AANHOUDEND GEWELD

Intrafamiliaal geweld is een strafbaar maatschappelijk verschijnsel dat zich voornamelijk in de privésfeer afspeelt, maar een grote impact heeft op het psychologische welzijn en de fysieke veiligheid binnen een gezin. De oorzaken van dit geweld nemen vaak velerlei vormen aan. In de meeste gevallen zijn de daders van die geweldplegingen mannen en de slachtoffers vrouwen en kinderen.

Lees meer

Er bestaan talrijke definities van intrafamiliaal geweld.

De Istanbul-Conventie definieert het als volgt:

'Geweld tegen vrouwen' wordt beschouwd als een schending van de mensenrechten en een vorm van discriminatie van vrouwen en hieronder worden alle vormen van gendergerelateerd geweld verstaan die leiden of waarschijnlijk zullen leiden tot fysiek, seksueel of psychologisch letsel of leed of economische schade voor vrouwen, met inbegrip van bedreiging met dit soort geweld, dwang of willekeurige vrijheidsberoving, ongeacht of dit in het openbaar of in de privésfeer geschiedt;

Onder 'huiselijk geweld' worden alle vormen van fysiek, seksueel, psychologisch of economisch geweld verstaan die plaatsvinden binnen het gezin of het huishouden of tussen voormalige of huidige echtgenoten of partners, ongeacht of de dader in dezelfde woning als het slachtoffer verblijft of heeft verbleven

In de meeste gevallen zijn de daders van die geweldplegingen mannen en de slachtoffers vrouwen en kinderen.

Er bestaan nog andere definities in de wetteksten

IFG is een veelvoorkomend verschijnsel overal ter wereld, in België en in Brussel.

In Brussel ontvangt de politie gemiddeld 14 klachten per dag over dit soort strafbare feiten en uit een prevalentiestudie van equal.brussels blijkt dat 55 % van de Brusselse vrouwen in hun leven geconfronteerd wordt met minstens één vorm van huiselijk geweld.

De oproeplijn 'Ecoute Violences Conjugales – 0800 30 030' registreerde in 2021 18.863 oproepen. Haar Nederlandstalige tegenhanger, 1712, registreerde in hetzelfde jaar 8.515 oproepen van 11.312 potentiële slachtoffers, waaronder 2.150 slachtoffers van huiselijk geweld.

Volgens de blog Stopfeminicide waren er 26 vrouwenmoorden in België in 2023. Aangezien het om een telling gaat op basis van persartikels is het erg waarschijnlijk dat dit aantal naar boven toe moet worden bijgesteld. Bijvoorbeeld door er de cijfers van de gedwongen zelfmoorden bij te tellen. Deze cijfers dateren van 2017, en "op basis van de cijfers van zelfmoord bij vrouwen in België, en een minimale schatting van het aantal zelfmoorden te wijten aan partnergeweld (11 %), heeft Psytel kunnen berekenen dat ongeveer 52 zelfmoorden verband zouden houden met partnergeweld.".

De complexiteit van het veld van actoren en hun beperkte kennis van elkaars bevoegdheden en actiemogelijkheden vormen een labyrint voor de slachtoffers. De overbrenging van de institutionele complexiteit naar de betrokkenen is een vorm van secundaire victimisatie en maakt de diensten, die nochtans wel bestaan, ontoegankelijk. Een multidisciplinaire samenwerking dringt zich op om het fenomeen IFG zo goed mogelijk te kunnen begrijpen, zowel wat de preventie als wat de bestrijding ervan betreft.

Wat is Olista?

Olista is het centrum voor IFG van het Brussels Gewest. Het centrum wil een plaats zijn voor:

de opvang van slachtoffers;
het informeren en inlichten van professionals.

De opvang van slachtoffers zal holistisch zijn. De bedoeling is om te beantwoorden aan alle noden die het slachtoffer van IFG op zijn of haar herstelparcours kan tegenkomen. Dankzij de vele partners kan het centrum op de volgende behoeften ingaan: juridische, psychosociale, administratieve en medische ondersteuning. Samen zoeken de partners naar de beste werkwijze om de slachtoffers te helpen en om samen te werken. Ze werken een gezamenlijk actieplan uit en bundelen hun inspanningen om doeltreffend en efficiënt te werk te gaan.

Geschiedenis Bestaansreden van het project Kalender van de inrichting

Doelstellingen van het project

Het doel van dit samenwerkingsproject is om een proces en tools voor overleg samen te stellen. Op lange termijn beoogt het project intrafamiliaal geweld te voorkomen en de individuele en maatschappelijke gevolgen ervan te verminderen door middel van intensieve intersectorale samenwerking.

Daartoe heeft het project twee hoofddoelstellingen:

een gestructureerd samenwerkingsproces ontwikkelen voor de intersectorale behandeling van casussen van intrafamiliaal geweld;
een fysieke ruimte inrichten als inter- en multidisciplinair opvangcentrum voor slachtoffers.

AANPAK EN BEHANDELING

 

De benadering en aanpak van IFG-situaties berusten op de cyclus van geweld

Lees meer

De cyclus van partnergeweld probeert de terugkerende processen van het geweld tussen partners bloot te leggen. Dat model verklaart deels waarom het slachtoffer bij de dader blijft of ernaar terugkeert, wat er ook gebeurt.

De cyclus bestaat uit vier aparte fasen die elkaar opvolgen en een herhalingslus vormen, die in de loop van de tijd steeds erger wordt, met alsmaar meer geweld en in een steeds sneller tempo. 
In het schema hieronder vind je het standpunt van het slachtoffer en de dader voor elk van de vier fasen uit de cyclus. Het slachtoffer staat in het groen en de dader in het rood.

Fase 1: Sfeer van spanning

Aan de kant van de dader: creëert spanning via verschillende signalen (zware stiltes, dreigende blikken, irritatie, toename van conflicten, groeiend ongeduld, benadrukken van fouten ...).

Aan de kant van het slachtoffer: pogingen om de spanning uit de lucht te halen en de druk te verminderen. Twijfelt aan zichzelf en haar vermogens, durft de partner niet tegen te spreken.

Fase 2: Ontploffing

Aan de kant van de dader: gaat over op gewelddadig gedrag (verbaal, fysiek, psychisch, economisch, seksueel ...), met of zonder voorwerpen, om de opgebouwde spanning los te laten.

Aan de kant van het slachtoffer: gevoelens van angst, schaamte, vernedering, onrecht, verdriet, wanhoop ... Radeloosheid.

Fase 3: Rechtvaardiging

Aan de kant van de dader: spreekt en legt de verantwoordelijkheid voor zijn acties buiten zichzelf. Gebruikt verschillende manieren om het gedrag te rechtvaardigen (minimalisering, terugkaatsing - 'Jij hoefde niet ...', 'Je liet me geen andere keus', 'Ik ben te gevoelig' ...)

Aan de kant van het slachtoffer: twijfelt aan de eigen percepties en aanvaardt de rechtvaardiging van de dader. Stelt zichzelf in vraag en voelt zich verantwoordelijk voor het geweld. Gelooft dat als die zich anders gaat gedragen, het geweld zal ophouden. Of het slachtoffer wil de ander helpen veranderen.

Fase 4: Wittebroodsweken

Aan de kant van de dader: komt tot rust en verontschuldigt zich. Doet beloftes en geeft cadeautjes om de relatie met het slachtoffer te herstellen, of probeert het slachtoffer juist een schuldgevoel aan te praten door te dreigen zichzelf pijn te doen ('Ik ga naar een psycholoog', 'Dit is de laatste keer', 'Ik maak mezelf van kant als je vertrekt' ...). Haalt vaak aan hoe het koppel elkaar heeft ontmoet, om te kunnen steunen op de bestaande speciale band tussen de twee partners.

Aan de kant van het slachtoffer: kalmeert door de terug gevonden rust, hoopt op verandering of dat alles weer wordt als vroeger, en geeft de partner dus (nog) een kans. Wil de partner ook ondersteunen en eigen gedrag aanpassen om beter aan de verwachtingen te voldoen.

Olista zal drie mogelijke trajecten aanbieden :

Wanneer er een geval van intrafamiliaal geweld wordt ingediend bij Olista, zal er een referentiepersoon worden toegewezen. Na een uitgebreide analyse van de situatie dankzij het slachtoffer zelf, de betrokken partners en de risicodetectietools, zal de referentiepersoon voor een van de volgende trajecten kiezen:

Heroriëntering:

Het dossier wordt niet door het centrum in behandeling genomen en wordt teruggestuurd naar de bron met aanbevelingen (te ondernemen acties, te contacteren instanties);

Psychologische, medische, sociale en juridische afdeling:

Het dossier wordt behandeld door het centrum en doorgespeeld aan deze afdeling die partners uit de medische, psychosociale, juridische en verenigingssectoren samenbrengt.

Casusoverleg:

Het dossier wordt behandeld door het centrum en doorgestuurd aan deze afdeling die het parket, de politie, de justitiehuizen en andere partners samenbrengt, afkomstig van de kinder- en jeugdhulp, maar ook uit de verenigingssector.

Bij die twee laatste opties komen professionals bijeen om gecoördineerd aan een situatie te werken. De referentiepersoon is de referentie voor zowel het slachtoffer als voor de partners die betrokken zijn bij de begeleiding. Die persoon houdt zich bezig met de opvolging en de coördinatie van de acties die de partners met en voor het slachtoffer ondernemen. Door de externe positie van de referentiepersoon kan die een algemene blik werpen op de opgezette samenwerkingen en indien nodig ingrijpen zodat de geleverde zorg optimaal is en blijft.

Geweld is een middel dat gebruikt wordt om je machtspositie ten opzichte van iemand anders te verzekeren. Daarbij gaat het om een machtsverhouding waarbij de ene de actie uitvoert en de andere de actie ontvangt.

Hanna Arendt, Duitse filosofe.

WETTEKSTEN en strategische documenten

Definities van huiselijk en intrafamiliaal geweld:

Omzendbrief COL3/2006 van de procureurs-generaal definieert IFG Lees meer ›

Omzendbrief COL4/2006 van de procureurs-generaal definieert partnergeweld of huiselijk geweld Lees meer ›

De Istanbul-Conventie, door België geratificeerd in 2016, definieert geweld tegen vrouwen, waaronder huiselijk geweld, in bredere zin Lees meer ›

Strategische documenten die het belang van een betere multidisciplinaire samenwerking vermelden:

Het Verdrag van de Raad van Europa inzake het voorkomen en bestrijden van geweld tegen vrouwen en huiselijk geweld, gesloten te Istanbul op 11 mei 2011, door België geratificeerd op 14 maart 2016 en aangenomen door de wet van 1 maart 2016 (de 'Istanbul-Conventie'); Lees meer ›

De Kadernota Integrale Veiligheid 2022-2024 (de 'KIV'); Lees meer ›

De Gemeenschappelijke Algemene Beleidsverklaring van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering en het Verenigd College van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie - legislatuur 2019-2024 (de 'GAB'); Lees meer ›

Het Brussels plan ter bestrijding van geweld tegen vrouwen 2020-2024 (Actie 46) Lees meer ›

Het Globaal Veiligheids- en Preventieplan 2021-2024 (het 'GVPP') (Thema 1, maatregel 1.4) Lees meer ›

Stand van zaken intrafamiliaal geweld in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest tijdens de Covid-19-pandemie. Maart-november 2020, Focus van het Observatorium nr. 2, februari 2021 Lees meer ›

Het Nationaal actieplan in de strijd tegen gendergerelateerd geweld 2021-2025 (het 'NAP') (Pijler II) Lees meer ›

Contact

E-mail: olista@safe.brussels
Telefoon: 0490/68.63.81

Noodnummers

In België zijn er twee belangrijke noodnummers:

Alle noodnummers

Follow us!