drzazga
drzazga (język polski)
[edytuj]- znaczenia:
rzeczownik, rodzaj żeński
- (1.1) niewielki, ostry odłamek jakiegoś materiału (drewna, metalu, szkła itp.)
- (1.2) mały, drewniany odłupek, stosowany przeważnie jako podpałka
- odmiana:
- (1.1-2)
przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mianownik drzazga drzazgi dopełniacz drzazgi drzazg / drzazeg[1] celownik drzazdze drzazgom biernik drzazgę drzazgi narzędnik drzazgą drzazgami miejscownik drzazdze drzazgach wołacz drzazgo drzazgi
- przykłady:
- (1.1) Nie panikuj tak! To tylko mała drzazga.
- (1.1) Biedna Anusia, której piękny Babinicz nieco w głowie zawrócił, żegnała się z nim bardzo czule, ale on się trzymał ostro i dopiero na samem odjezdnem rzekł jej:
- — Żeby nie jedno licho, które w sercu jako cierń siedzi, tobym się był pewnie w waćpannie na umor rozkochał.
- Anusia pomyślała sobie, że niemasz takiej drzazgi, którejby nie można przy cierpliwości igiełką wydłubać, lecz że i bała się trochę tego Babinicza, więc nie rzekła nic — westchnęła cicho i odjechała[2].
- (1.2) Znów huknął strzał, tym razem drzazgi posypały się z kości. (…) Nim upłynął kwadrans, cała izba grzmiała wystrzałami. Dym przesłonił światło świec i postacie strzelających. (…) drzazgi leciały z czaszek, wióry ze ścian i z ram portretów…
- (1.2) — …Nie wykręcisz się sianem. Stawajno teraz, stawaj, bo wiem, że cię tchórz oblatuje, choć się za orszańskiego mistrza podajesz (…) pan Wołodyjowski nie śpieszył się i nie wydobywając jeszcze szabli, obejrzał się naokoło po niebie (…) przed domem mrok panował zupełny.
- — Dobrze się dzień zaczyna — rzekł pan Wołodyjowski — ale słońce nieprędko jeszcze wejdzie. Może waść życzysz, żeby nam poświecili? (…) szlachta zatoczyła w milczeniu krąg naokół rycerzy; wszyscy podnieśli zapalone drzazgi w górę, za nimi umieścili się inni, ciekawi i niespokojni; w środku przeciwnicy mierzyli się oczyma[3].
- składnia:
- kolokacje:
- (1.2) drzazga kostna
- synonimy:
- (1.1) zadra, zadzior, zadziora, gw. (Poznań) żgak, żgok, daw. gw. (Kraków) skałka[4], gw. (Górny Śląsk) drzizga, drzyzga
- (1.2) trzaska, szczapka
- antonimy:
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- wyrazy pokrewne:
- związki frazeologiczne:
- aż drzazgi lecą • iść w drzazgi / lecieć w drzazgi • rozbić na drzazgi / w drzazgi • roztrzaskać na drzazgi / w drzazgi • strzaskać na drzazgi / strzaskać w drzazgi
- etymologia:
- uwagi:
- tłumaczenia:
- angielski: (1.1) splinter, sliver
- arabski: (1.1) شظية ż
- azerski: (1.1) tilişkə
- białoruski: (1.2) трэска ż
- fiński: (1.1) säle
- francuski: (1.1) écharde ż, esquille ż
- hiszpański: (1.1) astilla ż, esquirla ż; (1.2) astilla ż
- jidysz: (1.2) קין m (kin)
- kazachski: (1.1) шөгір
- litewski: (1.1) rakštis ż
- macedoński: (1.1) спица ż
- nowogrecki: (1.1) αγκάθι n, αγκίδα ż, σχίζα ż
- rosyjski: (1.1) заноза ż
- szwedzki: (1.1) sticka
- ukraiński: (1.2) тріска ż
- włoski: (1.1) scheggia ż
- źródła:
- ↑ Zygmunt Saloni, Marcin Woliński, Robert Wołosz, Włodzimierz Gruszczyński, Danuta Skowrońska, Słownik gramatyczny języka polskiego na płycie CD, Warszawa 2012, ISBN 978-83-927277-2-9.
- ↑ Henryk Sienkiewicz: Potop.
- ↑ Henryk Sienkiewicz: Potop.
- ↑ Antoni Danysz, Odrębności słownikarskie kulturalnego języka polskiego w Wielkopolsce w stosunku do kulturalnego języka w Galicyi, „Język Polski” nr 8–10, s. 255.