Shivaísmu
El shivaísmu ye una caña del hinduismu que venera a Shivá como'l Dios supremu.
N'inglés denominar shaivism (del sánscritu śaiva dharma). Los adherentes del shivaísmu llámense shivaístas (en sánscritu śaiva).
Historia del shivaísmu
[editar | editar la fonte]Orixinalmente de la India, el shivaísmu tien adherentes por tola India y ye particularmente popular ente los tamiles (del sur de la India y de Sri Lanka) y los kannadigas (de Karnataka). Delles tradiciones de la rexón atribúin l'espardimientu del shivaísmu nel sur de la India al famosu sabiu Agastia Muni. Estes tradiciones afirmen que Agastia tamién traxo les tradiciones védiques, y el idioma tamil.
Esisten innumberables templos y sepulcros shivaístas. Munchos de los sepulcros tán acompañaos por murtis (estatues sagraes) de Ganesh (en sánscritu señor de los ganes’, que son les huestes de siguidores del dios Shivá), quien ye'l fíu de Shivá y Párvati. Los dolce yiotir-linga (falos brillosos), son los más envaloraos del shivaísmu.
Doctrines y adoración nel shivaísmu
[editar | editar la fonte]El shivaísmu ye una forma de práutica y doctrina espiritual non dual que s'anició na India. Los shivaístas creen que la creación entera ye una espresión de la divinidá consciente, y nun ye distinta d'esa divinidá que llamen Shivá. Porque él ye simultáneamente el creador y destructor, Shivá ye inmanente y coles mesmes trascendente. Esti conceutu ye distintu que munches tradiciones relixoses semites. Neses tradiciones, Dios ye distintu de la so creación y ye namái trascendente, o “más arriba” d'ella. Como en toles denominaciones hinduistes, el shivaísmu reconoz la esistencia de munches otres deidaes, pero considerar meres espresiones del ente supremu, Shivá. Esti tipu de creencia llámase'l teísmu monista: l'universu ye una mónada o conciencia única que s'espresa de manera dualista, pero fundamentalmente, ye solu unu: Shivá.
El shivaísmu ye una denominación bien fonda, dedicada y mística del hinduismu. Como ye una relixón con una perspeutiva bien amplia, el shivaísmu toma sistemes filosóficos, rituales devocionales, lleendes, misticismu y delles práutiques de yoga. Contién tradiciones monistes y dualistes.
Los shivaístas creen que Dios tesciende una sola forma, y los sos devotos frecuentemente veneren a Shivá na forma d'un lingam (falu) que simboliza al universu enteru. Shivá tamién ye veneráu como la manifestación antropomórfica de Nataraja, el bailador divín qu'anima al universu y destruyir cada munchos millones d'años. Tamién ye Dakshina-murti (la forma qu'espera un pagu espiritual); Hari-Hara, una deidá metá Vishnú y metá Shivá; y Vairabha, que blande el tri-śūla, un tridente de deséu, aición y sabiduría.
Creencies del shivaísmu
[editar | editar la fonte]Les carauterístiques principales del shivaísmu anguaño son:
- Shiva ye'l Dios supremu ente la Trimurti de dioses hinduistes (Brahmá, Visnú y Shivá).
- Venerar a Shivá en dos formes. Unu ye'l de lingam (falu) y l'otru ye en forma humana. Hai munches variedaes de la forma humana. El más importante d'estos ye Nataraja (la forma del baillarín) y Dakshina-murti (el profesor enseñando a los cuatro sabios alrodiu de la Verdá Absoluta).
- El so consorte Parvatī y los sos fíos (Murugan y el yá nomáu Ganesha) tamién son veneraos nos templos.
- Los shivaístas tamién veneren a Shivá nos sos llares. Tienen pequeños ídolos de piedra —dacuando con forma de lingam (falu)—, llamaos shalágram. Los shivaístas ufiérten-yos bañu diariu, adoración y ufriendes de comida.
- La ceniza (bhasma) sagrada, proveniente de la cremación de cadabres, forma una parte importante de l'adoración. Bañar a la deidá de Shivá nes cenices. Depués, distribúyense les cenices a devotos, que con reverencia la ponen na frente y n'otres partes del cuerpu.
- Mientres les adoraciones la recitación de la sílaba sagrada Om ye más común qu'en restu del hinduismu.
- Considérase sagráu'l términu de cinco sílabes Om namah shivaya (‘Om, reverencies a Shivá’) y los devotos consideren un tener de repitilo munches vegaes.
- Los sacerdotes hereditarios de los templos shivaístas llámense shivá-acharia. A los brahmanes (casta sacerdotal) nun se-yos dexa adorar a la deidá dientro del altar, consideráu un sanctasanctórum, que ye'l privilexu esclusivu de los Shivacharias. Esti privilexu pasar de padre a fíu varón.
- Chidambaram, un pueblu en Tamilnadú, ye'l sitiu del famosu templu de Nata Rash (‘el rei de la danza’). Esti llugar ye consideráu'l más sagráu de los sepulcros shivaístas.
- El shivaísmu caltener en milenariu conflictu col vishnuísmu y el krisnaísmu (otros credos hinduistes). A pesar de les diferencies, la fonderada común, tanto filosóficu como mitolóxicu, xune dambes cañes constantemente, como ye'l casu del murti Harihara, que representa a Shiva y a Vishnu nun solu cuerpu, o del mitu de Mohinī, nel que los dos dioses tienen un fíu por accidente.
La ciudá de Benarés ye considerada bien sagrada por hinduistes y shivaístas. Un templu shivaísta bien reverado ye'l Chidambaram, nel sur d'India.
Les escueles teolóxiques del shivaísmu inclúin el shivaísmu de Caxmir (kasmirí śaiva), el siddhanta shivaísta (śaiva-siddhanta), y el shivaísmu virá.
Los arats Naianars (o Naianmars) del sur d'India son los más responsables pol desenvolvimientu del shivaísmu na Edá Media.
Testos shivaístas
[editar | editar la fonte]Ciertes partes de les escritures védiques dedicar a glorificar a Shivá como cimera a los demás dioses:
- Shivá-purana: el principal de los seis Puranas (ente los 18 principales) qu'allaba a Śivá. Tien 12 samjitá:
- Vighesha
- Rudra
- Vinaiaka
- Bhauma
- Matrika
- Rudraikadasha (o Rudra-eka-dasha, once Rudras)
- Kailasa
- Shata-rudra (cien Rudras)
- Koti-rudra (mil Rudras)
- Sahasra-koti-rudra (mil millones de Rudras)
- Vaiavíia
- Dharma.
- Linga-purana: Shivá, presente nel Agni-Linga (el falu de fueu), presenta un rellatu sobre la creación, y sobre les sos propies encarnaciones, como opuestu a Vishnú.
- Skanda-purana: probablemente'l más llargu de toos. Ye un vastu depósitu de paráboles, lleendes y hestories, con múltiples versiones y recensiones. Munches cites al Purana atribuyir a esti testu.[1] Consiste en dellos khandas (capítulos), el más celebráu de los cualos ye'l Kashi-khanda, que glorifica los templos shivaístas de la ciudá de Kashi (Benarés), la ciudá tradicionalmente dedicada a l'adoración de Shivá.
- Rudra-purana y *
Unos testos llamaos Agama delinean l'arquiteutura, el diseñu, l'allugamientu de los varios ídolos de Shivá y los métodos de veneración nos munchos templos de la rexón de Tamil Nadú, que son dedicaos a Shivá. Nun se dexa nenguna esviación de lo que prescriben estos llibros.
El Thevaram contién los himnos cantaos polos principales trés gurús del shivaísmu (que formen parte de los 63 Naianmars, devotos incondicionales de Shivá): Thirugnana Sambandar, Thirunavukkarasar y SundaraMurti. El Thiru-vachakam foi escritu por Manika Vachakar, el cuartu gurú principal del shivaísmu. Estos llibros son veneraos y recitaos polos devotos.
Nos Vedes hai un himnu, el Sri Rudram, dedicáu al dios Rudra, que nel posterior hinduismu foi consideráu'l mesmu Shivá.
Munchos creen que l'autor sánscritu más importante de la relixón shivaísta foi Abhinava Gupta, de Srinagar (Caxmir), que trabayó nel sieglu XI d. C. Tamién ye destacable el filósofu ācārya Shankara, qu'anque pertenecía a la escuela impersonalista del vedanta advaita, yera un gran devotu de Shiva, lo cual demostró escribiendo testos de bhakti (o devocionales) como'l Śivānanda-lahari.
Shaiva Upanishads
[editar | editar la fonte]D'ente unes 150 a 200 Upanishad, la Muktika-upanishad numbera 108 como principales. Ente elles, 14 rellacionar col sivaísmu. La siguiente llista presentar, con unu de los cuatro Vedes que-yos correspuende:
- Aksha-malika-upanishad o Malika-upanishad (del Rig-veda).
- Átharva-shikha-upanishad (del Átharva-veda).
- Bhasma-upanishad (del Átharva-veda).
- Brijad-yabala-upanishad (del Átharva-veda).
- Dakshina-murti-upanishad (del Iáyur-veda negru).
- Ganapati-upanishad (del Átharva-veda).
- Kaivalia-upanishad (del Iáyur-veda negru).
- Kala-agni-rudra-upanishad (del Iáyur-veda negru).
- Pancha-brahma-upanishad (del Iáyur-veda negru).
- Rudra-aksha-upanishad (del Sama-veda).
- Rudra-jridaia-upanishad (del Iáyur-veda negru).
- Sharabha-upanishad (del Átharva-veda).
- Shira-upanishad (del Átharva-veda).
- Yabala-upanishad (del Sama-veda).
Ver tamién
[editar | editar la fonte]Referencies
[editar | editar la fonte]- ↑ “The scrapbook of undeserved salvation: the Kedara Khanda of the Skanda Purana”, en Purana Perennis, arrexuntáu por Wendy Doniger, páx. 59-83.
Enllaces esternos
[editar | editar la fonte]Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Shivaísmu.
- TantraSivaita.com Archiváu 2018-11-22 en Wayback Machine (Escuela Tántrica Sivaíta, en Madrid).
- RevistaOrientalia.BlogSpot.com (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión). (escultura del pene de Shivá, en Andhra Pradesh).
- Svabhinava.org (unión y unidá nel tantrismu hindú).
- Terra.es/Javierou (testos alrodiu de la tradición shivaísta).
- Them.Polylog.org (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión). (aspeutos de la teoría de la escritura d'Abhinava Gupta).
