Krynica-Zdrój (gmina)

Krynica-Zdrój
	gmina miejsko-wiejska
	; Budynek urzędu miejskiego w Krynicy-Zdroju
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	nowosądecki
TERC	1210073
Siedziba	Krynica-Zdrój
Burmistrz	Piotr Ryba
Powierzchnia	145,3 km²
Populacja (30.06.2016); • liczba ludności	; 16 843
• gęstość	116,1 os./km²
Nr kierunkowy	18
Tablice rejestracyjne	KNS
	Adres urzędu:ulica Józefa Ignacego Kraszewskiego 7; 33-380 Krynica-Zdrój
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw	8
Liczba miejscowości	9
	Położenie na mapie powiatu;
	49°24′42″N 20°57′18″E/49,411667 20,955000
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa
	Biuletyn Informacji Publicznej

Krynica-Zdrój (1973–1976 gmina Tylicz^[2]; 1976–2001 gmina Krynica^[3]) – gmina miejsko-wiejska w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie nowosądeckim.

Siedzibą gminy jest miasto Krynica-Zdrój.

Sąsiaduje z gminami Grybów, Łabowa, Muszyna, Uście Gorlickie oraz ze Słowacją.

Gmina zajęła wysokie czwarte miejsce, w rankingu podsumowującym kadencję 2010–2014, w kategorii gmin turystycznych o najwyższych zmianach w potencjale finansowym w latach 2010–2013, opracowanym przez firmę „Curulis”^[4].

Geografia

Gmina położona jest we wschodniej części Beskidu Sądeckiego i na zachodnim skraju Beskidu Niskiego.

Gmina posiada obszar 145,3 km², w tym: użytki rolne 39%, użytki leśne 55%. Stanowi to 9,37% powierzchni powiatu.

Sołectwa

Berest, Czyrna, Mochnaczka Niżna, Mochnaczka Wyżna, Muszynka, Piorunka, Polany, Tylicz oraz miasto Krynica-Zdrój.

Historia

Zobacz więcej w artykule Krynica-Zdrój, w sekcji Historia.

W 1363 roku król Kazimierz Wielki w miejscu osady Ornawa założył miejscowość Miastko. Nadając prawa miejskie, ufundował tutaj kościół, szkołę parafialną oraz mury obronne. Miastko (przemianowane w 1612 na Tylicz) było aż do XIX wieku najważniejszym ośrodkiem regionu. W 1391 roku król Władysław Jagiełło Miastko i okoliczne ziemie nadaje biskupom krakowskim i włącza do klucza muszyńskiego, który istnieje do I rozbioru Polski.

Po roku 1856 nastąpił gwałtowny rozwój Krynicy dzięki tutejszym zdrojom i działalności prof. Józefa Dietla. W roku 1889 Krynica uzyskała prawa miejskie. Tylicz stracił je w roku 1935.

1 sierpnia 1934 roku w powiecie nowosądeckim w woj. krakowskim utworzono wiejską gminę zbiorową Krynica-Wieś z obszaru dotychczasowej jednostkowej gminy wiejskiej Krynica-Wieś^[5]. Po wojnie gmina zachowała przynależność administracyjną. Gmina Krynica została zniesiona 1 stycznia 1950 roku, a jej obszar włączony do miasta Krynica^[6].

Współczesna wiejska gmina Krynica (nie obejmująca Krynicy) powstała 15 stycznia 1976 w związku z przemianowaniem gminy Tylicz na Krynica i przeniesieniem siedziby jednostki do Krynicy^[7].

1 stycznia 1992 miasto i gminę Krynica połączono we wspólną miejsko-wiejską gminę Krynica^[8].

W latach 1976–1998 gmina położona była w województwie nowosądeckim. Od 1 stycznia 1999 w województwie małopolskim, w powiecie nowosądeckim.

1 stycznia 2002 nazwę gminy (i miasta) przemianowano z Krynica na Krynica-Zdrój^[9].

Demografia

Dane z 31 grudnia 2017 roku^[10]

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	16 780	100	8709	51,9	8071	48,1
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	116		60		56

Piramida wieku mieszkańców gminy Krynica-Zdrój w 2014 roku^[1].

Zabytki

Zabytki Krynicy-Zdroju
Drewniana cerkiew greckokatolicka pw. Św. Michała Archanioła w Mochnaczce z 1846 roku. Jest trójdzielną świątynią z wieżą konstrukcji słupowej z izbicą. Prezbiterium jest wielokrotnie zamknięte. Wewnątrz ikonostas barokowo-klasycystyczny, dwa ołtarze barokowe i ambona.
Kaplica w Mochnaczce Niżnej z 1787 roku. Pierwotnie służyła jako cerkiew. Zbudowana jest z drewna, posiada ołtarz i ikonostas.
Kaplica w Mochnaczce Wyżnej z 1700 roku.
Cerkiew greckokatolicka pw. Św. Kosmy i św. Damiana w Tyliczu z 1743 roku. Jest trójdzielnym, drewnianym budynkiem z wieżą konstrukcji słupowej. We wnętrzu cerkwi znajduje się ikonostas z XVIII wieku, polichromia z 1938 roku. Znajduje się tu specjalne miejsce dla śpiewaków zwane kriłosami.
Cerkwie w Bereście, Muszynce, Piorunce, Polanach i Czyrnej.
Rezerwat historyczny „Okopy konfederatów barskich” w Tyliczu.

Turystyka

Atrakcje turystyczne:

przejazd kolejką gondolową na Jaworzynę Krynicką (1114 m n.p.m.). Kolejka ma przepustowość do 1600 osób/godz.
trasy narciarskie na Jaworzynie i Słotwinach. Znajduje się tu kilka sztucznie naśnieżanych i oświetlonych wyciągów narciarskich.
gęsta sieć szlaków turystycznych. Przy szlaku czerwonym na Jaworzynę Krynicką stoi pomnik przyrody nieożywionej "Diabelski Kamień". Skała ta jest wąska u podstawy i szersza w górnej części. Przez obszary na stokach Szalonego i Góry Parkowej prowadzą ścieżki przyrodnicze. Trzecia jest przygotowywana na wschodnim zboczu Jaworzyny Krynickiej.
na stokach Runku, Żydówki, Huzarów, Doliny Muszynki i Szczawicznego Potoku można uprawiać kolarstwo górskie.
stadniny koni w Tyliczu.

Religia

Przypisy

↑ ^a ^b Gmina Krynica-Zdrój w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-15] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ do 15 stycznia 1976 – Dz.U. z 1976 r. nr 1, poz. 12
↑ do 31 grudnia 2001 – Dz.U. z 2001 r. nr 116, poz. 1241
↑ Curulis: Raport - Podsumowanie kadencji 2010-2014. [dostęp 2014-08-10].
↑ Dz.U. z 1934 r. nr 69, poz. 642
↑ Dz.U. z 1949 r. nr 60, poz. 467
↑ Dz.U. z 1976 r. nr 1, poz. 2
↑ Dz.U. z 1991 r. nr 87, poz. 397
↑ Dz.U. z 2001 r. nr 116, poz. 1241
↑ Gmina Krynica-Zdrój w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-01-08] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2017-01-14] .

[populacja2016-1] Gmina Krynica-Zdrój w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-15] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[2] 15 stycznia 1976 – Dz.U. z 1976 r. nr 1, poz. 12

[3] 31 grudnia 2001 – Dz.U. z 2001 r. nr 116, poz. 1241

[4] Curulis: Raport - Podsumowanie kadencji 2010-2014. [dostęp 2014-08-10].

[5] Dz.U. z 1934 r. nr 69, poz. 642

[6] Dz.U. z 1949 r. nr 60, poz. 467

[7] Dz.U. z 1976 r. nr 1, poz. 2

[8] Dz.U. z 1991 r. nr 87, poz. 397

[9] Dz.U. z 2001 r. nr 116, poz. 1241

[10] Gmina Krynica-Zdrój w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-01-08] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[11] Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2017-01-14] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

Miasto	Krynica-Zdrój
Części miasta	Cichy Kącik Czarny Most Jaworzyna Kopciowa Krynica-Wieś Niżny Koniec Nowa Droga Słotwiny Stara Droga Wyżny Koniec Zawodzie
Wsie	Berest Czyrna Mochnaczka Niżna Mochnaczka Wyżna Muszynka Piorunka Polany Tylicz
Części wsi	Bradów Czyrna Niżna Dół Glinnik Golice Góra Konfederatka Mrokowce Osada Piszczelanka Przybudowa Równie Sołtystwo
Przysiółki wsi	Buczniki Huta Jakubik Kopciowa Pod Hutą Pod Kamienną Żebraczka

siedziba Powiatu	Nowy Sącz
Miasta	Grybów Krynica-Zdrój Muszyna Piwniczna-Zdrój Stary Sącz
Gminy miejskie	Grybów
Gminy miejsko-wiejskie	Krynica-Zdrój Muszyna Piwniczna-Zdrój Stary Sącz
Gminy wiejskie	Chełmiec Gródek nad Dunajcem Grybów Kamionka Wielka Korzenna Łabowa Łącko Łososina Dolna Nawojowa Podegrodzie Rytro