babka

Podobna pisownia: bábka

babka (język polski)

wymowa:: IPA: [ˈbapka], AS: [bapka], zjawiska fonetyczne: utr. dźw. ^?/i

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj żeński

(1.1) matka ojca lub matki

(1.2) starsza kobieta, zwykle zaniedbana, biedna^[1]

(1.3) przest. wiejska kobieta pomagająca przy porodach, zajmująca się też ziołolecznictwem, znachorstwem i wróżbiarstwem

(1.4) pot. młoda, atrakcyjna kobieta^[2]

(1.5) cuk. kulin. słodkie ciasto pieczone w formie prostokątnej lub mającej kształt ściętego stożka^[3]

(1.6) zob. babka z piasku

(1.7) bot. Plantago^[4], rodzaj roślin z rodziny babkowatych; zob. też babka w Wikipedii

(1.8) bot. Alisma plantago-aquatica L.^[5], roślina nadwodna z rodziny żabieńcowatych; zob. też żabieniec babka wodna w Wikipedii

(1.9) bot. lud. ślaz^[6]

(1.10) mikol. zob. koźlarz babka

(1.11) icht. Gobiidae^[7], ryba z rodziny babkowatych; zob. też babkowate (ryby) w Wikipedii

(1.12) roln. kopka ze snopków ustawiana na polu

(1.13) roln. gw. (Bukowina, Śląsk Cieszyński i Zaolzie)^[8]^[9]^[10] kowadełko do klepania sierpa lub kosy

(1.14) reg. (Podkarpacie) drobna moneta zdawkowa

(1.15) gw. (Górny Śląsk) roln. ostatni snopek podczas żniw^[11]

(1.16) daw. icht. głowacz pręgopłetwy, Cottus poecilopus^[12]^[13]

(1.17) daw. icht. lud. głowacz białopłetwy, Cottus gobio^[14]^[13]

odmiana:

(1.1-14)

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	babka	babki
dopełniacz	babki	babek
celownik	babce	babkom
biernik	babkę	babki
narzędnik	babką	babkami
miejscownik	babce	babkach
wołacz	babko	babki

przykłady:: (1.1) Moja babka ma siedemdziesiąt lat.; (1.2) Jesteś młodą kobietą, a stroisz się jak stara babka.; (1.4) Ale fajna babka idzie chodnikiem.; (1.5) Upiekłam babkę dla gości.; (1.6) Ten piasek jest świetny. Babki, które stawialiśmy, są niezwykle foremne.; (1.7) Kwiatostany babki wytwarzają bardzo duże ilości pyłku.

składnia:

kolokacje:: (1.1) babka macierzysta / babka ojczysta / babka stryjeczna / babka cioteczna; (1.3) fajna / równa babka; (1.5) babka wielkanocna • piec / upiec babkę • spróbować / skosztować babki • poczęstować babką; (1.7) babka kosmata^[13] • babka lancetowata • babka średnia • babka właściwa^[13] • babka wodna^[13] • babka wronia stopa^[13] • babka zwyczajna; (1.11) babka czarna • babka czarnoplamka • babka karłowata • babka mała • babka złota

synonimy:: (1.1) zdrobn. babcia, babunia, st.pol. baba; (1.2) baba, babcia, babina, babula, babulka, babuleńka, staruszka, starowina, starowinka, starucha; (1.3) szeptucha, szeptunka, majściera; (1.4) babeczka, cizia, kociak, lala, laleczka, lalunia, laska, szprycha; (1.5) baba; gw. (Górny Śląsk) zista, babowka; (1.6) babka z piasku; (1.8) babka wodna / żabieniec babka wodna; (1.9) malwa; (1.10) kozak, koźlak, koźlarek, podbrzeźniak

antonimy:

hiperonimy:: (1.1) ascendentka; (1.2) kobieta; (1.3) położna, znachorka; (1.4) kobieta; (1.5) ciasto

hiponimy:: (1.1) babka macierzysta, babka ojczysta

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

rzecz. baba ż, babcia ż, babina ż, babunia ż, babusia ż, babula ż, babulka ż, babuleńka ż, babsko n, babiszcze n, babiniec m, babiarz m, babiarka ż, babkarstwo n, babkowate nmos

zdrobn. babeczka ż

przym. babciny, babi, babski, babkowy

związki frazeologiczne:: babka klozetowa • ślepa babka • przysłowia i powiedzenia: ciach babkę w piach (toast) • moja babka jego babce podawała gruszki w czapce • na dwoje babka wróżyła • nie poznała babka swojej wnuczki w tańcu • skończyło się babce sranie

etymologia:: pol. baba + -ka

uwagi:: O pochodzeniu wyrazu „babka” i „baba” w różnych znaczeniach^[15].

tłumaczenia:: (1.1) zobacz listę tłumaczeń w haśle: babcia; (1.3) zobacz listę tłumaczeń w haśle: szeptucha; (1.6) zobacz listę tłumaczeń w haśle: babka z piasku; (1.9) zobacz listę tłumaczeń w haśle: ślaz; (1.10) zobacz listę tłumaczeń w haśle: koźlarz babka; (1.16) zobacz listę tłumaczeń w haśle: głowacz pręgopłetwy; (1.17) zobacz listę tłumaczeń w haśle: głowacz białopłetwy

angielski: (1.1) grandma; (1.5) babka; (1.7) plantago
arabski: (1.7) لسان الحمل
baskijski: (1.1) amona, amama
białoruski: (1.1) бабка ż, баба ż; (1.2) бабка ż, баба ż; (1.5) бабка ż; (1.7) трыпутнік m; (1.10) бабка ż
czeski: (1.1) babička ż; (1.2) babička ż; (1.4) baba ż (Morawy); (1.5) bábovka ż; (1.6) bábovička ż; (1.7) jitrocel m; (1.10) kozák březový m
dolnołużycki: (1.1) stara mama ż
duński: (1.2) kone w
francuski: (1.1) grand-mère ż, mamie ż; (1.2) vieille femme ż; (1.4) nana ż; (1.5) baba m
górnołużycki: (1.3) baba ż
ido: (1.1) avino
kazachski: (1.7) бақажапырақ
łaciński: (1.7) Plantago ż
niemiecki: (1.1) Oma ż, Großmutter ż; (1.2) Vettel ż, Weib n; (1.5) Kuchen m; (1.7) Wegerich m
nowogrecki: (1.5) κέικ n
połabski: (1.1) babă ż
rosyjski: (1.1) бабушка ż; (1.2) бабушка ż; (1.3) ведьма ż; (1.4) тёлка ż; (1.5) кулич m; (1.6) куличик m; (1.7) подорожник m; (1.8) частуха ż; (1.10) подберёзовик m; (1.11) бычок m
słowacki: (1.7) skorocel m
ukraiński: (1.1) бабка ż; (1.4) жіночка ż; (1.5) бабка ż; (1.12) бабка ż
węgierski: (1.5) kuglóf; (1.7) útifű
wilamowski: (1.1) baoba ż, baba ż; (1.2) bapka ż; (1.12) bapka ż

źródła:

↑ Uniwersalny słownik języka polskiego, red. Stanisław Dubisz i Elżbieta Sobol, Wydawnictwo Naukowe PWN.
↑ Hasło „babka” w: Słownik języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN.
↑ Hasło „babka” w: Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN.
↑ Hasło „Plantago” w: Wikispecies – otwarty, wolny katalog gatunków, Wikimedia.
↑ Hasło „Alisma plantago-aquatica” w: Wikispecies – otwarty, wolny katalog gatunków, Wikimedia.
↑ Łukasz Łuczaj, Dziko rosnące rośliny jadalne użytkowane w Polsce od połowy XIX w. do czasów współczesnych, „Etnobiologia polska”, vol. 1/2011, s. 99.
↑ Hasło „Gobiidae” w: Wikispecies – otwarty, wolny katalog gatunków, Wikimedia.
↑ Cieszyński słownik gwarowy, Józef Golec, Macierz Ziemi Cieszyńskiej, Cieszyn 1989.
↑ Zachodniocieszyński słownik gwarowy, Władysław Milerski, Polski Związek Kulturalno-Oświatowy w Republice Czeskiej, Czeski Cieszyn 2009, ISBN 978-80-87281-02-4.
↑ Zbigniew Greń, Helena Krasowska, Słownik górali polskich na Bukowinie, SOW, Warszawa 2008, s. 27; dostęp: 24 października 2018.
↑ Joanna Furgalińska, Ślónsko godka. Ilustrowany słownik dla Hanysów i Goroli, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010, ISBN 978-83-01-16438-6, s. 184.
↑ Hasło „Cottus poecilopus” w: Wikispecies – otwarty, wolny katalog gatunków, Wikimedia.
↑ ^13,0 ^13,1 ^13,2 ^13,3 ^13,4 ^13,5 Erazm Majewski, Słownik nazwisk zoologicznych i botanicznych polskich, zawierający ludowe i naukowe nazwy i synonimy polskie używane dla zwierząt i roślin od XV-go wieku aż do chwili obecnej, t. I, Warszawa 1891, s. 6.
↑ Hasło „Cottus gobio” w: Wikispecies – otwarty, wolny katalog gatunków, Wikimedia.
↑ Porada „babka” w: Poradnia językowa PWN.

babka (język słowacki)

wymowa:

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj żeński

(1.1) babcia^[1]^[2]

(1.2) staruszka, babka (stara kobieta)^[1]^[2]

(1.3) gw. akuszerka^[1]

(1.4) pot. haftka, uszko^[1]^[2]

(1.5) pot. kowadło (do klepania kosy)^[1]

(1.6) pot. przest. stara węgierska moneta o niskim nominale^[1]^[2]

odmiana:

przykłady:

składnia:

kolokacje:

synonimy:: (1.1) stará mama, babička; (1.2) starenka; (1.3) baba; (1.4) uško

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

związki frazeologiczne:: predať za babku • kúpiť za babku

etymologia:

uwagi:

zobacz też: Indeks:Słowacki - Rodzina
nie mylić z: bábka

źródła:

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 slovník.sk
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 Danuta Abrahamowicz, Zofia Jurczak-Trojan, Maryla Papierz, Mały słownik słowacko-polski, WSiP, Warszawa 1994, ISBN 83-02-05094-6, s. 15.

[1] Uniwersalny słownik języka polskiego, red. Stanisław Dubisz i Elżbieta Sobol, Wydawnictwo Naukowe PWN.

[2] Hasło „babka” w: Słownik języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN.

[3] Hasło „babka” w: Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN.

[Plantago-4] Hasło „Plantago” w: Wikispecies – otwarty, wolny katalog gatunków, Wikimedia.

[Alisma_plantago-aquatica-5] Hasło „Alisma plantago-aquatica” w: Wikispecies – otwarty, wolny katalog gatunków, Wikimedia.

[6] Łukasz Łuczaj, Dziko rosnące rośliny jadalne użytkowane w Polsce od połowy XIX w. do czasów współczesnych, „Etnobiologia polska”, vol. 1/2011, s. 99.

[Gobiidae-7] Hasło „Gobiidae” w: Wikispecies – otwarty, wolny katalog gatunków, Wikimedia.

[8] Cieszyński słownik gwarowy, Józef Golec, Macierz Ziemi Cieszyńskiej, Cieszyn 1989.

[9] Zachodniocieszyński słownik gwarowy, Władysław Milerski, Polski Związek Kulturalno-Oświatowy w Republice Czeskiej, Czeski Cieszyn 2009, ISBN 978-80-87281-02-4.

[10] Zbigniew Greń, Helena Krasowska, Słownik górali polskich na Bukowinie, SOW, Warszawa 2008, s. 27; dostęp: 24 października 2018.

[11] Joanna Furgalińska, Ślónsko godka. Ilustrowany słownik dla Hanysów i Goroli, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010, ISBN 978-83-01-16438-6, s. 184.

[Cottus_poecilopus-12] Hasło „Cottus poecilopus” w: Wikispecies – otwarty, wolny katalog gatunków, Wikimedia.

[Majewski-13] 13,0 ^13,1 ^13,2 ^13,3 ^13,4 ^13,5 Erazm Majewski, Słownik nazwisk zoologicznych i botanicznych polskich, zawierający ludowe i naukowe nazwy i synonimy polskie używane dla zwierząt i roślin od XV-go wieku aż do chwili obecnej, t. I, Warszawa 1891, s. 6.

[Cottus_gobio-14] Hasło „Cottus gobio” w: Wikispecies – otwarty, wolny katalog gatunków, Wikimedia.

[15] Porada „babka” w: Poradnia językowa PWN.

[slovník.sk-16] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 slovník.sk

[mss-p-17] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 Danuta Abrahamowicz, Zofia Jurczak-Trojan, Maryla Papierz, Mały słownik słowacko-polski, WSiP, Warszawa 1994, ISBN 83-02-05094-6, s. 15.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[1]

[2]