DDT

Η χημική δομή του DDT

Το DDT (συντομογραφία της κατά IUPAC ονομασίας: π, π'-διχλωρο-διφαινυλοτριχλωροαιθάνιο) είναι χλωριούχος ένωση, ισχυρά τοξική που χρησιμοποιήθηκε ως εντομοκτόνο για την καταπολέμηση των κουνουπιών στις ελώδεις περιοχές για περιορισμό της μετάδοσης της ελονοσίας.

Επειδή είναι μη βιοδιασπώμενη ουσία, με έρευνες που έγιναν βρέθηκαν ποσότητες DDT μέχρι και στο γάλα των Πολικών αρκούδων στο Βόρειο πόλο και στα αυγά των πιγκουίνων στο Νότιο πόλο. Θεωρήθηκε υπεύθυνο για την λείανση - λέπτυνση του κελύφους των αυγών πτηνών που οδήγησε στον περιορισμό του πληθυσμού τους εγκυμονώντας ακόμα και τον κίνδυνο της πλήρους εξαφάνισης τους. Σήμερα η χρήση του έχει απαγορευτεί.

Ιστορικά στοιχεία

Παρασκευάστηκε το 1874 από το Γερμανό χημικό Ότμαρ Τσάιντλερ (Othmar Zeidler) χωρίς όμως να περιγραφούν εντομοκτόνες ιδιότητες, τις οποίες ανακάλυψε πολύ αργότερα (1939) ο Ελβετός χημικός της εταιρείας Ciba - Geigy Πάουλ Χέρμαν Μύλλερ (Paul Hermann Müller). Το 1940 το DDT πατεντάρεται στην Ελβετία και το 1941 η εταιρεία Geigy ξεκινά την μελέτη της αποτελεσματικότητάς του στις ψείρες του ανθρώπου που είναι φορέας του εξανθηματικού τύφου. Αυτό χρησιμοποιήθηκε στην Ελβετία για την καταπολέμηση των ψειρών στους Γάλλους πρόσφυγες που κατέφευγαν στην Ελβετία από το 1942.

Υπό συνθήκες που δεν είναι ακριβώς γνωστές, η κατασκευή και η χρήση του DDT έγινε γνωστή στους Αμερικανούς και τους Γερμανούς στη διάρκεια του Β' Π.Π. Οι Αμερικανοί δοκίμασαν το DDT για την καταπολέμηση των κουνουπιών Anopheles στη Νότια Ιταλία στα τέλη του 1943, ενώ συνέχιζαν και τις δοκιμές στις ΗΠΑ. Την ίδια εποχή (τέλη 1943) και οι Γερμανοί δοκίμασαν την εντομοκτόνο δράση ενός παράγωγου του DDT στην Αζοφική Θάλασσα. Στα τέλη της γερμανικής κατοχής στη Βόρειο Ελλάδα δοκίμασαν την εντομοκτόνο δράση ενός σκευάσματος (Neocid) με περιεκτικότητα 5% σε DDT, το οποίο έκριναν ως μη αποτελεσματικό. Οι Γερμανοί δοκίμασαν το DDT και σε άλλες κατεχόμενες περιοχές της Ευρώπης, όπως φαίνεται από δημοσιεύσεις του 1944 και 1945. Μετά τον Πόλεμο το DDT δοκιμάστηκε σε πολλές χώρες και αποδείχθηκε η αποτελεσματικότητά του στην καταπολέμηση των κουνουπιών, οπότε και άρχισε να χρησιμοποιείται συστηματικά με ψεκασμούς από αεροπλάνα ή επιγείως. Στην Ελλάδα η συστηματική χρήση του DDT άρχισε από το 1945-46 χάρι στη βοήθεια του Οργανισμού Περίθαλψης και Αποκατάστασης των Ηνωμένων Εθνών (UNRRA). Ψεκασμοί γίνονταν από την 404 Επιδημιολογική Μονάδα του Αμερικανικού Ναυτικού αλλά και από εδάφους. Από τα πρώτα χρόνια των ψεκασμών μειώθηκε εντυπωσιακά η ελονοσία στην Ελλάδα, η οποία ήταν πάντοτε ενδημική.