Sulęcin

Sulęcin
	miasto w gminie miejsko-wiejskiej
	; Ul. Kilińskiego – widok od rynku w kierunku wschodnim.
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	lubuskie
Powiat	sulęciński
Gmina	Sulęcin
Prawa miejskie	1244
Burmistrz	Dariusz Ejchart
Powierzchnia	8,56 km²
Wysokość	70–120 m n.p.m.
Populacja (31.12.2021); • liczba ludności; • gęstość	; 9864; 1152 os./km²
Strefa numeracyjna	(+48) 95
Kod pocztowy	69-200
Tablice rejestracyjne	FSU
	Położenie na mapie gminy Sulęcin Sulęcin
	Położenie na mapie Polski Sulęcin
	Położenie na mapie województwa lubuskiego Sulęcin
	Położenie na mapie powiatu sulęcińskiego Sulęcin
	52°26′38″N 15°06′58″E/52,443889 15,116111
TERC (TERYT)	0807044
SIMC	0935759
	Urząd miejskiul. Lipowa 18; 69-200 Sulęcin
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Sulęcin (niem. Zielenzig) – miasto powiatowe w województwie lubuskim, w powiecie sulęcińskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Sulęcin.

Według danych GUS z 31 grudnia 2021 r. miasto miało 9864 mieszkańców^[1].

Nazwa

Nazwa pochodzi od nazwy rodowej Sulęta (por. imiona Sulimir, Sulisław). Wzmiankowane od XIII wieku (1244 jako Zulenche, 1286 Sulenzec, 1289 Sulenzhit, 1347 Zcullentzk, 1575 Zyllenzig).

Nazwę Suliencz wymienia również w Rocznikach Królestwa Polskiego spisanych w latach 1455–1480 polski kronikarz Jan Długosz. O miejscowości jako o zamku Suliniec wspomina również polski historyk Marcin Kromer^[2]. W 1945 używano urzędowo formy Cielęcin^[3] – taka nazwa widniał również na polskich mapach z okresu międzywojennego^[4]. Nazwa w obecnej formie została administracyjnie zatwierdzona 19 maja 1946^[5].

Położenie

Według danych z 1 stycznia 2011 r. powierzchnia miasta wynosiła 8,56 km²^[6].

Miasto położone jest w województwie lubuskim, w dolinie rzeki Warty nad jej dopływem Postomią. Otaczający je krajobraz jest charakterystyczny dla Pojezierza Lubuskiego z pobliską Górą Bukowiec (227 m n.p.m.). Najbliższym dużym miastem, położonym w odległości ok. 45 kilometrów, jest Gorzów Wielkopolski. Przez miasto przebiega linia kolejowa Rzepin-Międzyrzecz i jest ono oddalone o 16 kilometrów od autostrady A2 Berlin-Poznań.

Sulęcin leży w historycznej ziemi lubuskiej^[7], w regionie określanym jako ziemia torzymska^[8].

Miasto położone jest na wysokości 70–120 metrów nad poziomem morza^[9].

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. gorzowskiego.

Historia

Miasto rozwinęło się ze słowiańskiej osady targowej na skrzyżowaniu szlaków Frankfurt nad Odrą – Poznań, Krosno Odrzańskie – Gorzów Wielkopolski. Do XII wieku znajdowało się we władaniu piastowskich książąt Śląska. Henryk Brodaty przekazał miasto wraz z 10 wsiami Mroczkowi z Pogorzeli, który z kolei oddał je w 1244 roku templariuszom. W 1258 roku przeszło pod panowanie brandenburskie. W 1269 roku Otto, margrabia brandenburski wzniósł w Sulęcinie zamek. Władztwo polskie nastało tu ponownie po wybuchu wojny o przynależność ziemi lubuskiej w 1319. Sięgnęły tu na kilka lat granice księstwa głogowskiego. W 1322 piastowski książę Henryk IV Wierny w pobliskich Lubniewicach zatwierdził prawa joannitów do miasta i zamku z okolicami^[10]. Władali oni miastem i okolicą aż do 1810 roku – do sekularyzacji. Brandenburgia odzyskała miasto w 1326. Od 1373 do 1415 miasto znajdowało się pod panowaniem Luksemburgów.

Od 1415, aż do końca I wojny światowej nad miastem panowali Hohenzollernowie.

W 1574 roku w Sulęcinie doszło do spotkania udającego się do Warszawy orszaku Henryka Walezego z powitalną delegacją polskiej szlachty. W 1657 roku przez miasto przeszła ekspedycja odwetowa Stefana Czarnieckiego przeciwko Brandenburgii. W czasie wojen napoleońskich w 1806 roku miasto znalazło się pod okupacją Francuzów.

Znaczącą osobą w rozwoju miasta między 1918–1939 rokiem był Karl Kaiser, właściciel fabryki Elektromotoren Werke-Kaiser (obecnie funkcjonuje jedynie w Berlinie), w okresie międzywojennym usytuowana przy wyjeździe w stronę Torzymia (później teren Ursusa). Dzięki niemu zostały stworzone nowe miejsca pracy, Karl Kaiser znacząco wpłynął na rozwój Sulęcina, budując wiele obiektów użyteczności publicznej (m.in. obiekty usytuowane na Winnej Górze – obecnie SOK oraz okolica, niektóre budynki urzędów). Fundator i główny sponsor okolic Sulęcina zginął pod koniec II wojny światowej. Faktem jest również, że częstym gościem w miejscowej fabryce oraz znajdującego się w okolicy MRU był Adolf Hitler (wizytacje w latach 1936–1940).

Bloki w centrum Sulęcina w miejscu zniszczonych w 1945 r. kamienic

2 lutego 1945^[11] Sulęcin został zdobyty po ciężkich walkach przez wojska 1 Frontu Białoruskiego Armii Radzieckiej. Miasto w wyniku działań wojskowych nie zostało zniszczone, jednak podczas stacjonowania wojsk radzieckich destrukcji uległo 50% zabudowy przez celowe podpalania.

Po wojnie wschodnia część ziemi lubuskiej wraz z Sulęcinem została przyłączona do Polski. Dotychczasową ludność miasta wysiedlono do Niemiec.

W wyniki reformy administracyjnej w 1999 roku Sulęcin znalazł się w województwie lubuskim.

Demografia

Piramida wieku mieszkańców Sulęcina w 2014 roku^[12].

Ludzie związani z Sulęcinem

Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Sulęcinem.

Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie urodzeni w Sulęcinie.

Zabytki

Kościół pw. św. Mikołaja (*XIII, 2 poł. XIV, 1951 r.*)

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są^[13]:

teren miasta
kościół filialny pod wezwaniem św. Mikołaja, gotycki z XIII wieku, z połowy XIV wieku, 1951 roku
mury obronne, średniowieczne fragmenty z XIV wieku
domy, pl. Czarnieckiego nr 12, 15, z połowy XIX wieku; nr 13 z 1771 roku
dom Joannitów, ul. Młynarska 1, z XVIII wieku/XIX wieku

inne zabytki:

cmentarz żydowski
kościół parafialny pw. św. Henryka, neogotycki z XIX wieku.

Transport

Osobny artykuł: Sulęcin (przystanek kolejowy).

Ul. Kościuszki, widok w kierunku południowym

Przez miasto przebiegają drogi wojewódzkie:

DW137 – Słubice-Ośno Lubuskie-Sulęcin-Międzyrzecz-Trzciel,
DW138 – Gubin-Torzym-Sulęcin-Trzebów-droga krajowa nr DK22.

Istnieją bezpośrednie połączenia autobusowe do Poznania, Szczecina, Gorzowa Wielkopolskiego, Zielonej Góry oraz kolejowe do Rzepina i Międzyrzecza.

W 2013 przy ul. Witosa oddano do użytku sanitarne lądowisko.

Szkoły

Liceum Ogólnokształcące im. Adama Mickiewicza

Szkoła Podstawowa nr 1 im. Jana Pawła II
Szkoła Podstawowa nr 2 im. Polskich Olimpijczyków
Zespół Szkół Licealnych i Zawodowych
Liceum Ogólnokształcące nr 1 im. Adama Mickiewicza
Przedszkole nr 1 im. Małego Przyrodnika
Przedszkole nr 2 im. Małych Odkrywców

Sport

Sulęcińskie Towarzystwo Siatkarskie „Olimpia” Sulęcin gra w I lidze siatkówki mężczyzn
Miejski Klub Sportowy „Stal” Sulęcin – klub piłkarski założony w 1954 roku i występujący w sezonie 2023/2024 w lubuskiej grupie IV ligi^[14]. Mecze domowe rozgrywane są na Stadionie Miejskim im. Stanisława Ożoga przy ul. Moniuszki 2 o pojemności 1000 widzów. Istnieje też sekcja badmintona.
Stadion Miejski im. Stanisława Ożoga w Sulęcinie

Wspólnoty wyznaniowe

Współpraca międzynarodowa

Miasta i gminy partnerskie^[16]

Przypisy

↑ ^a ^b https://stat.gov.pl/download/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5515/3/16/1/polski_rocznik_demograficzny_2022.pdf
↑ Władysław Jan Grabski, „300 miast wróciło do Polski. Informator historyczny”, PAX, Warszawa 1960, hasło Sulęcin, s. 422.
↑ Dz.U. 1945 nr 33, poz. 196.
↑ MAPSTER - Szczegóły [online], igrek.amzp.pl [dostęp 2024-11-18] .
↑ Zarządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. (M.P. z 1946 r. nr 44, poz. 85).
↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r.. „Powierzchnia i Ludność w Przekroju Terytorialnym”, 2013-07-26. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny. ISSN 1505-5507.
↑ Dariusz Miszewski, Kształtowanie się świadomości regionalnej mieszkańców województwa lubuskiego, [w:] „Rocznik Lubuski”, t. 33, cz. 2, red. nacz. Bogdan Idzikowski, Lubuskie Towarzystwo Naukowe, Zielona Góra 2007, ISSN 0485-3083, s. 26.
↑ Małgorzata Korsak: Poszukiwanie tożsamości miasta Sulęcin na tle regionu. sin.put.poznan.pl, 2013. [dostęp 2021-08-12]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (pol.).
↑ Sulęcin w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2018-02-22] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ Edward Rymar, Rywalizacja o ziemię lubuską i kasztelanię międzyrzecką, w: Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka, nr 4/1979, s. 489.
↑ Informacja na stronie internetowej Urzędu Miasta Sulęcin UM [dostęp 2011-11-08].
↑ Sulęcin w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-09] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. lubuskiego – stan na 31.12.2012 r.. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 67. [dostęp 2013-02-13].
↑ Skarb - Stal Sulęcin [online], www.90minut.pl [dostęp 2024-04-10] .
↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2014-06-04] .
↑ sulecin.pl: Współpraca z miastami partnerskimi. [dostęp 2012-02-09].

Linki zewnętrzne

Strona internetowa miasta
Cielęcin, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 686 .

[rocznik-2022-1] ttps://stat.gov.pl/download/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5515/3/16/1/polski_rocznik_demograficzny_2022.pdf

[2] Władysław Jan Grabski, „300 miast wróciło do Polski. Informator historyczny”, PAX, Warszawa 1960, hasło Sulęcin, s. 422.

[3] Dz.U. 1945 nr 33, poz. 196.

[4] MAPSTER - Szczegóły [online], igrek.amzp.pl [dostęp 2024-11-18] .

[5] Zarządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. (M.P. z 1946 r. nr 44, poz. 85).

[6] Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r.. „Powierzchnia i Ludność w Przekroju Terytorialnym”, 2013-07-26. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny. ISSN 1505-5507.

[7] Dariusz Miszewski, Kształtowanie się świadomości regionalnej mieszkańców województwa lubuskiego, [w:] „Rocznik Lubuski”, t. 33, cz. 2, red. nacz. Bogdan Idzikowski, Lubuskie Towarzystwo Naukowe, Zielona Góra 2007, ISSN 0485-3083, s. 26.

[8] Małgorzata Korsak: Poszukiwanie tożsamości miasta Sulęcin na tle regionu. sin.put.poznan.pl, 2013. [dostęp 2021-08-12]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (pol.).

[9] Sulęcin w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2018-02-22] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[10] Edward Rymar, Rywalizacja o ziemię lubuską i kasztelanię międzyrzecką, w: Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka, nr 4/1979, s. 489.

[11] Informacja na stronie internetowej Urzędu Miasta Sulęcin UM [dostęp 2011-11-08].

[populacja2016-12] Sulęcin w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-09] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[13] Rejestr zabytków nieruchomych woj. lubuskiego – stan na 31.12.2012 r.. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 67. [dostęp 2013-02-13].

[14] Skarb - Stal Sulęcin [online], www.90minut.pl [dostęp 2024-04-10] .

[15] Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2014-06-04] .

[16] sulecin.pl: Współpraca z miastami partnerskimi. [dostęp 2012-02-09].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

Sołectwa	Brzeźno Długoszyn Drogomin Grochowo Małuszów Miechów Ostrów Rychlik Trzebów Trzemeszno Lubuskie Tursk Wielowieś Zarzyń Żubrów
Miejscowości niesołeckie	Długoszynek Glisno Grzeszów Wędrzyn
Nazwy zniesione	Długoszyn-Kolonia Lędów Malutków Ostrów (osada leśna) Podbiele Trześniówek

Miasta	Lubniewice Sulęcin Torzym
Gminy miejsko-wiejskie	Lubniewice Sulęcin Torzym
Gminy wiejskie	Krzeszyce Słońsk

Przynależność wojewódzka	woj. poznańskie (1946–50) woj. zielonogórskie (1950–75)
Miasta	Lubniewica (1945) Ośno Lubuskie (← 1955–75) Sulęcin (Cielęcin) (1945–75) Słońsk (1945) Toruń Lubuski (1945)
Gminy wiejskie (1945–54 i 1973–75)	Kołczyn (1945–54) Krzeszyce (1945–54, 1973–75) Lemierzyce (Lubomierzyce) (1945–46) Lubniewice (Lubniewica) (1945–54, 1973–75) Łagów (1945–54) Ośno (Lubuskie) (1973–75) Słońsk (1945–54, 1973–75) Sulęcin (Cielęcin) (1945–54, 1973–75) Torzym (Toruń Lubuski) (1945–54, 1973–75) Wielowieś (1945–53)
Gromady (1954–72)	Głuchowo (1954–61) Kołczyn (1954–72) Krępiny (1954–61) Krzeszyce (1954–72) Lemierzyce (1954–61) Lubniewice (1954–72) Łagów (1954 →) Miechów (1954–57) Ostrów (1954–57) Ośno Lubuskie (1958–75) Słońsk (1954–72) Smogóry (1954–57) Sulęcin (1958–75) Torzym (1954–72) Trzebów (1954–57) Trzemeszno (Lubuskie) (1954–72)
Legenda	* 1945–46 jako powiat cielęciński

Miasta na prawach powiatu	Gorzów Wielkopolski Zielona Góra
Miasta powiatowe	Krosno Odrzańskie Międzyrzecz Nowa Sól Słubice Strzelce Krajeńskie Sulęcin Świebodzin Wschowa Żagań Żary
Miasta gminne	Babimost Brody Bytom Odrzański Cybinka Czerwieńsk Dobiegniew Drezdenko Gozdnica Gubin Iłowa Jasień Kargowa Kostrzyn nad Odrą Kożuchów Lubniewice Lubsko Łęknica Małomice Nowe Miasteczko Nowogród Bobrzański Ośno Lubuskie Otyń Rzepin Skwierzyna Sława Sulechów Szlichtyngowa Szprotawa Torzym Trzciel Witnica Zbąszynek