Knid
Za drevni grčki grad na severoistoku Kipra, vidite članak Knid (Kipar).Κνίδος | |
|---|---|
| |
| Zemlja | Yazıköy, provincija Muğla, Turska |
| Regija | Karija |
| Civilizacija | grčka |
  | |
| Koordinate: 36°41′N 27°22′E / 36.683°N 27.367°E | |
Knid ili Knidos (starogrčki: Κνίδος) antičko je naselje koje se nalazilo na jugozapadu Male Azije u današnjoj Turskoj. Knid je bio grčki grad u oblasti Kariji i bio je član dorskog heksapolisa (saveza šest dorskih gradova). Nalazio se na poluostrvu Datçi, koje čini južni deo Gökovskog zaliva. Do 4. veka pne. Knid se nalazio na lokalitetu današnjeg Tekira, preko puta ostrva Triopiona. No, u starije je vreme verovatno zauzimao lokalitet današnje Datçe (na polovini poluostrva).[1]
Grad je podignut delom na kopnuć, a delom na ostrvu Triopionu ili na rtu Kriju. Raspravu o tome da li je Knid bio ostrvski grad ili se nalazio na rtu potakla je činjenica da je u antici s kopnom bio povezan nasipom ili mostom. Danas je taj lokalitet s kopnom povezan jednim uzanom peščanom prevlakom. Zbog nasipa u kanal između ostrva i kopna smestile su se dve luke, od kojih su veću, tj. južnu, okruživali dva masivna mola, koja velikim delom stoje i danas.
Dužina grada iznosila je nešto više od jednog kilometra, a lokalitet u okviru zidina i danas je bogat gusto raspoređenim ostacima drevnih građevina. Zidovi, i na ostrvu i na kopnu, mogu se videti po celom lokalitetu, a na mnogim mestima, posebno oko akropole, u severoistočnom uglu grada, zidovi se nalaze u izuzetno dobrom stanju.
Knid je bio grad velike drevnosti, a kao grčki grad verovatno su ga utemeljili Lakedemonjani. Zajedno s Halikarnasom (današnjim Bodrumom u Turskoj) i Kosom i rodoskim gradovima Lindom, Kamirom i Jalisom, Knid je činio federaciju šest dorskih gradova, poznatu kao dorski heksapolis. Skupština ovog saveza sastajala se na Triopijskom rtu, gde su priređivana i nadmetanja u čast Apolona, Posejdona i nimfi.
Gradom je isprva upravljalo oligarhijsko veće od šezdeset članova, kojim je predsedavao jedan magistrat; no, premda natpisi potvrđuju da su stari naslovi održani do veoma kasnog razdoblja, državno je uređenje prošlo kroz neku vrstu demokratske transformacije. Položaj grada bio je povoljan za razvoj trgovine, pa su Kniđani stekli značajno bogatstvo i imali su dovoljno resursa da kolonizuju ostrvo Liparu te da osnuju grad na Crnoj Korkiri (današnjoj Korčuli) u Jadranskom moru. Naposletku su priznali vlast Kira, a od bitke na Eurimedontu do drugog dela peloponeskog rata bili su pod vlašću Atine. U helenističkom razdoblju u Knidu se razvila poznata škola medicine.[3] Kasnije su Rimljani lako zavladali Knidom, a kao nagradu za pomoć koju su im Kniđani pružili u ratu s Antiohom III Velikim, ostavili su gradu autonomiju.
Tokom vizantijskog perioda u gradu je sigurno još uvek živelo brojno stanovništvo, budući da se među ruševinima nalazi i veliki broj onih koji pripadaju vizantijskom stilu, a u okolini ima dosta hrišćanskih grobova.
Najznačajniji Kniđani koji se spominju u historiji bili su astronom Eudoks, Ktesija, autor jedne persijske historije, te Sostrat, graditelj čuvenog Farosa u Aleksandriji.
Episkop Jovan iz Knida učestvovao je na Halkedonskom saboru 451. godine i bio je jedan od potpisnika pisma koje su 458. godine episkopi iz provincije Karije, kojoj je pripadao i Knid, uputili vizantijskom caru Lavu I Tračaninu nakon ubistva Proterija Aleksandrijskog. Episkop Evandar učestvovao je na Drugom carigradskom saboru 553. godine, a episkop Stavratije na Drugom nikejskom saboru 787. godine.[4][5] U Knidu danas nema episkopa, a Katolička crkva ga označava kao titularnu dijecezu.[6]
Zapad se u moderno doba s postojanjem ovog lokaliteta prvi put upoznao zahvaljujući misiji Društva diletanata 1812. i iskopavanjima kojima je 1857. i 1858. rukovodio Charles Thomas Newton.
Otkopani su i identifikovani agora, pozorište, odeon, Dionisov hram, hram Muza, Afroditin hram i brojne manje građevine, a utvrđen je i opšti plan grada. Najpoznatija Praksitelova statua, Afrodita Knidska bila je izrađena za grad Knid. Ta je statua nije sačuvana, ali postoje kopije iz kasnijeg perioda, od kojih se najvernija nalazi u Vatikanskom muzeju.
U jednom hramu Newton je otkrio kip Demetre Knidske, gde je boginja predstavljena u sedećem položaju; taj je kip Newton poslao Britanskom muzeju. Oko pet kilometara jugoistočno od grada pronašao je ruševine jedne velelepne grobnice, ukrašene ogromnim kipom lava, izvajanim iz jednog komada penteličkog mermera, dugačkim tri metra i visokim skoro dva metra; taj je kip navodno obeležavao veliku pomorsku pobedu u bici kod Knida, u kojoj je Konon porazio Lakedemonjane 394. pne. Knidski lav danas se nalazi u Velikoj dvorani Kraljice Elizabete II u Britanskom muzeju.
- ↑ Simon Hornblower, A Commentary on Thucydides 3:849, 2009. ISBN 0-19-927648-X.
- ↑ Kolekcija Britanskog muzeja
- ↑ Vincenzo Di Benedetto: "Cos e Cnido", u: Hippocratica: Actes du Colloque hippocratique de Paris, 4–9 septembre 1978, ed. M. D. Grmek, Pariz, 1980, str. 97–111; v. i Antoine Thivel: Cnide et Cos?: essai sur les doctrines médicales dans la collection hippocratique, Paris 1981 (passim), ISBN 22-51-62021-4; cf. prikaz Otte Wenskusa (na JSTOR).
- ↑ Michel Lequien, Oriens christianus in quatuor Patriarchatus digestus, Paris, 1740, Vol. I, coll. 917–918.
- ↑ Raymond Janin, v. Cnide, u: Dictionnaire d'Histoire et de Géographie ecclésiastiques, vol. XIII, Paris, 1956, col. 179.
- ↑ Annuario Pontificio 2013 (Libreria Editrice Vaticana 2013 ISBN 978-88-209-9070-1), str. 872
