Pellegrin
- Baikiaea Bentham
- Brandzeia Baillon
- Colophospermum J. Léonard
- Copaifera L. – kopaiwa
- Daniellia Bennenden
- Detarium de Jussieu
- Eperua Aublet
- Eurypetalum Harms
- Gilletiodendron Vermoesen
- Guibourtia Bennenden
- Hardwickia Roxburgh
- Hylodendron Taubert
- Hymenaea L.
- Neoapaloxylon Rauschert
- Peltogyne Vogel
- Prioria Grisebach
- Sindora Miquel
- Sindoropsis J. Léonard
- Stemonocoleus Harms
- Tessmannia Harms
Plemię Saraceae Estrella, L. P. de Queiroz & Bruneau
- Endertia Steenis & de Wit
- Leucostegane Prain
- Lysidice Hance
- Saraca L. – saraka
Plemię Schotieae Estrella, L. P. de Queiroz & Bruneau
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b c d e Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-01-29] (ang.).
- ↑ Detarioideae. Tropicos.org. Missouri Botanical Garden. [dostęp 2020-05-01].
- ↑ a b c d e f g h i j Legume Phylogeny Working Group. A new subfamily classification of the Leguminosae based on a taxonomically comprehensive phylogeny. „Taxon”. 66, 1, s. 44–77, 2017.
- ↑ a b Martin F. Wojciechowski, Johanna Mahn: Cercideae. Arizona State University, 2006. [dostęp 2010-01-29]. (ang.).
- ↑ Wojciechowski, M. F.; Lavin, M.; Sanderson, M. J.. A phylogeny of legumes (Leguminosae) based on analysis of the plastid matK gene resolves many well-supported subclades within the family. „American Journal of Botany”. 91, 1846, 2004. DOI: 10.3732/ajb.91.11.1846.
- ↑ David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 512, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
- ↑ a b c d e Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe. Warszawa: Muza SA, 1998. ISBN 83-7079-778-4.
- ↑ Słownik nazw roślin obcego pochodzenia łacińsko-polski i polsko-łaciński. Ludmiła Karpowiczowa (red.). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1973, s. 117.