Przejdź do zawartości

Gadara

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Gadara w Dekapolu
Umm Kajs
‏أم قيس‎
ilustracja
Państwo

 Jordania

Muhafaza

Irbid

Populacja (2015)
• liczba ludności


6124

Położenie na mapie Jordanii
Mapa konturowa Jordanii, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Umm Kajs”
32°39′19″N 35°40′43″E/32,655278 35,678611

Gadara (arab. أم قيس, Umm Qais, hebr. גדרה, gad´a-ra, gr. Γάδαρα, Gádara bądź Αντιόχεια της Σεμίραμης, Antiochia Semiramis; niekiedy też Seleucja) – stanowisko archeologiczne w północnej Jordanii. Na części obszaru starożytnego miasta należącego w okresie rzymskim do Dekapolu, znajduje się dzisiaj arabska osada Umm Kajs, licząca w 2015 r. 6124 mieszkańców[1].

Wśród dwóch teorii dotyczących pochodzenia nazwy miasta, pierwsza doszukuje się źródłosłowu semickiego, gdyż w hebrajskim גדר to ogrodzenie lub granica. Semickie gadara obecne jest w języku do dziś, ponieważ mieszkańcy Umm Qais nazywają tak starożytne kamienne grobowce z sarkofagami, znajdujące się na wschód od ruin miasta (arab. Jedūr). Według drugiej teorii nazwa miasta byłaby nawiązaniem do Gadeiry w Macedonii, ojczyźnie Aleksandra Wielkiego[2].

Czasy starożytne

[edytuj | edytuj kod]
Umm Qais – ruiny Gadary w Jordanii

Gadarę podbił Antioch III Wielki, gdy w 218 p.n.e. najechał Palestynę. Wtedy zmieniono nazwę na Antiochia Semiramis i Seleucja. Podobnie jak inne zhellenizowane miasta w Zajordaniu, Gadara została zdobyta przez Aleksandra Janneusza (83-80 p.n.e.). Poskutkowało to emigracją wielu mieszkańców z uwagi na to, że Janneusz zmuszał ludność do przechodzenia na judaizm. W 63 p.n.e. obszar ten podbił Pompejusz. Miasto zostało odbudowane, do czego w znacznym stopniu przyczynił się jeden z jego mieszkańców – Demetriusz, i weszło do wspólnoty dziesięciu wolnych miast, zwanej Dekapolis.

W 30 p.n.e. Oktawian August przekazał miasto Herodowi Wielkiemu, a po jego śmierci (4 p.n.e.) znalazło się ono w prowincji syryjskiej imperium rzymskiego. Na początku wojny żydowskiej (66-73) Gadara nie odczuła skutków konfliktu, ponieważ mieszkańcy uwięzili buntowniczo nastawionych Żydów, spośród których część zabito, innych osadzono w więzieniu. Rzymianie (Wespazjan) utrzymywali w Gadarze garnizon, a po klęsce powstańców miasto nie utraciło swego znaczenia.

W roku 303 Gadara stała się miejscem męczeństwa diakona o imieniu Zacheusz. Po edykcie mediolańskim bardzo szybko zaszczepiono w mieście chrześcijaństwo. Wiadomo, że w soborze nicejskim (325) uczestniczył miejscowy biskup Sabinus. W tym czasie miasto musiało już być jednym z ośrodków chrześcijaństwa w Zajordaniu, o znaczeniu o nie mniejszym niż Bosra, Zora, Geraza czy Madaba. W Gadarze odkryto również pozostałości bizantyjskiego kościoła[3].

W VII w. miasto dostało się pod panowanie arabskie. Olbrzymie szkody w mieście spowodowało trzęsienie ziemi 18 stycznia 748.

Ziemia Gadareńczyków

[edytuj | edytuj kod]

Choć miasto nie jest wymienione w Nowym Testamencie, Ewangeliści mówią o kraju Gadareńczyków: χώρα τῶν Γαδαρηνῶν (Mt 8,28, oraz w tekstach paralelnych – o krainie Gerazeńczyków: χώρα τῶν Γερασηνῶν Mk 5,1, Łk 8,26.37). Bibliści wskazują różne lokalizacje Jezusowych cudów uwolnienia opętanych i opętanego. W najstarszych greckich kodeksach natrafić można zarówno na Mateuszowy kraj Gadareńczyków, jak i Markową i Łukaszową krainę Gerazeńczyków. Nawet jeśli Gadara była miastem w rejonie Gerazy, to musiała mieć szczególną autonomię[4].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. The Population of the Kingdom by Administrative Divisions, According to the General Census of Population and Housing result 2015. Population and Social Statistics Directorate Department of Population Statistics.
  2. Origin of the name Gadara-Gader, w: www.research.haifa.ac.il, dn. 7 maja 2007
  3. Ute Wagner-Lux, Gadarenes, w: The Anchor Bible Dictionary, tom 2, New York 1992, s. 867
  4. Thomas Weber, Umm Qais – Gadara of the Decapolis, Economic Press Co, Amman 1989, s. 100

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]