Ozyrys
| |||
| Ozyrys w hieroglifach |
| bóg śmierci i odrodzonego życia, Wielki Sędzia zmarłych | |
 Statuetka Ozyrysa | |
| Występowanie | |
|---|---|
| Atrybuty |
korona atef, berło heka, bicz neheh, filar Dżed |
| Teren kultu | |
| Rodzina | |
| Ojciec | |
| Matka | |
| Żona | |
| Rodzeństwo | |
| Dzieci | |
Ozyrys (egip. Isir lub Iszir[potrzebny przypis]) – w mitologii egipskiej bóg śmierci i odrodzonego życia, Wielki Sędzia zmarłych. Syn bogini Nut i boga Geba, brat Seta, Izydy i Neftydy. Poślubił Izydę, był władcą ziemi, podziemi i krainy umarłych (Pola Jaru). Miał dwóch synów: Anubisa z Neftydą i Horusa z Izydą[1]. Główny ośrodek kultu: Abydos i Busiris.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Przed wiekami nauczył ludzi uprawy roli. Według mitu został zabity lub utopiony przez swojego brata Seta, który później miał rozszarpać jego ciało na 14 części oraz rozrzucić je po całym Egipcie[2]. Jednak Izyda znalazła i poskładała w mumię wszystkie części ciała Ozyrysa z wyjątkiem prącia. Organ ten bowiem zaginął na dnie Nilu, gdzie wrzucił je brat morderca (ten epizod gwarantował i tłumaczył żyzne wylewy rzeki). Po ponownym ożywieniu Ozyrysa spłodził on z Izydą boga Horusa, jednak bez prącia nie mógł żyć na Ziemi, a jedynie w zaświatach[2][3].
Został zabity, a następnie wskrzeszony przez Izydę, by stać się władcą świata podziemnego i sędzią zmarłych. Z biegiem czasu przemienił się w uniwersalnego boga – najważniejszy przejaw panteistycznego bytu.
Sposób przedstawiania
[edytuj | edytuj kod]Przedstawiany był w postaci człowieka w koronie atef na głowie z insygniami władzy królewskiej w dłoniach – berłem heka, symbolizującym władzę, oraz biczem neheh, symbolizującym wieczność, spowity w bandaże na kształt mumii z twarzą malowaną zielonym kolorem. Symbolem Ozyrysa był filar Dżed. Jego personifikacją było lunarne bóstwo Jah.
Znaczenie
[edytuj | edytuj kod]Za inkarnacje Ozyrysa uważani byli faraonowie. Za panowania Ptolemeusza I (IV-III w. p.n.e.) z połączenia duchownych pierwiastków greckich i egipskich rozwinął się kult Serapisa trwający jeszcze w okresie rzymskim.
Wierzono, że ziemia leży na ciele Ozyrysa. Ponadto według starożytnych Egipcjan wypływał z niego Nil[4].
Ozyrys w kulturze
[edytuj | edytuj kod]W czasach nowożytnych do największych dzieł wspominających Izydę i Ozyrysa należy singspiel Wolfganga Amadeusa Mozarta Czarodziejski flet (KV 620).
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Kamil Kuraszkiewicz, „Trwała jest władza królewska jak Ra na niebie”. Faraon jako wcielenie boga, „Pomocnik historyczny” (03/2018), 2018, ISSN 2391-7717.
- ↑ a b Osiris, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2023-01-31] (ang.).
- ↑ R. Hamilton, Starożytny Egipt, Parragon, 2008, s. 28–29, 34–35, ISBN 978-1-4075-1978-4.
- ↑ r, Starożytni Egipcjanie: najwięksi czciciele życia [online] [dostęp 2018-07-21] (pol.).