Onredelijke contractvoorwaarden
Elke keer wanneer u een product of dienst van een professionele handelaar koopt, gaat u een contract aan, of u nu een abonnement op een sportschool neemt, online autobanden bestelt, een hypotheek afsluit voor uw huis of gewoon boodschappen doet in de supermarkt.
Volgens de EU-wetgeving moeten de standaardcontractvoorwaarden die handelaren gebruiken, redelijk zijn. Dat geldt ook als ze "algemene voorwaarden" worden genoemd of deel uitmaken van een gedetailleerd contract dat u echt moet ondertekenen. Het contract mag niet leiden tot een verstoring van het evenwicht tussen uw rechten en plichten als consument en de rechten en plichten van de verkoper en leverancier.
De voorwaarden moeten in duidelijke, begrijpelijke taal zijn opgesteld. Elke dubbelzinnigheid wordt in uw voordeel uitgelegd.
Mogelijk onredelijke voorwaarden
Naast de algemene eis van "goede trouw" en "evenwicht" bevatten de EU-regels een lijst van specifieke voorwaarden of clausules die als onredelijk kunnen worden beschouwd. Als specifieke voorwaarden in een contract onredelijk zijn, zijn zij niet bindend voor u en mag de handelaar er zich niet op beroepen,
zoals in de volgende situaties:
1. Geen aansprakelijkheid als u gewond raakt of overlijdt
Voorwaarden waarbij de handelaar stelt dat hij niet of verminderd aansprakelijk is als een consument gewond raakt of overlijdt door iets wat die handelaar heeft gedaan of nagelaten.
Voorbeeld
Sam is lid geworden van een sportschool. Toen hij zijn lidmaatschapscontract eens goed bekeek, zag hij tot zijn verbazing dat de sportschool niet aansprakelijk is bij schade of letsel door het gebruik van de faciliteiten en apparatuur.
Bij navraag zei de consumentenbond in zijn land dat zo'n bepaling ongeldig is. Na een officieel onderzoek naar aanleiding van Sams klacht, bepaalde de rechter dat de sportschool haar voorwaarden moest veranderen.
2. Geen vergoeding wanneer de handelaar de beloofde goederen of diensten niet levert
Voorwaarden waardoor u onterecht minder of geen recht hebt op vergoeding wanneer de handelaar zich niet aan het contract houdt.
Voorbeeld
Costas ging met zijn vriendin op een pakketreis naar Kenia. Ze betaalden daarvoor 2000 euro per persoon. De vakantie was een ramp: de vlucht had 12 uur vertraging, de airconditioning in het hotel werkte niet en de safari vond plaats in een ander park dan gepland.
Ze dienden een klacht in bij de touroperator en eisten een vergoeding van 5000 euro (4000 euro voor de kosten van de vakantie en 1000 euro voor verloren tijd en genot). De touroperator wilde slechts 1000 euro betalen, omdat in de voorwaarden stond dat de aansprakelijkheid van de operator niet meer kon zijn dan 25% van de prijs van de vakantie.
Toen Costas bij de consumentenbond in zijn land navroeg of dat zomaar mocht, bevestigden zij dat deze voorwaarde zeer waarschijnlijk onredelijk was. Costas stapte naar de rechter om zijn gelijk te krijgen.
Ga na wat uw rechten zijn als u een pakketreis boekt.
3. Ontsnappingsclausule in het voordeel van de handelaar
Voorwaarden waardoor u gebonden wordt maar de handelaar onder het contract uit kan als dat hem beter uitkomt.
Voorbeeld
Liese moest vaak op reis en huurde daarom een tuinman in om wekelijks voor haar gazon en bloembedden te zorgen. Maar in de zomer kwam de tuinman een maand lang helemaal niet en gingen haar bloemen dood door gebrek aan water. Toen Liese daarover klaagde, liet de tuinman haar een voorwaarde in het contract zien waarin stond dat hij niet hoefde te komen als hij te veel werk voor andere klanten had.
Liese zei de tuinman dat deze voorwaarde volgens de informatie die zij had gevonden op internet, ongeldig was. Zo is zij erin geslaagd een compensatie voor de verloren gegane bloemen te krijgen en de formele garantie dat de tuinman voortaan wekelijks de tuin zal verzorgen.
4. Eenzijdige vergoeding bij opzegging
Voorwaarden waardoor een handelaar een aanbetaling mag houden als u het contract opzegt, zonder een vergelijkbare vergoeding voor u als de handelaar het contract opzegt.
Voorbeeld
Marie bestelde een keuken voor haar nieuwe appartement. Ze deed een aanbetaling van 30% en het bedrijf kwam naar haar appartement om de maten op te nemen. De keuken moest binnen 8 weken klaar en geïnstalleerd zijn.
Na twee maanden belde Marie de leverancier en kreeg te horen dat de keuken nog enkele maanden op zich zou laten wachten. Omdat Marie naar haar nieuwe appartement wilde verhuizen, annuleerde ze haar bestelling en kocht elders een keuken die direct leverbaar was. Ze vroeg haar aanbetaling terug. De handelaar weigerde de aanbetaling terug te geven op grond van een clausule in het contract waarin stond dat hij de aanbetaling mocht houden als de klant de bestelling annuleert. Toen Marie het contract nog eens wat beter bestudeerde, ontdekte ze dat als de leverancier het contract had opgezegd, zij geen recht zou hebben gehad op een vergelijkbare vergoeding.
Desgevraagd liet de consumentenbond in haar land haar weten dat een dergelijke clausule duidelijk onredelijk was. Daarom ging Marie opnieuw naar de leverancier, ze verwees naar haar contacten met de juristen van de consumentenbond en kreeg alsnog haar aanbetaling terug.
5. Overdreven vergoeding
Voorwaarden waardoor u een onredelijk hoge vergoeding moet betalen als u niet aan een verplichting voldoet.
Voorbeeld
Tom huurde een auto op de luchthaven van Malaga. Hij moest de auto drie dagen later met een volle tank weer inleveren. Op die dag stond er een lange file op de weg naar de luchthaven, omdat er een ongeluk was gebeurd. Tom wilde geen tijd verliezen aan het tanken want dat zou betekenen dat hij zijn vlucht zou missen. Hij leverde de auto in met een halfvolle benzinetank. Eenmaal thuis merkte hij dat er 45 euro was afgeschreven voor de benzine en nog eens 150 euro voor het terugbrengen van de auto met een lege tank.
Tom nam contact op met ECC-Net en kreeg te horen dat zo'n hoog bedrag niet redelijk was. Met de steun van het netwerk van Europese consumentencentra kreeg Tom 100 euro terugbetaald van het verhuurbedrijf.
6. Eenzijdig opzeggen
Voorwaarden waardoor een handelaar een contract eenzijdig mag opzeggen, maar u niet.
Voorbeeld
Christina bestelde haar trouwjurk bij een modeontwerper. Volgens de afspraak zou ze twee weken voor het huwelijk bij de ontwerper langskomen voor de laatste aanpassingen. Toen ze hem belde om een afspraak te maken, zei hij dat hij het contract geannuleerd had, zonder daar een duidelijke reden voor te geven.
Christina vroeg een bevriende jurist of de ontwerper dat zomaar mocht doen. Haar vriend legde uit dat dit duidelijk een onredelijke voorwaarde was, omdat Christina het contract niet zonder geldige reden mocht opzeggen. Haar vriend belde de ontwerper en legde de juridische situatie uit. De ontwerper nam contact op met Christina en maakte alsnog een afspraak. De jurk was net op tijd voor de bruiloft klaar.
7. Te korte opzegtermijn
Voorwaarden waardoor een handelaar een contract voor onbepaalde duur op korte termijn kan opzeggen, behalve wanneer dat ontegenzeggelijk gerechtvaardigd is.
Voorbeeld
Nathalie had een contract voor onbepaalde duur met een kleine internetprovider. Op een dag kreeg ze een e-mail waarin stond dat het contract de week daarna beëindigd zou worden. Ze belde de provider en vroeg om uitleg, maar die kon geen duidelijke reden geven waarom het contract zo snel moest worden opgezegd.
Nathalie nam contact op met een consumentenvereniging, die haar kon vertellen dat het hier waarschijnlijk een onredelijke voorwaarde betrof. Daarom nam zij opnieuw contact op met de internetprovider. Die verlengde haar abonnement lang genoeg om haar de kans te geven over te stappen naar een andere aanbieder.
8. Automatische verlenging van contracten van bepaalde duur
Voorwaarden waardoor u onredelijk vroeg moet aangeven dat u het contract wil beëindigen.
Voorbeeld
Mark had voor zijn mobiele telefoon een jaarcontract dat hij 10 maanden eerder had afgesloten. Zijn vrouw was onlangs overgestapt naar een ander netwerk dat betere tarieven had en waarbij je binnen het netwerk gratis kon bellen. Mark wilde aan het einde van de looptijd van zijn contract ook overstappen. Hij bekeek zijn contract en ontdekte dat er voor hem een opzegtermijn van 6 maanden gold. Hij had zijn abonnement niet op tijd opgezegd en dus was het automatisch verlengd.
Mark was teleurgesteld en besloot contact op te nemen met de consumentenbond in zijn land. Die liet hem weten dat zo'n lange opzegtermijn niet redelijk was. Hij kreeg het advies naar de rechter te stappen als de telefoonmaatschappij hem aan deze lange opzegtermijn zou houden.
9. Verborgen voorwaarden
Voorwaarden waar u aan vastzit, ook al is het onwaarschijnlijk dat u daar van tevoren van op de hoogte was.
Voorbeeld
Monika huurde een appartement voor drie jaar. Na de verhuizing ontdekte ze dat ze verplicht was gebruik te maken van een bepaald schoonmaakbedrijf. Dit kostte haar elke maand, boven op de huur, nog eens 100 euro. Er stond inderdaad iets in het huurcontract over een apart document over schoonmaakdiensten. Maar Monica had dat document nooit ontvangen.
Monica zocht op internet en ontdekte dat dergelijke verborgen voorwaarden onredelijk zijn. Ze vertelde de eigenaar van het appartement dat deze extra voorwaarde onredelijk was omdat ze er niet van op de hoogte gesteld was voordat ze het huurcontract ondertekende. Uiteindelijk hoefde ze de 100 euro extra niet te betalen.
10. Eenzijdige verandering van het contract
Voorwaarden waardoor de handelaar het contract eenzijdig kan veranderen, tenzij het contract een geldige reden geeft om dat wel te doen.
Voorbeeld
Pavel sloot bij zijn bank een lening af om zijn nieuwe auto te betalen. Na acht maanden ontdekte hij dat het bedrag van zijn afbetalingen omhoog gegaan was.
Toen hij zijn contract nog eens nalas, ontdekte hij dat de bank de rente mocht verhogen zonder hem de kans te geven het contract te beëindigen.
Hij vroeg de lokale consumentenbond om advies. Hij kreeg te horen dat de voorwaarde die de bank toelaat de rente te verhogen, onredelijk was, omdat Pavel niet de kans kreeg het contract op te zeggen. De consumentenbond raadde hem aan de hogere rente niet te betalen en een officiële klacht in te dienen als de bank zou weigeren de onredelijke voorwaarde te herzien. Pavel volgde dit advies en slaagde erin deze contractvoorwaarde te wijzigen.
11. Eenzijdige verandering van het product of de dienst
Voorwaarden waardoor de handelaar het product of de dienst eenzijdig en zonder geldige reden mag veranderen.
Voorbeeld
Birgit bestelde nieuwe tegels voor haar badkamer. Ze koos wit met blauw gestreepte tegels. Na vier weken werden de tegels geleverd, maar het bleken gewone witte tegels zonder strepen te zijn. Toen ze contact opnam met de leverancier, wees die op de algemene voorwaarden waarin stond dat als het bedrijf om welke reden dan ook een product niet kon leveren, het een ander, vergelijkbaar product met dezelfde waarde mocht leveren.
Birgit nam contact op met een Europees consumentencentrum en daar werd haar verteld dat voorwaarden die stellen dat een leverancier eenzijdig het te leveren product mag veranderen, niet redelijk zijn. Met steun van het consumentencentrum kreeg ze uiteindelijk haar geld terug.
12. Prijsverschillen
Voorwaarden waardoor de handelaar de uiteindelijke prijs kan vaststellen of verhogen zonder u de kans te geven van de aankoop af te zien als de prijs veel hoger uitvalt dan van tevoren was overeengekomen.
Voorbeeld
Thomas sloot een onderhoudscontract voor 5 jaar voor de verwarmingsketel van zijn nieuwe woning af. Na 18 maanden ging het maandbedrag ineens omhoog. Toen hij om uitleg vroeg, wees het onderhoudsbedrijf op een clausule in het contract waarin stond dat het bedrijf het recht had de prijs te verhogen, zolang het dat een maand van tevoren aankondigde.
Thomas vroeg de consumentenbond in zijn land of dit mocht. Hij kreeg te horen dat deze clausule waarschijnlijk onredelijk was. Thomas besloot zijn contract op te zeggen in plaats van meer te betalen.
13. Eenzijdige interpretatie van het contract
Voorwaarden waardoor alleen de handelaar het recht heeft een clausule te interpreteren en te beslissen of een product of dienst aan de contractvoorwaarden voldoet.
Voorbeeld
Kristina bestelde een gepersonaliseerd fotoboek met foto's van haar dochter. Toen ze het boek ontving, bleek dat de omslag niet in de kleur was die zij gekozen had. Ze klaagde bij de handelaar maar hij weigerde het boek opnieuw te drukken Hij verwees naar de algemene voorwaarden, waarin stond dat de levering conform het contract is als de handelaar besluit dat dat zo is.
Kristina wist dat dit een onredelijke voorwaarde was en eiste dat de handelaar het boek zou herdrukken of haar haar geld terug zou geven. Omdat ze op haar rechten wees, lukte het haar om het boek te laten herdrukken zonder dat ze daar extra voor moest betalen.
14. Beloftes van verkopers niet nakomen
Voorwaarden waarmee een handelaar onder beloftes van zijn personeel uit probeert te komen of waardoor dergelijke beloftes aan andere voorwaarden gebonden zijn.
Voorbeeld
Jacques kocht een paar schoenen in een schoenwinkel. Hij had geen tijd om ze te passen, maar de verkoper zei dat als ze niet pasten, hij ze mocht terugbrengen en omruilen. De schoenen pasten inderdaad niet, en Jacques wilde ze ruilen. Maar de winkeluitbater weigerde dat en liet Jacques een document met de verkoopvoorwaarden zien. Hierin stond dat omruilen niet mogelijk was en dat alleen de regels van dat document geldig waren.
Jacques nam contact op met een Europees consumentencentrum dat bevestigde dat dit geen redelijke voorwaarde was. Na bemiddeling door het consumentencentrum mocht Jacques de schoenen toch ruilen.
15. Eenzijdig verplichtingen nakomen
Voorwaarden waardoor u al uw verplichtingen moet nakomen terwijl de handelaar dat niet hoeft.
Voorbeeld
Louise nam een abonnement op een nieuwsbrief met een persoverzicht. Ze zou dagelijks een persoverzicht uit alle EU-landen in het Engels ontvangen. Maar soms kreeg ze twee of drie dagen na elkaar geen nieuwsbrief, en niet al het nieuws was in het Engels vertaald. Eén keer kreeg ze zelfs maar één nieuwsbrief gedurende een hele maand. Hoewel de geboden dienstverlening ronduit slecht was, moest ze toch de volle prijs voor het abonnement betalen. Ze vroeg de uitgever om de prijs te verlagen zodat ze alleen hoefde te betalen voor de dagen waarop ze wel een nieuwsbrief had ontvangen. Maar het bedrijf weigerde. Het wees op een clausule in het contract waarin stond dat de dienst tijdelijk onderbroken kon worden zonder dat dit de klant van zijn betalingsplicht ontsloeg.
Uiteindelijk schoot de consumentenbond Louise te hulp, werd haar abonnementsgeld verlaagd en werd de uitgever gedwongen de onredelijke clausule uit het contract te wijzigen.
16. Overdracht van contracten naar andere leveranciers onder minder gunstige voorwaarden
Voorwaarden waardoor een handelaar zonder uw toestemming het contract kan overdragen aan een andere leverancier die minder goede voorwaarden hanteert.
Voorbeeld
Karel bestelde een nieuwe keuken van een bedrijf dat hem tien jaar garantie gaf. De keuken zou zes weken later in zijn appartement worden geïnstalleerd. Toen het eindelijk zo ver was, merkte Karel dat de werklui van een ander bedrijf waren. Die vertelden hem dat zijn contract was overgedragen aan hun bedrijf. Karel belde dat bedrijf om na te gaan of hij nog steeds 10 jaar garantie had. Het nieuwe bedrijf legde uit dat hij nu de gebruikelijke twee jaar garantie had en dat in het contract met het oude bedrijf stond dat het zijn rechten en plichten mocht overdragen aan een ander bedrijf.
Karel vroeg de consumentenbond in zijn land om advies. Hij kreeg te horen dat een clausule waardoor de rechten en plichten van een contract mogen worden overgedragen aan een derde, niet redelijk en daarom ongeldig was als dit leidt tot slechtere voorwaarden zoals een kortere garantieperiode. Daarom had Karel nog steeds recht op tien jaar garantie door het bedrijf waar hij de keuken in eerste instantie besteld had. Met het advies van de consumentenbond in de hand lukte het Karel om het eerste bedrijf ervan te overtuigen hem toch tien jaar garantie te geven.
17. Beperkt recht op juridische stappen
Voorwaarden waardoor u niet meer vrij kunt kiezen hoe en waar u juridische stappen onderneemt of waardoor de bewijslast in uw nadeel wordt omgekeerd.
Voorbeeld
Alain kocht een vliegticket van Parijs naar Porto voor zijn zomervakantie. Door vertraging van het openbaar vervoer, kwam hij 30 minuten te laat aan op de luchthaven. Daardoor miste hij zijn vlucht en moest hij een nieuw ticket naar Porto kopen. Toen hij twee weken later in Porto wilde inchecken voor de terugvlucht, kwam hij er tot zijn schrik achter dat zijn ticket voor de terugvlucht was geannuleerd omdat hij de heenreis niet gebruikt had. Er bleef hem niets anders over dan een nieuw ticket te kopen bij dezelfde luchtvaartmaatschappij.
Bij het instappen vertelde hij de steward dat hij gerechtelijke stappen om schadeloosstelling te verkrijgen zou nemen, zodra hij terug in Frankrijk was. Maar de steward vertelde dat hij volgens de algemene voorwaarden van de luchtvaartmaatschappij alleen in het Verenigd Koninkrijk, waar de luchtvaartmaatschappij gevestigd was, een klacht mocht indienen. Alain controleerde de algemene voorwaarden, en het verhaal van de steward bleek te kloppen.
Alain nam contact op met een Europees consumentencentrum , waar hem verteld werd dat een dergelijke voorwaarde onredelijk en ongeldig is, en dat hij gewoon in Frankrijk naar de rechter kon stappen. Het consumentencentrum kon hem ook vertellen dat het annuleren van de terugreis puur en alleen omdat de heenreis niet gebruikt is, in bepaalde gevallen ook als onredelijk beschouwd kan worden.
Vindt u oneerlijke voorwaarden in uw contract?
Voorwaarden die volgens de EU-wetgeving onredelijk zijn, zijn niet juridisch of anderszins bindend voor de consument. Voor zover een onredelijke voorwaarde geen essentieel onderdeel uitmaakt van het contract, blijft de rest van het contract (maar dus niet de onredelijke clausule) wel geldig. Dat betekent bijvoorbeeld dat u uw sportschoolabonnement niet hoeft op te geven omdat er één ongeldige clausule in de algemene voorwaarden staat.
De EU-landen moeten ervoor zorgen dat consumenten weten hoe zij hun recht kunnen halen op grond van de nationale wetgeving. Ook moeten zij procedures hebben om te voorkomen dat bedrijven onredelijke voorwaarden hanteren.
Overal in de EU moeten de nationale overheden ervoor zorgen dat de EU-regels voor consumentenbescherming nageleefd worden. Als u denkt dat een bepaalde handelaar deze regels herhaaldelijk overtreedt, kunt u dat bij uw overheid melden, ook als die handelaar in een ander EU-land gevestigd is.
Waarschuwing
Als u denkt dat een bepaalde contractvoorwaarde onredelijk is, kunt u advies vragen bij:
- de consumentenbond in uw land - voor advies over een zaak in het land waar u woont
- het ECC-Net - voor hulp bij problemen met een buitenlands bedrijf