Muszyna (gmina)

Muszyna
	gmina miejsko-wiejska
	; Urząd Miasta i Gminy w Muszynie
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	nowosądecki
TERC	1210113
Siedziba	Muszyna
Burmistrz	Jan Golba
Powierzchnia	141,99 km²
Populacja (30.06.2016); • liczba ludności	; 11 657
• gęstość	82,4 os./km²
Nr kierunkowy	18
Tablice rejestracyjne	KNS
	Adres urzędu:Rynek 31; 33-370 Muszyna
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw	10
Liczba miejscowości	11
	Położenie na mapie powiatu;
	49°21′30″N 20°54′00″E/49,358333 20,900000
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa
	Biuletyn Informacji Publicznej

Muszyna – gmina miejsko-wiejska w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie nowosądeckim. W latach 1975–1998 gmina administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego. Siedzibą gminy jest Muszyna.

Sąsiaduje z gminami Krynica-Zdrój, Łabowa, gmina Piwniczna-Zdrój oraz ze Słowacją.

Geografia

Gmina położona jest na pograniczu polsko-słowackim, w dolinie Popradu i dwóch jej dopływów – potoków Szczawnik i Muszynka. Północną granicę gminy wyznacza pasmo Jaworzyny. Zajmuje obszar 141,99 km², w tym: użytki rolne 33%, użytki leśne 62%. Stanowi to 9,16% powierzchni powiatu.

Sołectwa

Andrzejówka, Dubne, Jastrzębik, Leluchów, Milik, Powroźnik, Szczawnik, Wojkowa, Złockie, Żegiestów oraz miasto Muszyna.

Historia

Pierwsza wzmianka o Muszynie pochodzi z 1209 roku, kiedy to król węgierski Andrzej II nadał jednemu ze swoich dworzan prawo pobierania ceł. W 1288 roku Muszyna wraz z okolicami przeszła we władanie biskupów krakowskich. Ziemie te zwane były odtąd „kluczem muszyńskim”, a w jego skład wchodziły dwa miasteczka i trzydzieści pięć wsi. Około roku 1364 Muszyna została lokowana na prawie magdeburskim przez Kazimierza Wielkiego. W roku 1772 zaborca austriacki dokonał kasacji klucza muszyńskiego. W latach 1768–1772 w okolicy Muszyny miały miejsce walki konfederatów barskich z wojskami rosyjskimi. W XIX wieku odkryto lecznicze znaczenie źródeł wód mineralnych występujących w Muszynie i prowadzono badania ich składu. W 1928 roku Muszynę zaliczono do miejscowości o znaczeniu klimatycznym, a w 1930 roku nadano jej status uzdrowiska.

Zobacz więcej w artykule Muszyna, w sekcji Historia Muszyny.

Gmina zbiorowa Muszyna została utworzona 1 sierpnia 1934 w powiecie nowosądeckim w woj. krakowskim z dotychczasowych jednostkowych gmin wiejskich: Andrzejówka, Dubne, Jastrzębik, Leluchów, Milik, Powroźnik, Szczawnik, Wojkowa, Złockie i Żegiestów^[2].

W 1939 roku do gminy wcielono anektowane w 1938 roku fragmenty czechosłowackiej doliny Popradu, obejmującej skrawki gmin Legnawa, Starzyna, Mały Lipnik i Mały Sulin, łącznie z tzw. Słowacką Łopatą (głębokim meandrem Popradu między Żegiestowem-Zdrojem a Łopatą Polską)^[3].

W czasie II wojny światowej w gminie działały organizacje podziemne, siatka kurierska i prowadzone było tajne nauczanie.

Po wojnie powrócono do stanu sprzed wojny. Według stanu z dnia 1 lipca 1952 roku gmina składała się z 10 gromad: Andrzejówka, Dubne, Jastrzębik, Leluchów, Milik, Powroźnik, Szczawnik, Wojkowa, Złockie i Żegiestów^[4]. Gmina została zniesiona 29 września 1954 roku wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin^[5], a jej obszar podzielono na gromady^[6]:

Muszyna (Dubne, Jastrzębik, Leluchów, Milik, Powroźnik, Szczawnik, Wojkowa i Złockie),
Żegiestów (Andrzejówka, Żegiestów).

Gminę Muszyna reaktywowano 1 stycznia 1973 roku w powiecie nowosądeckim w woj. krakowskim o identycznym obszarze^[7]^[8].

1 czerwca 1975 gmina znalazła się w nowo utworzonym woj. nowosądeckim^[9].

1 stycznia miasto i gminę wiejską Muszyna połączono w jedną gminę miejsko-wiejską Muszyna^[10].

Demografia

Piramida wieku mieszkańców gminy Muszyna w 2014 roku^[1].

Zabytki

Zabytki Muszyny.
Dawne połemkowskie cerkwie grekokatatolickie w Andrzejówce, Miliku, Dubnem, Leluchowie, Jastrzębiku, Szczawniku, Złockiem, Żegiestowie, Wojkowej oraz najstarsza z XVII wieku w Powroźniku.

Turystyka

Najbardziej rozpowszechnioną dyscypliną sportów zimowych na terenie gminy jest narciarstwo. Wyciągi narciarskie funkcjonują w Powroźniku, Złockiem, Szczawniku i Jastrzębiku, narciarskie trasy biegowe w Złockiem.

Latem korzystać można z pieszych i rowerowych szlaków turystycznych, kąpielisk oraz przejażdżek konnych zarówno bryczkami jak i wierzchem oznakowanymi szlakami. Na terenie gminy znajdują się też korty tenisowe, boiska, kryte baseny oraz miasteczko wodne.

Uzdrowisko

Głównym bogactwem naturalnym Gminy Muszyna są zasoby leczniczych wód mineralnych, które wykorzystywane są do kuracji pitnej, kąpieli i aerozoterapii w ośrodkach sanatoryjnych. W skład gminy wchodzą trzy uzdrowiska; Muszyna, Złockie, Żegiestów. W Złockiem istnieje 10 naturalnych ujęć wody mineralnej. Miejscowe zdroje to szczawy wodorowęglanowo-sodowo-magnezowe, żelaziste z dużą ilością wolnego dwutlenku węgla.

Ochrona przyrody

Na terenie gminy istnieją rezerwaty przyrody:

Wspólnoty religijne

Kościół rzymskokatolicki: 6 parafii
Świadkowie Jehowy: zbór^[11]

Przypisy

↑ ^a ^b Gmina Muszyna w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-15] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ Dz.U. z 1934 r. nr 69, poz. 642
↑ Dz.U. z 1938 r. nr 87, poz. 585
↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
↑ Uchwała Nr 27/IV/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia 6 października 1954 r. w sprawie podziału na gromady powiatu nowotarskiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia 17 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia 4 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia 29 listopada 1954 r., Nr. 11, Poz. 50)
↑ Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312
↑ Uchwała Nr XVIII/92/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia 6 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie krakowskim oraz ustalenia siedzib gminnych rad narodowych (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia 8 grudnia 1972 Nr 18, poz. 268).
↑ Dz.U. z 1975 r. nr 17, poz. 92
↑ Dz.U. z 1991 r. nr 87, poz. 397
↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2017-01-14] .

[populacja2016-1] Gmina Muszyna w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-15] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[2] Dz.U. z 1934 r. nr 69, poz. 642

[3] Dz.U. z 1938 r. nr 87, poz. 585

[wykaz-4] Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa

[5] Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191

[6] Uchwała Nr 27/IV/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia 6 października 1954 r. w sprawie podziału na gromady powiatu nowotarskiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia 17 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia 4 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia 29 listopada 1954 r., Nr. 11, Poz. 50)

[7] Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312

[8] Uchwała Nr XVIII/92/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia 6 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie krakowskim oraz ustalenia siedzib gminnych rad narodowych (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia 8 grudnia 1972 Nr 18, poz. 268).

[9] Dz.U. z 1975 r. nr 17, poz. 92

[10] Dz.U. z 1991 r. nr 87, poz. 397

[11] Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2017-01-14] .

[a-12] ursywą opisano gminy utworzone przez władze hitlerowskie

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[A]

Miasto	Muszyna
Części miasta	Borysów Ćwierci Foluszne Folwark Majdan Majerz Miczuły Mikowa Młaki Pastewniki Podjastrzębik Podnowińska Podzielne Rusinów Stadło Szczerbak Tarnowskie Wapienne Wesołówka Wilcze Za Kościołem Zapopradzie Zazamcze Zdrój
Wsie	Andrzejówka Dubne Jastrzębik Leluchów Milik Powroźnik Szczawnik Wojkowa Złockie Żegiestów
Części wsi	Kolonia Niżny Koniec Środek Wyżny Koniec Żegiestów-Stacja
Osada wsi	Żegiestów-Zdrój
Przysiółki wsi	Łopata Polska Ługi Międzymostki Palenica Szczawiczne

siedziba Powiatu	Nowy Sącz
Miasta	Grybów Krynica-Zdrój Muszyna Piwniczna-Zdrój Stary Sącz
Gminy miejskie	Grybów
Gminy miejsko-wiejskie	Krynica-Zdrój Muszyna Piwniczna-Zdrój Stary Sącz
Gminy wiejskie	Chełmiec Gródek nad Dunajcem Grybów Kamionka Wielka Korzenna Łabowa Łącko Łososina Dolna Nawojowa Podegrodzie Rytro