Przejdź do zawartości

Trzcinniczek

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Trzcinniczek
Acrocephalus scirpaceus[1]
(Hermann, 1804)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

wróblowe

Podrząd

śpiewające

Rodzina

trzciniaki

Rodzaj

Acrocephalus

Gatunek

trzcinniczek

Synonimy
  • Turdus scirpaceus Hermann, 1804[2]
Podgatunki

zobacz opis w tekście

Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]

Zasięg występowania
Mapa występowania

     tylko w sezonie lęgowym

     występuje przez cały rok

     przeloty

     zimowiska

Trzcinniczek[4], trzcionka[5] (Acrocephalus scirpaceus) – gatunek niewielkiego ptaka wędrownego z rodziny trzciniaków (Acrocephalidae), wcześniej zaliczany do pokrzewkowatych (Sylviidae).

Występowanie

[edytuj | edytuj kod]

Zamieszkuje Europę od Pirenejów po Don (poza północną częścią Wysp Brytyjskich i Półwyspu Skandynawskiego) oraz Bliski Wschód, Azję Środkową, Afrykę Północną i Subsaharyjską. Populacje europejska i azjatycka wędrowne, zimują w Afryce Subsaharyjskiej. Przelatuje w kwietniu-maju i sierpniu-wrześniu.

W Polsce średnio liczny ptak lęgowy niżu (lokalnie może być liczny)[6].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]

Wyróżniono kilka podgatunków A. scirpaceus[7][4]:

  • A. s. scirpaceus (Hermann, 1804)trzcinniczek (zwyczajny) – Europa do zachodniej Rosji, Ukrainy i zachodniej Turcji, północno-zachodnia Afryka.
  • A. s. fuscus (Hemprich & Ehrenberg, 1833)trzcinniczek ciemny – północny Egipt i środkowa Turcja przez Bliski Wschód do południowo-wschodniej europejskiej części Rosji, północnego Iranu, Kazachstanu i północno-zachodnich Chin.
  • A. s. avicenniae Ash, D.J. Pearson, Nikolaus & Colston, 1989trzcinniczek mangrowy – wybrzeża Morza Czerwonego.
  • A. s. ammon Hering, Winkler & Steinheimer, 2016 – oazy na pograniczu Libii i Egiptu.

Kolejne podgatunki są przez część autorów (w tym przez IOC) wydzielane do osobnego gatunku o nazwie Acrocephalus baeticatus (trzcinniczek tęposkrzydły)[7]:

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Wygląd
Podobny do trzciniaka zwyczajnego, ale znacznie mniejszy. Ubarwieniem podobny do łozówki, trudny do odróżnienia. Obie płci ubarwione jednakowo. Wierzch ciała jednolicie oliwkowobrązowy, na kuprze i pokrywach nadogonowych bardziej pomarańczowy. Spód ciała biały, na bokach i pod ogonem beżowy. Nad oczami kremowe brwi.
Wymiary średnie
długość ciała ok. 13 cm
rozpiętość skrzydeł 19 cm
masa ciała ok. 13 g

Ekologia i zachowanie

[edytuj | edytuj kod]
Jaja z kolekcji muzealnej
Jajo kukułki i jaja trzcinniczka
Biotop
Jeziora, stawy, ale też mniejsze, zarośnięte zbiorniki wodne, przydrożne rowy i bagna z przewagą trzcin przemieszanych z pałką wodną.
Gniazdo
Zawsze nad powierzchnią wody, a nie ziemi, bardzo podobne do gniazda trzciniaka, lecz stosunkowo mniejsze.
Śpiew trzcinniczka nagrany w Anglii
Trzcinniczek karmiący pisklę kukułki
Jaja
Lęgi ok. połowy do końca maja, a czasami i w lipcu. Jaja w ilości 3–6, o średnich wymiarach 18×13 mm, o białym tle z obfitymi oliwkowozielonymi plamkami. Obserwuje się wydłużenie okresu lęgowego (wcześniejsze jego rozpoczęcie, prawdopodobnie ze względu na ocieplenie klimatu), co pozwala trzcinniczkom gniazdować nawet pięciokrotnie w jednym sezonie, co prowadzi do większego sukcesu rozrodczego[8].
Wysiadywanie, pisklęta
Od złożenia ostatniego jaja trwa przez 11–12 dni. Często wysiadują jajo kukułki. Młode opuszczają gniazdo po 11–13 dniach.
Pożywienie
Drobne owady.

Status i ochrona

[edytuj | edytuj kod]

IUCN uznaje trzcinniczka za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1994 roku. Liczebność światowej populacji, obliczona w oparciu o szacunki organizacji BirdLife International dla Europy na rok 2015, zawiera się w przedziale 12–23 milionów dorosłych osobników. Trend liczebności populacji uznawany jest za stabilny, choć lokalnie gatunek ten odnotowuje spadki za względu na niszczenie jego siedlisk, a także zjawisko obumierania trzciny częściowo spowodowane eutrofizacją[3].

Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową[9]. Na Czerwonej liście ptaków Polski został sklasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (LC)[10]. Według szacunków Monitoringu Pospolitych Ptaków Lęgowych, w latach 2013–2018 populacja trzcinniczka na terenie kraju liczyła 104–169 tysięcy par lęgowych[11].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Acrocephalus scirpaceus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. Eurasian Reed-warbler (Acrocephalus scirpaceus). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-17)]. (ang.).
  3. a b Acrocephalus scirpaceus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  4. a b Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Acrocephalidae Salvin, 1882 (1838) – trzciniaki – Brush, reed and swamp warblers (wersja: 2020-01-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-03-11].
  5. Albin Łącki: Wśród zwierząt – ptaki. Poznań: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1988, s. 194. ISBN 83-09-01320-5.
  6. Ludwik Tomiałojć, Tadeusz Stawarczyk: Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany. Wrocław: PTPP "pro Natura", 2003, s. 637. ISBN 83-919626-1-X. Według skali przyjętej przez autorów, dla okresu lęgowego średnio liczny oznacza zagęszczenie 10–100 par na 100 km², a liczny – 100–1000 par na 100 km².
  7. a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Bushtits, leaf warblers, reed warblers. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-03-11]. (ang.).
  8. Lucyna Hałupka, Andrzej Dyrcz, Marta Borowiec. Climate change affects breeding of reed warblers Acrocephalus scirpaceus. „Journal of Avian Biology”. 39 (1), s. 95–100, 2008. DOI: 10.1111/j.2008.0908-8857.04047.x. (ang.). 
  9. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).
  10. Wilk T., Chodkiewicz T., Sikora A., Chylarecki P., Kuczyński L.: Czerwona lista ptaków Polski. OTOP, Marki, 2020.
  11. Chodkiewicz T., Chylarecki P., Sikora A., Wardecki Ł., Bobrek R., Neubauer G., Marchowski D., Dmoch A., Kuczyński L.. Raport z wdrażania art. 12 Dyrektywy Ptasiej w Polsce w latach 2013–2018: stan, zmiany, zagrożenia. „Biuletyn Monitoringu Przyrody”. 20, s. 1–80, 2019. 

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]