dexter

dexter (język angielski)

wymowa:

bryt. IPA: /ˈdɛkstə/

​

znaczenia:

przymiotnik

(1.1) herald. po prawej stronie (z punktu widzenia noszącego tarczę a nie patrzącego na nią)

rzeczownik

(2.1) herald. prawa strona tarczy herbowej (z punktu widzenia noszącego tarczę)

odmiana:

przykłady:

składnia:

kolokacje:

synonimy:

antonimy:

(1.1) sinister

(2.1) sinister

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

związki frazeologiczne:

etymologia:

uwagi:

źródła:

dexter (język łaciński)

manus dextra (1.1)

statua a sculptore dextro (1.5) facta

wymowa:

znaczenia:

przymiotnik

(1.1) prawy, znajdujący się z prawej strony

(1.2) skierowany w prawo

(1.3) pomyślny, przynoszący szczęście

(1.4) sprzyjający, przychylny

(1.5) zręczny, wprawny, biegły

odmiana:

(1.1-5) st. wyższy dexterior; st. najwyższy dextimus (deklinacja I-II)

 

przypadek	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	m	ż	n
mianownik	dexter	dext(e)ra	dext(e)rum	dext(e)rī	dext(e)rae	dext(e)ra
dopełniacz	dext(e)rī	dext(e)rae	dext(e)rī	dext(e)rōrum	dext(e)rārum	dext(e)rōrum
celownik	dext(e)rō	dext(e)rae	dext(e)rō	dext(e)rīs
biernik	dext(e)rum	dext(e)ram	dext(e)rum	dext(e)rōs	dext(e)rās	dext(e)ra
ablatyw	dext(e)rō	dext(e)rā	dext(e)rō	dext(e)rīs
wołacz	dexter	dext(e)ra	dext(e)rum	dext(e)rī	dext(e)rae	dext(e)ra
stopień wyższy dext(e)rior (deklinacja III) przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga m/ż n m/ż n mianownik dext(e)rior dext(e)rius dext(e)riōrēs dext(e)riōra dopełniacz dext(e)riōris dext(e)riōrum celownik dext(e)riōrī dext(e)riōribus biernik dext(e)riōrem dext(e)rius dext(e)riōrēs dext(e)riōra ablatyw dext(e)riōre dext(e)riōribus wołacz dext(e)rior dext(e)rius dext(e)riōrēs dext(e)riōra
stopień najwyższy dextimus (deklinacja I-II) przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga m ż n m ż n mianownik dextimus dextima dextimum dextimī dextimae dextima dopełniacz dextimī dextimae dextimī dextimōrum dextimārum dextimōrum celownik dextimō dextimae dextimō dextimīs biernik dextimum dextimam dextimum dextimōs dextimās dextima ablatyw dextimō dextimā dextimō dextimīs wołacz dextime dextima dextimum dextimī dextimae dextima

przykłady:

(1.1) Sub Gaio demum fratris filio secundam existimationem circa initia imperii omnibus lenociniis colligente honores auspicatus consulatum (Claudius) gessit una per duos menses, evenitque ut primitus ingredienti cum fascibus Forum praetervolans aquila dexteriore umero consideret. → Wreszcie za rządów Gajusa, syna brata, który na początku swego panowania wszelkiego rodzaju aktami łaskawości zjednywał sobie dobre imię, rozpoczął (Klaudiusz) karierę urzędniczą. Konsulat sprawował przez dwa miesiące razem z Gajusem. Wówczas zdarzył się następujący wypadek. Oto gdy Klaudiusz po raz pierwszy wchodził na forum w otoczeniu liktorów z rózgami, orzeł szybujący nad orszakiem przysiadł na jego prawym ramieniu.

(1.2) Hasdrubal omissa munitione castrorum postquam pugnandum vidit, in prima acie ante signa elephantos conlocat: circa eos laevo in cornu adversus Claudium Gallos opponit, haud tantum iis fidens quantum ab hoste timeri eos credebat: ipse dextrum cornu adversus M. Livium sibi atque Hispanis — et ibi maxime in vetere milite spem habebat — sumpsit… → Hazdrubal, widząc, że musi walczyć, przerwał umacnianie obozowiska i ustawił słonie w pierwszym szeregu przed sztandarami: obok nich umieścił po lewej na skrzydle Klaudiusza naprzeciw Gallów, nie tak bardzo w nie wierząc, co licząc, że wrogowie się ich boją. Ów prawe skrzydło, naprzeciw M. Liwiusza, wyznaczył sobie i Hiszpanom — i tu ponad wszystko miał nadzieję w starych żołnierzach.

(1.3) „…nec te ullae facies, non terruit ipse Typhoeus / arduus arma tenens; non te rationis egentem / Lernaeus turba capitum circumstetit anguis. / salve, vera Iovis proles, decus addite divis, / et nos et tua dexter adi pede sacra secundo.” / talia carminibus celebrant; → „…Żadna / Postawa, nawet ogrom Tyfeusa / Orężny, strwożyć cię nie zdołał. Nawet / Wąż ów lernejski, gdy strasznie osaczył / Mrowiem łbów, nie mógł ciebie oszołomić. / Bądź pozdrowiony, prawdziwy potomku / Jowisza, chlubo niebianom dodana! / I nam, i twoim świętościom błogosław. / Zechciej stopą przyjazną nawiedzić!” / Tak wysławiają go.

składnia:

kolokacje:

(1.1) dextrum latus / cornu / cornum • dextra acies

(1.3) dextrum tempus

(1.4) dextrum tempus

(1.5) dexter modus

synonimy:

(1.3) auspicatus

(1.4) leavus, sinister

antonimy:

(1.1) laevus

(1.3-4) laevus, sinister

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

rzecz. dextra/dextera ż, dexterum/dextrum n, dexteritas ż

przysł. dextere, dextrorsum, dextrorsus

związki frazeologiczne:

etymologia:

(1.1-5) praindoeur. dek̑- (por. sanskr. दक्षिण (dákṣiṇa), gr. δέκομαι, δάκτυλος, δεξιός, pali dakkhiṇa)

uwagi:

źródła: