Joe Mantegna

Joe Mantegna
Imię i nazwisko	Joseph Anthony Mantegna Jr.
Data i miejsce urodzenia	13 listopada 1947 ; Chicago
Zawód	aktor, reżyser, producent
Współmałżonek	Arlene Vrhel; (od 1975)
Lata aktywności	od 1969
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Joseph Anthony Mantegna Jr.^[1]^[2] (ur. 13 listopada 1947 w Chicago) – amerykański aktor, reżyser i producent. Szerokiej publiczności znany głównie z ról drugoplanowych. Swoje największe sukcesy osiągnął we współpracy z Davidem Mametem.

Życiorys

Wczesne lata

Urodził się i wychował w Chicago w stanie Illinois w rodzinie rzymskokatolickiej jako syn Mary Ann (z domu Novelli), urzędniczka wysyłkowa z Acquaviva delle Fonti, i Josepha Anthony’ego Mantegny^[3], sprzedawca ubezpieczeń z Calascibetta na Sycylii. W 1965 ukończył J. Sterling Morton High School East w Cicero w Illinois^[4]. W latach 1964–1969 śpiewał i grał na basie w zespole rockowym Apochryphals w Chicago^[5]. W latach 1967–1969 studiował aktorstwo w The Theatre School na Uniwersytecie DePaul i w Chicago Drama Academy Goodman School of Drama w Chicago^[4]^[6].

Kariera

Po ukończeniu studiów dołączył do lokalnego teatru Organic Theatre Company w Chicago. W 1969 zadebiutował w roli Bergera w scenicznej produkcji Hair^[5]. W latach 1972–1973 grał postać Judasza w musicalu Stephena Schwartza Godspell^[3].

W 1978 wystąpił po raz pierwszy na Broadwayu jako Emilio Hernandez i Dave McCormick w spektaklu Working. W 1984 otrzymał Tony Award i Drama Desk Award dla najlepszego aktora jako Richard Roma w sztuce Davida Mameta Glengarry Glen Ross z Robertem Prosky, J.T. Walshem, Williamem Petersenem, Lane’em Smithem i Jamesem Tolkanem. W 1988 był nominowany do Drama Desk Award za rolę Bobby’ego Goulda w przedstawieniu Speed-the-Plow u boku Madonny i Rona Silvera.

Debiutował na ekranie w familijnym dramacie krótkometrażowym Medusa Challenger (1977). Zagrał kobiecego dentystę Bruce’a Flecksteina w komediodramacie Kompromisowe pozycje (Compromising Positions, 1985) z Susan Sarandon, menadżera i przyjaciela Elvisa Presleya (w tej roli Kurt Russell) – Josepha Carmine Esposito w filmie biograficznym Johna Carpentera Elvis (1979), muzę w komedii muzycznej fantasy Xanadu (1980) z Olivią Newton-John i Gene’em Kellym, Arta Shirka w komedii Richarda Benjamina Skarbonka (The Money Pit, 1986) z Tomem Hanksem i Shelley Long oraz Harry’ego Fluglemana w komedii Johna Landisa Trzej amigos (1986)^[7], gdzie w rolach głównych wystąpili: Steve Martin, Chevy Chase i Martin Short. W dreszczowcu kryminalnym Davida Mameta Dom gry (House of Games, 1987) z Lindsay Crouse wcielił się w postać gangstera, który grozi śmiercią załamanemu psychicznie nałogowemu hazardziście w pokera, jeśli nie spłaci swego długu.

W 1999 został uhonorowany Commitment to Chicago Award za zasługi dla swojego miasta Chicago.

Życie prywatne

3 grudnia 1975 ożenił się z Arlene Vrhel. Mają dwie córki: Mię (ur. 5 czerwca 1987) i Gię (ur. 17 kwietnia 1990).

Filmografia

Aktor

1977: Medusa Challenger jako Joe
1978: Towing jako Chris
1979-1983: Archie Bunker's Place jako Joe Garver (gościnnie)
1979: Elvis jako Joe Esposito
1980: Xanadu
1981-1988: Simon & Simon jako Henry (1982) (gościnnie)
1983: Second Thoughts jako starszy
1984: Outlaws jako Yuri
1985–1989: Twilight Zone, The jako Harry Dobbs (1987) (gościnnie)
1985: Kompromitujące pozy (Compromising Positions) jako Bruce Fleckstein
1986: Skarbonka (Money Pit, The) jako Art Shirk
1986: Nie do taktu (Off Beat) jako Pete Peterson
1986: Trzej amigos (¡Three Amigos!) jako Harry Flugleman
1987: Stan krytyczny (Critical Condition) jako Chambers
1987: Podejrzany (Suspect) jako Charlie Stella
1987: Dom gry (House of Games) jako Mike
1988: Fortuna kołem się toczy (Things Change) jako Jerry
1989: Byle do wiosny (Wait Until Spring, Bandini) jako Bandini
1989: Simpsonowie (Simpsons, The) jako Fat Tony (głos) (gościnnie)
1990: Alicja (Alice) jako Joe
1990: Ojciec chrzestny III (Godfather: Part III, The) jako Joey Zasa
1991: Pełzaki (Rugrats) jako (głos) (gościnnie)
1991: Bugsy jako George Raft
1991: Godfather Family: A Look Inside, The jako on sam
1991: Przyjaciele w Queens (Queens Logic) jako Al
1991: Wydział zabójstw (Homicide) jako Bobby Gold
1992: Towarzysze słońca (Comrades of Summer, The) jako Sparky Smith
1992: Water Engine, The jako Lawrence Oberman
1992: Godfather Trilogy: 1901–1980, The jako Joey Zaza
1993–1995: Upadłe anioły (Fallen Angels) jako Carl Streeter (gościnnie)
1993: Rodzinne marzenia (Family Prayers) jako Martin Jacobs
1993: Sidła miłości (Body of Evidence) jako Robert Garrett
1993: Szachowe dzieciństwo (Searching for Bobby Fischer) jako Fred Waitzkin
1993−2004: Frasier jako Derek Mann (głos) (gościnnie)
1994: Brzdąc w opałach (Baby's Day Out) jako Eddie
1994: Stan pogotowia (State of Emergency) jako dr John Novelli
1994: Odlotowcy (Airheads) jako Ian
1995: Zapomnij o Paryżu (Forget Paris) jako Andy
1995: Ulubione grzechy śmiertelne (Favorite Deadly Sins) jako Frank Musso
1995: Chłopcy bombowcy (Captain Nuke and the Bomber Boys) jako Joey
1995: Poza podejrzeniem (Above Suspicion) jako Rhinehart
1996: Na dobre i złe (For Better or Worse) jako Stone
1996: Namiętności (Up Close and Personal) jako Bucky Terranova
1996: Przeklęty (Thinner) jako Richie Ginelli
1996: Dzień ojca (Underworld) jako Frank Gavilan/Frank Cassady/Richard Essex
1996: Oko za oko (Eye for an Eye) jako detektyw Denillo
1996: Nieznane osoby (Persons Unknown) jako Jim Holland
1997: Ostatni don (Last Don, The) jako Pipi De Lena
1997: Ocaleni (Call to Remember, A) jako David Tobias
1997: Człowiek do wynajęcia (For Hire) jako Alan Webber
1998: Jerry i Tom (Jerry and Tom) jako Tom
1998: Błąd w sztuce (Error in Judgment) jako Eric
1998: Ludzie rozrywki (Rat Pack, The) jako Dean Martin
1998: Ciało i dusza (Body and Soul) jako Alex Dumas
1998: Celebrity jako Tony Gardella
1998: Powietrzny dramat (Airspeed) jako Raymond Stone
1998: Ostatni don II (Last Don II, The) jako Pippi De Lena
1998: Wonderful Ice Cream Suit, The jako Gomez
1998: Hoods jako Angelo 'Ange' Martinelli
1999: Smak wolności (Liberty Heights) jako Nate Kurtzman
1999: Directors, The jako on sam (gościnnie)
1999: Drobne przewinienia (Spenser: Small Vices) jako Spenser
1999: Posłaniec (Runner, The) jako Rocco
1999: Moja kochana zabójczyni (My Little Assassin) jako Fidel Castro
2000: Fall jako agent Jim Danaher
2000: Jak we mgle (Thin Air) jako Spenser
2000: Więcej psów niż kości (More Dogs Than Bones) jako De Salvo
2001: Turbulencja 3 (Turbulence 3: Heavy Metal) jako Frank Garner
2001: Byłem Młodym Faustem (I Was A Teenage Faust) jako on sam
2001: Off Key jako Ricardo Palacios
2001: W pogoni za cieniem (Walking Shadow) jako Spenser
2001: Laguna
2001: Łabędzie nutki (Trumpet of the Swan, The) jako Monty (głos)
2002: Wujek Nino (Uncle Nino) jako Robert Micelli
2002: Mother Ghost jako Jerry
2002: First Monday jako Joseph Novelli
2003–2005: Joan z Arkadii (Joan of Arcadia) jako Will Girardi
2004: Pontormo jako Pontormo
2004: This Old Cub jako on sam
2004: Christmas in Tinseltown jako on sam
2004: Niełatwa Miłość (Stateside) jako pan Deloach
2004: Bardzo małżeńska Gwiazdka jako Frank Griffin
2005: Nine Lives jako Richard
2005: Edmond jako mąż
2005: Dzieciak i ja (Kid & I, The) jako Davis Roman
2007: Starter Wife, The jako Lou Manahan
2007: Cougar Club jako Joe Mantegna
od 2007: Zabójcze umysły (Criminal Minds) jako agent FBI David Rossi
2008: Hank & Mike jako pan Pan (pan pan)
2008: West of Brooklyn jako Gaetano D’Amico
2008: Witless Protection jako dr Rondog
2009: My Suicide jako Indian Psychiatrist
2009: Lonely Street jako Jerry Finkelman

Reżyser

2000: Na wielkich jeziorach (Lakeboat)

Producent

1984: Corduroy
1998: Hoods
1998: Jerry i Tom (Jerry and Tom)
2000: Na wielkich jeziorach (Lakeboat)

Przypisy

↑ Joe Mantegna. Listal. [dostęp 2019-12-25]. (ang.).
↑ Personalidade: Joe Mantegna (EUA). InterFilmes.com. [dostęp 2019-12-25]. (port.).
↑ ^a ^b Joe Mantegna Biography (1947-). Film Reference. [dostęp 2019-12-25]. (ang.).
↑ ^a ^b Joe Mantegna Pictures. FanPix.Net. [dostęp 2019-12-25]. (ang.).
↑ ^a ^b Joe Mantegna Actor. „TV Guide”. [dostęp 2019-12-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-12-25)]. (ang.).
↑ Joe Mantegna. ČSFD.cz. [dostęp 2019-12-25]. (cz.).
↑ Joe Mantegna (13 de Novembro de 1947). Filmow. [dostęp 2019-12-25]. (port.).

Linki zewnętrzne

Joe Mantegna w bazie IMDb (ang.)
Joe Mantegna w bazie Filmweb
Joe Mantegna w bazie Notable Names Database (ang.)

[listal-1] Joe Mantegna. Listal. [dostęp 2019-12-25]. (ang.).

[interfilmes-2] Personalidade: Joe Mantegna (EUA). InterFilmes.com. [dostęp 2019-12-25]. (port.).

[filmreference-3] Joe Mantegna Biography (1947-). Film Reference. [dostęp 2019-12-25]. (ang.).

[fanpix.famousfix-4] Joe Mantegna Pictures. FanPix.Net. [dostęp 2019-12-25]. (ang.).

[tvguide-5] Joe Mantegna Actor. „TV Guide”. [dostęp 2019-12-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-12-25)]. (ang.).

[csfd-6] Joe Mantegna. ČSFD.cz. [dostęp 2019-12-25]. (cz.).

[filmow-7] Joe Mantegna (13 de Novembro de 1947). Filmow. [dostęp 2019-12-25]. (port.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

1932-1959	Fredric March (1932) Wallace Beery (1934) Pierre Blanchar (1935) Paul Muni (1936) Emil Jannings (1937) Leslie Howard (1938) Ermete Zacconi (1941) Fosco Giachetti (1942) Pierre Fresnay (1947) Ernst Deutsch (1948) Joseph Cotten (1949) Sam Jaffe (1950) Jean Gabin (1951) Fredric March (1952) Henri Vilbert (1953) Jean Gabin (1954) Kenneth More / Curd Jürgens (1955) Bourvil (1956) Anthony Franciosa (1957) Alec Guinness (1958) James Stewart (1959)
1960-1989	John Mills (1960) Toshirō Mifune (1961) Burt Lancaster (1962) Albert Finney (1963) Tom Courtenay (1964) Toshirō Mifune (1965) Jacques Perrin (1966) Ljubiša Samardžić (1967) John Marley (1968) Mitchell Lichtenstein, Guy Boyd, Michael Wright, David Alan Grier, Matthew Modine i George Dzundza (1983) Naseeruddin Shah (1984) Gérard Depardieu (1985) Carlo Delle Piane (1986) Hugh Grant i James Wilby (1987) Don Ameche i Joe Mantegna (1988) Marcello Mastroianni i Massimo Troisi (1989)
1990-2009	Oleg Borisow (1990) River Phoenix (1991) Jack Lemmon (1992) Fabrizio Bentivoglio (1993) Xia Yu (1994) Götz George (1995) Liam Neeson (1996) Wesley Snipes (1997) Sean Penn (1998) Jim Broadbent (1999) Javier Bardem (2000) Luigi Lo Cascio (2001) Stefano Accorsi (2002) Sean Penn (2003) Javier Bardem (2004) David Strathairn (2005) Ben Affleck (2006) Brad Pitt (2007) Silvio Orlando (2008) Colin Firth (2009)
2010-2029	Vincent Gallo (2010) Michael Fassbender (2011) Philip Seymour Hoffman i Joaquin Phoenix (2012) Themis Panou (2013) Adam Driver (2014) Fabrice Luchini (2015) Oscar Martínez (2016) Kamel El Basha (2017) Willem Dafoe (2018) Luca Marinelli (2019) Pierfrancesco Favino (2020) John Arcilla (2021) Colin Farrell (2022) Peter Sarsgaard (2023) Vincent Lindon (2024)