Sigurd I Krzyżowiec
| |
| Król Norwegii (do 1123 razem z braćmi) | |
| Okres | |
|---|---|
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Dane biograficzne | |
| Dynastia | |
| Data urodzenia |
ok. 1090 |
| Data śmierci | |
| Ojciec | |
| Żona |
1. Biadmuin, |
| Dzieci |
z Malmfrydą: |
Sigurd I Krzyżowiec (norw. Sigurd I (Magnusson) Jorsalfare) (ur. ok. 1090, zm. 26 marca 1130) – król Norwegii w latach 1103-1130 z dynastii Yngling[1].
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodzony ok. 1090, pozamałżeński syn króla Norwegii Magnusa III Bosego (panował 1093-1103) i nieznanej z imienia matki (prawowitą żoną Magnusa III była Małgorzata Fredkulla, córka króla Szwecji Inge I z rodu Stenkila, jednak wszystkie dzieci Magnusa III pochodziły ze związków pozamałżeńskich). Jego przyrodnimi braćmi byli Eystein I, Olaf i Harald IV Gille[2].
Gdy król Magnus III, ojciec Sigurda, w 1098 zajął Orkady, Hebrydy i wyspę Man (tworzące razem Królestwo Mann i Wysp), Sigurd w tym samym roku przyjął od ojca tytuł jarla Orkadów. W tym czasie poślubił Biadmuin, córkę jednego z irlandzkich władców. Po śmierci ojca w 1103 r. Sigurd oraz jego bracia Eystein I i Olaf zostali obwołani królami Norwegii, przy czym Sigurd I objął władzę w północnej części kraju, a Eystein I w południowej. Olaf jako najmłodszy i niepełnoletni nie objął samodzielnych rządów (zmarł w 1115). Gdy w wyniku I krucjaty powstało na Bliskim Wschodzie Królestwo Jerozolimskie, Sigurd I w 1107 przypiął krzyż krzyżowców i wyprawił się ze swoją flotą w podróż morską do Ziemi Świętej. W tymże roku przybył do Portugalii, gdzie wziął udział w walkach z Maurami. W ich trakcie zdobył m.in. w 1108 r. Zamek Maurów, dominujący nad Sintrą. Następnie popłynął do Ziemi Świętej, gdzie w 1110 jego flota pomogła królowi Baldwinowi I zdobyć miasto Sydon. Po opuszczeniu Jerozolimy popłynął do Konstantynopola, gdzie podarował[3] swoje okręty cesarzowi, w zamian otrzymał konie i przewodników, którzy doprowadzili go do granic cesarstwa. Rok później Sigurd I powrócił do Norwegii, w której pełnię władzę sprawował Eystein I, zajmując ziemie należące do Sigurda i usuwając z urzędów jego zwolenników. Po powrocie Sigurd wymusił na bracie zwrot swojej dzielnicy, a po jego śmierci (1123) objął samodzielne rządy w całym królestwie. Wkrótce wybuchła wojna z królem Szwecji Inge II, po zakończeniu której Sigurd I przyłączył do swego władztwa Smalandię. Kolejnym sukcesem Sigurda było uzyskanie zgody papiestwa na założenie biskupstwa w Gardarze (obecnie Igaliku) na Grenlandii (1126), podległego początkowo, podobnie jak cała Norwegia, duńskiej archidiecezji Lund, a później (po 1152), archidiecezji Nidarosu (Trondheim). Pod koniec życia Sigurd zaczął ujawniać objawy choroby umysłowej, co m.in. było przyczyną, dla której w 1129 uznał przybyłego rok wcześniej na królewski dwór Haralda Gille za syna Magnusa III i uznał go za spadkobiercę wspólnie ze swym synem Magnusem IV (zwanym Ślepym), pod warunkiem, że Harald złoży przysięgę lojalności wobec Magnusa[4][5].
Sigurd I zmarł 26 marca 1130. Z pierwszego małżeństwa nie doczekał się potomstwa. Jego drugą żoną była poślubiona około 1116 roku Malmfryda, księżniczka ruska, córka Mścisława, wielkiego księcia kijowskiego (zm. 1132). Król rozwiódł się z Malmfrydą, gdy już chorował, w 1128. Z tego związku pochodziła córka Krystyna (zm. 1178), poślubiła Erlinga Skakke, dzieckiem tej pary był późniejszy król Norwegii Magnus V. Drugim, pozamałżeńskim dzieckiem Sigurda I był syn Magnus IV Ślepy, król Norwegii w latach 1130-1135 (zg. 1139). Według legendy Sigurd został pochowany w murach kościoła Hallvard w Oslo. Kościół uległ zniszczeniu, ale w roku 1656 młodemu studentowi udało się ocalić czaszkę Sigurda. Czaszkę następnie przechowywano w Kopenhadze, w roku 1867 przewieziono ją do uniwersytetu w Christianii (Oslo). W roku 1957 czaszka została uroczyście złożona w nowym grobowcu Sigurda w Akershus[5].
Przydomek Sigurda I – Jorsalfare – oznacza w języku norweskim krzyżowca i jest skróconą formą słowa Jerusalem-fahrer.
Sigurd I w kulturze
[edytuj | edytuj kod]Na podstawie jego dziejów norweski pisarz Bjørnstjerne Bjørnson napisał dramat Sigurd Jorsalfar (1872), do którego Grieg skomponował muzykę (Sigurd Jorsalfar op. 22 na tenor, chór i orkiestrę – 1872 oraz Suita z „Sigurda Jorsalfara” op. 56 na orkiestrę symfoniczną – 1892).
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Sverres saga, overs. av D. Gundersen, Norges kongesagaer, bd. 3, 1979.
- ↑ Sigurd I Magnusson | Nationalencyklopedin.
- ↑ Maciej Salamon (red.), Wielka Historia Świata, t. 4. Kształtowanie średniowiecza, Kraków: Oficyna Wydawnicza FOGRA, 2005, s. 443, ISBN 83-85719-85-7.
- ↑ Snorre Sturlesson: KONUNGASAGOR, „Sagor om Ynglingarne och Norges Konungar intill 1177”, Hans Hildebrand, Stockholm (1889).
- ↑ a b Store norske leksikon – Sigurd 1 Magnusson Jorsalfare – utdypning (NBL-artikkel).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Małgorzata Hertmanowicz-Brzoza, Kamil Stepan, Słownik władców świata, Kraków: Wydawnictwo Zielona Sowa, 2005, s. 528, ISBN 83-7435-077-6, OCLC 749692036.
- Genealogia (ang.)
- https://runeberg.org/nfbg/0649.html Sigurd w leksykonie nordyckim (Nordisk familjebok)
- http://www.ne.se/sigurd-i-magnusson Sigurd w Encyklopedii narodowej (Natinalencyklopedi)
- http://sverigesradio.se/sida/artikel.aspx?programid=406&artikel=3032566 Artykuł w Radiu szwedzkim, opowieść o Sigurdzie
- Sigurd I Magnusson, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-10-05] (ang.).
- http://www.snl.no/.nbl_biografi/Sigurd_1_Magnusson_Jorsalfare/utdypning Sigurd w wielkim leksykonie norweskim
- B. Dichter: Sigurd Jorsalfare. King of Norway in Acre, Acre 1970
- A. O. Johnsen: Sigurd Jorsalfars opphold i England (1108–1109), DNVA Avh. II Ny serie nr. 19, 1984
- A. W. Brøgger: “Sigurd Jorsalfarers grav i Oslo domkirke”, i St. Hallvard, bd. 1, 1915, s. 24–49
