Tu-95
| |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent | |
| Konstruktor |
Biuro konstrukcyjne Andrieja Tupolewa |
| Typ | |
| Konstrukcja |
metalowa |
| Załoga |
7 (2 pilotów, 2 nawigatorów, mechanik pokładowy, strzelec-radiotelegrafista, operator systemów walki elektronicznej) |
| Historia | |
| Data oblotu |
12 listopada 1952 |
| Lata produkcji |
1952–1994 |
| Liczba egz. |
500+ |
| Dane techniczne | |
| Napęd | |
| Moc |
4 × 15000 KM |
| Wymiary | |
| Rozpiętość |
50,04 m |
| Długość |
49,1 m |
| Wysokość |
13,30 m |
| Powierzchnia nośna |
289,9 m² |
| Masa | |
| Własna |
80 000 kg |
| Startowa |
185 000 kg |
| Do lądowania |
135 000 kg |
| Paliwa |
ok. 75 000 kg |
| Osiągi | |
| Prędkość maks. |
830 km/h |
| Pułap |
13 500 m |
| Pułap praktyczny |
10 500 m |
| Zasięg |
bez tankowania w powietrzu – 10500 km |
| Długotrwałość lotu |
bez tankowania w powietrzu – 14 godz. |
| Rozbieg |
2540 m |
| Dane operacyjne | |
| Uzbrojenie | |
| 15 000 kg bomb i pocisków kierowanych jedno lub dwa działka pokładowe AM-23, Tu-95MS 2 x GSz-23 w ogonie samolotu kierowane zdalnie ze stanowiska operatora uzbrojenia | |
| Użytkownicy | |
 ZSRR/ Rosja
| |
| Rzuty | |
| |
Tu-95 (ros. Ту-95, w kryptonimie NATO „Bear”) – radziecki strategiczny samolot bombowy lub rozpoznawczy dalekiego zasięgu. Napędzany przez silniki turbośmigłowe NK-12 ze śmigłami przeciwbieżnymi. Opracowany w biurze konstrukcyjnym Tupolewa. W służbie od 1956. Obok Tu-160 stanowi podstawowe uzbrojenie rosyjskiego lotnictwa strategicznego. Morska wersja patrolowa nosi oznaczenie Tu-142.
Historia
[edytuj | edytuj kod]
Prace nad turbośmigłowym Tu-95 rozpoczęły się na początku lat 50. XX w., kiedy okazało się, że silniki tłokowe osiągnęły kres swoich możliwości technicznych, a nowe silniki odrzutowe zużywają dużo paliwa i ograniczają zasięg samolotu. Prace nad samolotem rozpoczęły się 11 lipca 1951, a prototyp wykonał swój pierwszy lot 12 listopada 1952. Jako napęd posłużyły 4 podwójne silniki 2TW-2F. Maszyna prototypowa rozbiła się przy 17 locie 11 maja 1953 z powodu uszkodzenia przekładni. Drugi prototyp wzbił się w powietrze 11 maja 1955. Samolot napędzany był czterema silnikami TW-12 (NK-12), skonstruowanymi przez grupę inżynierów pod kierunkiem Austriaka Ferdinanda Brandnera, w czasie wojny konstruktora w zakładach Junkersa[1]. Produkcję seryjną rozpoczęto w styczniu 1956 r. Bombowiec wziął bezpośredni udział w zrzucie car-bomby, największej w historii jądrowej bomby lotniczej.
Tu-95 to odpowiedź ZSRR na amerykański bombowiec strategiczny B-52 Stratofortress. Tu-95 stanowi rozwinięcie zdobytych przez wywiad ZSRR planów modelu 464-35 o identycznym układzie czterech silników turbośmigłowych (również o dwóch przeciwbieżnych śmigłach każdy) oraz skośnych skrzydłach.
Bombowce Tu-95 służące dzisiaj należą do wersji Tu-95MS6 (Bear H6, 32 egzemplarze) i Tu-95MS16 (Bear H16, 32 egzemplarze). Zostały wyprodukowane w latach 80. XX w. Pierwsza z tych wersji przenosi sześć pocisków Raduga Ch-55 (AS-15A) w komorze bombowej, a druga jest ponadto przystosowana do przenoszenia dalszych dziesięciu pocisków umieszczonych na zewnątrz kadłuba (lot w takiej konfiguracji znacznie pomniejsza zasięg samolotu). Ogółem 72 egzemplarze mogą przenieść 704 pociski, każdy z jedną głowicą jądrową, co stanowi obecnie (2007) około 20% rosyjskich strategicznych głowic jądrowych. W najbliższych latach wraz z wycofywaniem starszych systemów rakiet balistycznych ze służby odsetek ten będzie najprawdopodobniej wzrastać[potrzebny przypis]. Kiedyś rozważano wycofanie samolotu do 2015 r. Tak długą służbę zawdzięcza udanej i podatnej na modernizacje konstrukcji. Bombowce Tu-95 bazują obecnie na dwóch lotniskach: Engels (Obwód saratowski) i Ukrainka (Kraj Chabarowski). W 2018 roku podpisano umowę na modernizację bombowców Tu-95MS do wersji MSM, z mocniejszymi silnikami i nową awioniką[2].
Obok wersji bombowca produkowano wersję rozpoznania morskiego Tu-95RC (Ту-95РЦ), służącą do wykrywania i śledzenia celów morskich dla okrętów uzbrojonych w pociski przeciwokrętowe. Wyposażona była w radar umieszczony w komorze bombowej, o zasięgu wykrywania do 400 km dla celów wielkości krążownika, którego wskazania były dzięki systemowi Uspiech transmitowane bezpośrednio na własne okręty, na odległość do 350–400 km[3]. W latach 1963–1969 powstało około 50 samolotów tej wersji[3].
22 sierpnia 2020 r. dokonano oblotu najnowszej wersji samolotu, RF-94121 Samara[4][5]. Zmodernizowany samolot Tu-95MSM, wyposażony został w nową awionikę, radar i systemy sterowania, systemy obrony przeciwlotniczej, silniki NK-12MPM, śmigła AW-60T, które obniżają wibracje i zużycie paliwa[6]. Zmodernizowany samolot pozbawiono działek przeciwlotniczych w ogonie.
Ujemną cechą przyjętego układu z silnikami turbośmigłowymi i dużymi śmigłami okazała się duża skuteczna powierzchnia odbicia, ułatwiająca wykrycie przez radar z dużej odległości[3].
Konstrukcja
[edytuj | edytuj kod]Kadłub o konstrukcji półskorupowej o przekroju okrągłym. W pierwszej części kadłuba znajduje się hermetyzowana kabina załogi, w środkowej centropłat i komora bombowa, w trzeciej części znajduje się usterzenie i stanowisko strzelca ogonowego.
Skrzydło o konstrukcji czterodźwigarowej przechodzącej w trójdźwigarową, ze skosem 35° w części przykadłubowej i 33,5° w części zewnętrznej. Wyposażone w trzysegmentowe lotki i dwusegmentowe klapy dwuszczelinowe.
Podwozie trójpodporowe z kołem przednim. Podwozie główne w postaci czterokołowych wózków, chowane do gondoli na tylnej krawędzi skrzydeł. Podwozie przednie dwukołowe, chowane do tyłu w luk znajdujący się w kadłubie.
Użycie bojowe
[edytuj | edytuj kod]Tu-95MS zadebiutowały bojowo dopiero w 2015 roku podczas rosyjskiej interwencji w wojnie domowej w Syrii przeciwko Państwu Islamskiemu[7]. 17 listopada 2015 roku pięć rosyjskich Tu-95MS razem z sześcioma Tu-160 dokonało ataku 34 pociskami samosterującymi Ch-555 lub Ch-101 na cele w Syrii w muhafazach Aleppo i Idlib[7] za akceptacją prezydenta Syrii Baszszara al-Asada.
Następne uderzenie – z użyciem pocisków Ch-101 – przeprowadzono 5 lipca 2017 roku[8]. Kolejny atak (za pomocą pocisków tego samego typu) wykonano 26 września 2017 roku na cele w muhafazach Dajr az-Zaur i Idlib[9]. Ogółem podczas rosyjskiej interwencji w Syrii rosyjskie bombowce wystrzeliły 66 pocisków Ch-101[2].
13 marca 2022 roku, podczas inwazji na Ukrainę, Tu-95MS ze 184 Pułku zaatakowały pociskami Ch-555 ośrodek szkolenia wojsk ukraińskich w Jaworowie w pobliżu polskiej granicy[10].
-
Tu-95, 1974 r.
-
Tu-95 eskortowany przez samoloty myśliwskie F-14 i F-15
-
Kabina pilotów
-
Miejsce nawigatora
-
Miejsce radiotelegrafisty
-
Miejsce inżyniera pokładowego
-
Tu-95 podczas parady w 2010 r.
-
Tu-95MS w locie
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Butowski 1995 ↓, s. 33–34.
- ↑ a b Kontrakt na modernizację Tu-95MS. „Raport – Wojsko Technika Obronność”. Nr 09/2018, s. 73. Agencja Lotnicza Altair. ISSN 1429-270x.
- ↑ a b c Władimir Asanin. Rakiety otieczestwiennego fłota. Czast 4. Udar iz-pod wody. „Tiechnika i Woorużenije”. 6/2009, s. 44–45, czerwiec 2009. (ros.).
- ↑ x.com [online], twitter.com [dostęp 2024-05-19].
- ↑ Oblot Tu-95MSM – Altair Agencja Lotnicza [online], altair.com.pl [dostęp 2024-04-26] (ang.).
- ↑ Juliusz Sabak: Pierwszy lot zmodernizowanego Tu-95. [dostęp 2020-08-25].
- ↑ a b Andrzej Hładij, Bombowce Tu-95 i Tu-160 po raz pierwszy w boju. Odwet za zamach na Airbusa [online], defence24.pl, 17 listopada 2015 [dostęp 2017-09-27] [zarchiwizowane z adresu 2017-09-27].
- ↑ Rafael Fachrutdinow, Боевикам показали новейшую ракету России (Bojewikam pokazali nowiejszuju rakietu Rossii) [online], gazeta.ru, 5 lipca 2017 [dostęp 2017-09-27] (ros.).
- ↑ Łukasz Golowanow, Syria: Tu-95MS zaatakowały islamistów pociskami Ch-101 [online], konflikty.pl, 27 września 2017 [dostęp 2017-09-27].
- ↑ Michał Fiszer: Dziewiętnasty dzień wojny. Rosyjska machina się stępiła. Ma dwie opcje. Polityka.pl, 14 marca 2022. [dostęp 2022-03-14].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Piotr Butowski: Lotnictwo wojskowe Rosji. Warszawa: Lampart, 1995, s. 33–37, seria: Ilustrowana encyklopedia techniki wojskowej. T. 2. ISBN 83-86776-14-5. OCLC 164856416.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]
| Samoloty myśliwskie | |
|---|---|
| Samoloty bombowe | |
| Samoloty obserwacyjne rozpoznawcze i dowodzenia | |
| Samoloty szturmowe | |
| Samoloty szkolno-treningowe | |
| Samoloty transportowe i szybowce desantowe | |
| Śmigłowce | |
| Prototypy i konstrukcje doświadczalne |
|
